WOS SCENARIUSZE LEKCJI WERSJA ROZSZERZONA WYDAWNICTWO KOSS scenariusze częsć druga wersja rozszerzona_2.pdf

(1768 KB) Pobierz
122036773 UNPDF
122036773.006.png 122036773.007.png 122036773.008.png 122036773.009.png 122036773.001.png 122036773.002.png
 
Scenariusze lekcji zawarte w ksi ˛˙ce opracowano w ramach projektw
M Edukacja obywatelska w społeczestwie demokratycznym realizowanego przez:
– Ministerstwo Edukacji Narodowej
– Centrum Edukacji Obywatelskiej
– Uniwersytet Stanowy Ohio
M East European Constitutionalism Project koordynowanego przez American Council of Learned Societies
(ACLS) z nansowym wsparciem ameryka skiej fundacji The Pew Charitable Trusts
Scenariusze lekcji (wersja rozszerzona) towarzysz ˛ podr˛cznikowi do nauczania wiedzy o społecze-
stwie , ktry powstał w oparciu o program KOSS ( Kształcenie Obywatelskie w Szkole Samorz˛dowej ),
nr dopuszczenia DKW-4014-3/99.
Program ten został w roku 1999 wyr˙niony przez Ministra Edukacji Narodowej jako jeden z siedmiu
najlepszych programw szkolnych do gimnazjum. Centrum Edukacji Obywatelskiej za jego wprowa-
dzenie do szkł otrzymało honorow ˛ odznak˛ ZA ZASŁUGI DLA O WIATY.
Sekretarz wydania: Anna Machcewicz
Opracowanie j˛zykowe: Anna Doroszewska
Korekta: Danuta Sabała
Projekt okładki: Agnieszka Czy˙owska
Rysunki: Piotr Rychel (str. 9, 39, 57, 73)
Wydanie pi˛te rozszerzone
ISBN 83-914506-2-7
Ó Centrum Edukacji Obywatelskiej
122036773.003.png
5
SPIS TRE CI
Przedmowa :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 7
ROZDZIAŁ V: AKTYWNO C OBYWATELSKA I OPINIA PUBLICZNA ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 9
1. Jak obywatele uczestnicz ˛ w ˙yciu publicznym? ( Alicja Pacewicz, Tomasz Merta ) :::::::::::::::::::: 11
2. Czy warto bra udział w wyborach? ( Cezary Trutkowski, Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) :::::::::::::: 12
3. Kogo broni ˛ zwi ˛zki zawodowe? ( Krystyna Brz˛kalik, Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) ::::::::::::::::: 14
4. Partie polityczne, czyli jak zdoby władz˛ ( Cezary Trutkowski, Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) :::::::: 15
5. Stowarzyszenie, czyli zrbmy to razem ( Cezary Trutkowski, Alicja Pacewicz, Tomasz Merta ) ::::::::::: 16
6. Opinia publiczna – to znaczy czyja? ( Cezary Trutkowski, Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) :::::::::::::: 17
7. Jak zbada opini˛ publiczn ˛? ( Cezary Trutkowski, Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) ::::::::::::::::::::: 19
8. rodki masowego przekazu – czwarta władza? ( Alicja Pacewicz, Tomasz Merta ) :::::::::::::::::::::: 20
9. O selektywnoci i stronniczoci w mediach ( Cezary Trutkowski, Alicja Pacewicz, Tomasz Merta ) ::::::: 21
10. Reklama – informacja czy perswazja ( Cezary Trutkowski, Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) ::::::::::::: 24
11. Obywatelskie drogi Polakw ( Krzysztof M. Radziwiłł, Jan Wrbel, Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) ::::: 25
12. Zrbmy co, czyli młodzi obywatele działaj ˛! ( Alicja Pacewicz, Tomasz Merta ) :::::::::::::::::::::: 26
ROZDZIAŁ VI: INSTYTUCJE PAN STWA DEMOKRATYCZNEGO ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 29
1. O władzy i jej uprawnieniach ( Jacek Krlikowski, Tomasz Merta ) ::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 31
2. Rola konstytucji w pa stwie ( Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 32
3. Zasady wyboru i działania parlamentu ( Maciej Podbielkowski, Jan Wrbel, Tomasz Merta,
Alicja Pacewicz ) :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 33
4. Prezydent i rz ˛d, czyli organy władzy wykonawczej w Polsce ( Tomasz Merta, Alicja Pacewicz,
Jacek Krlikowski ) :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 34
5. Kto tu rz ˛dzi – prezydent czy parlament? ( Alicja Pacewicz, Tomasz Merta ) :::::::::::::::::::::::::::
36
6. Jak powstaje ustawa? ( Tomasz Masny, Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) ::::::::::::::::::::::::::::::::
37
7. Administracja publiczna w Polsce ( Tomasz Merta, Alicja Pacewicz, Tomasz Masny ) ::::::::::::::::::::
38
8. Komu i do czego potrzebne jest prawo? ( El˙bieta Suska, Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) ::::::::::::::
40
9. Wymierzaj ˛c sprawiedliwo ( Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
41
10. Proces karny, proces cywilny ( Tomasz Merta, Maciej Podbielkowski, Jan Wrbel, Alicja Pacewicz ) :::::::
42
11. Na stra˙y prawa ( Tomasz Masny, Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) ::::::::::::::::::::::::::::::::::::
43
ROZDZIAŁ VII: GOSPODARKA WOLNORYNKOWA ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 45
1. Dlaczego nie mo˙na mie wszystkiego? ( Krystyna Brz˛kalik, Alicja Pacewicz ) :::::::::::::::::::::::: 47
2. Kto działa w gospodarce? ( Alicja Pacewicz, Krystyna Brz˛kalik ) :::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 48
3. Gospodarstwo domowe ( Krystyna Brz˛kalik, Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) :::::::::::::::::::::::::: 49
4. O produkowaniu i podziale – co, jak i dla kogo? ( Krystyna Brz˛kalik, Alicja Pacewicz, Tomasz Merta ) : 51
5. Rynek, czyli sk ˛d si˛ bierze cena? ( Krystyna Brz˛kalik, Alicja Pacewicz, Tomasz Merta ) :::::::::::::::: 52
6. Co – poza cen ˛ – mo˙e wpłyn ˛ na popyt i poda˙? ( Krystyna Brz˛kalik, Alicja Pacewicz,
Tomasz Merta ) ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 54
7. Do czego słu˙y pieni ˛dz? ( Krystyna Brz˛kalik, Alicja Pacewicz ) :::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 55
 
