CZĘŚĆ III
System monitorowania i oceny realizacji programu
Procesy monitorowania, jako element okresowego uzupełniania diagnozy stanu rozwoju wymaga wyznaczenia modelu procesu decyzyjnego – procedury dokonywania oceny zachodzących zmian z punktu widzenia realizacji przyjętych celów rozwoju powiatu.
Celem monitoringu jest bieżące obserwowanie zmian przez gromadzenie i przetwarzanie informacji dla podmiotów decyzyjnych o stanie rozwoju społeczno-gospodarczego jako podstawy umożliwiającej podejmowanie decyzji. Tworzony system ma więc za zadanie dostarczanie mierników, które umożliwią:
- kontrolę realizacji programu,
- równoważenie celów ekologicznych, społecznych i ekonomicznych,
- dążenie do harmonijnego i trwałego rozwoju.
Założono, że system monitoringu będzie całkowicie podporządkowany potrzebom użytkownika (powiatu węgorzewskiego). Uwzględniając jednak potrzebę obiektywnego analizowania stanu, narzędzie to sprecyzowano tak, by charakteryzowało się ono:
- obiektywnością pomiaru – zapewnia ją reprezentatywność mierników;
- ciągłością informacji – realizowanie poprzez uwzględnienie mierników, których wartości są możliwe do porównania w co najmniej rocznych odstępach czasu;
- selektywnością danych – wymusza ją znaczna liczebność dostępnych danych oraz potrzeba uczynienia procesu monitoringu stosunkowo prostym;
- kompletnością i reprezentatywnością informacji – co umożliwi uzyskanie zgodności celów monitoringu z celami programu;
- wiarygodnością i jednoznacznością mierników – co zapewnić może dobór właściwego źródła danych o wskaźnikach;
- kompatybilnością – wyrażającą się możliwością wykorzystania mierników w ocenie realizacji na terenie powiatu programów finansowych ze źródeł zewnętrznych, w tym głównie z Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej.
Uwzględniając fakt, że koncepcja ta opracowana została na potrzeby monitoringu i oceny realizacji programu zrównoważonego rozwoju powiatu węgorzewskiego, jej zadaniem jest zidentyfikowanie obszarów, w których określone wskaźniki odnosić się będą do obszaru powiatu i gmin w powiecie.
Przyjęty układ monitorowania obrazuje:
- charakterystykę demograficzną obszaru,
- zatrudnienie i kapitał ludzki,
- standard i jakość życia mieszkańców,
- dostosowanie w rolnictwie i zmiany strukturalne,
- poziom dywersyfikacji gospodarki,
- środowisko przyrodnicze i krajobraz,
- infrastrukturę instytucjonalną,
- gospodarkę finansową gmin.
Powyższy układ dotyczy stanów zjawisk kluczowych dla powiatu węgorzewskiego. Oddziaływanie „Zintegrowanego Programu Rozwoju Powiatu Węgorzewskiego” odzwierciedlać będzie zmiany przyjętych mierników.
Dylemat głównych realizatorów programu może dotyczyć kwestii:
Co można uznać za prawidłowe kształtowanie się przyjętych mierników oceny poziomu rozwoju?
Ocena ta powinna odpowiadać na pytanie, czy realizowana jest przyjęta koncepcja rozwoju? Cele programu są bowiem formułowane jednoznacznie. Zaleca się jednak, przy ocenie dokonujących się zmian społeczno-gospodarczych uwzględnienie zasad zrównoważonego rozwoju.
Na cele monitorowania programu utworzona zostanie baza danych, za pomocą której możliwym będzie porównanie wskaźników i mierników w okresie realizacji przyjętego programu.
Pole problemowe monitoringu zmian społeczno-gospodarczych w powiecie węgorzewskim zawiera trzy wektorowo zorientowane płaszczyzny:
- fazy opracowywania i realizacji programu (diagnozę stanu, program rozwoju, prognozę, kontrolę realizacji);
- przekroje terytorialne: województwo, powiat, gminy w powiecie,
- obszary analizy i oceny.
Schemat zestawienia danych do monitorowania programu
Wskaźniki oceny potencjału rozwoju powiatu węgorzewskiego na tle województwa warmińsko-mazurskiego
Mierniki
Region
Powiat węgorzewski
Wartość
Liczby bezwzględne wskaźniki
%
Powierzchnia w km2
24203
100
693
2,86
Powierzchnia w ha
2420295
69343
2,87
1. Charakterystyka demograficzna
Ludność ogółem
1428449
23928
1,68
Kobiety w ludności ogółem
730250
51,12
11949
49,9
Ludność na 1 km2
59
35
Ludność w miastach w % ogółu ludności
60,18
48,31
Wskaźnik feminizacji (kobiety na 100 mężczyzn)
105
Liczba małżeństw
7230
119
1,65
Liczba zawartych małżeństw na 1000 ludności
5,04
4,97
Rozwody na 1000 mieszkańców
1,46
0,92
Urodzenia żywe
14802
212
1,43
Urodzenia żywe na 1000 mieszkańców
10,32
8,86
Zgony
11998
254
2,12
Zgony na 1000 mieszkańców
8,37
10,62
Zgony niemowląt na 1000 urodzeń żywych
5,13
18,87
Współczynnik dynamiki demograficznej
1,23
0,83
kora_1989