6
8. Co robi ˛ banki? ( Krystyna Brz˛kalik, Alicja Pacewicz ) :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 56
9. Dlaczego płacimy podatki? ( Krystyna Brz˛kalik, Alicja Pacewicz ) ::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 57
10. Bud˙et pa stwa: dochody i wydatki ( Krystyna Brz˛kalik, Alicja Pacewicz ) :::::::::::::::::::::::::: 59
11. Co to jest inacja i sk ˛d si˛ bierze? ( Krystyna Brz˛kalik, Alicja Pacewicz ) :::::::::::::::::::::::::::: 60
12. Czy polska gospodarka dogoni wiat? ( Alicja Pacewicz, Tomasz Merta ) ::::::::::::::::::::::::::::: 62
13. Handel mi˛dzynarodowy ( Alicja Pacewicz, Tomasz Merta, Jacek Kowalski ) ::::::::::::::::::::::::::: 63
14. Bezrobocie – przyczyny i skutki ( Krystyna Brz˛kalik, Alicja Pacewicz ) ::::::::::::::::::::::::::::::: 64
15. Wybieram szkoł˛ i zawd ( Krystyna Brz˛kalik, Alicja Pacewicz, Tomasz Merta ) ::::::::::::::::::::::: 66
16. Jak szuka pracy? ( Krystyna Brz˛kalik, Alicja Pacewicz ) ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 67
17. Zakładamy rm˛ ( Marta Zahorska, Alicja Pacewicz ) ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 69
18. „Szara strefa” w gospodarce ( Jacek Krlikowski, Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) :::::::::::::::::::::: 70
ROZDZIAŁ VIII: WYZWANIA DLA POLSKI I WIATA :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 71
1. Upadek komunizmu ( Tomasz Merta, Alicja Pacewicz, Jacek Kowalski ) ::::::::::::::::::::::::::::::::: 73
2. Unia Europejska ( Jacek Kowalski, Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) :::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 74
3. NATO, czyli nasi sojusznicy ( Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 75
4. Regiony i euroregiony ( Agnieszka Dmowska, Anna Klimek ) :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 77
5. Narody Zjednoczone ( Tomasz Merta, Alicja Pacewicz ) :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 78
6. Kraje bogate, kraje biedne ( Tomasz Merta, Alicja Pacewicz, Jacek Kowalski ) ::::::::::::::::::::::::::::
79
7. Globalizacja – szanse i zagro˙enia ( Agnieszka Dmowska, Anna Klimek, Alicja Pacewicz, Tomasz Merta ) :
80
8. Zagro˙ony wiat ( Tomasz Merta, Alicja Pacewicz, Jacek Kowalski ) :::::::::::::::::::::::::::::::::::::
81
Dla nauczycieli i uczniw u˙ywaj ˛cych podr˛cznikw oraz scenariuszy KOSS Cen-
trum Edukacji Obywatelskiej przygotowało specjaln ˛ stron˛ w Internecie. Pod adresem
www.ceo.org.pl znajd ˛ Pa stwo dodatkowe materiały do wykorzystania na lekcjach wiedzy
o społecze stwie. Zach˛camy do wspłpracy z nauczycielem informatyki – na pewno udzieli
niezb˛dnej rady i pomocy w ich odnalezieniu.
122036773.004.png 122036773.005.png
7
*
*
*
Warszawa, 20 wrzenia 2000 r.
Drodzy Nauczyciele!
Oto druga cz˛ scenariuszy lekcji towarzysz˛cych programowi KOSS. Mamy nadziej˛, ˙e
proponowane tu tematy i metody nauczania oka˙˛ si˛ u˙yteczne i atrakcyjne zarwno z per-
spektywy samych uczniw, jak i nauczycieli. Zach˛camy do modykowania przebiegu zaj˛
i ich uaktualniania, tak by informacje na temat bie˙˛cych wydarze (na przykład wyborw,
debat parlamentarnych, koniktw mi˛dzynarodowych, a nawet afer korupcyjnych) i zacho-
dz˛cych wspłczenie procesw społecznych i ekonomicznych (takich jak integracja europejska,
globalizacja czy bezrobocie) posłu˙yły jako ilustracja zło˙onych problemw omawianych na
lekcjach.
Przypominamy, ˙e – podobnie jak w pierwszej cz˛ci scenariuszy – nauczyciel musi sam
zdecydowa, ktre elementy zaj˛ zrealizowa w całoci, a ktre jedynie zasygnalizowa lub
nawet całkiem pomin˛. Zwracamy przy tym uwag˛, ˙e ostatni rozdział pt. „Wyzwania dla
Polski i wiata” zawiera omwienia jedynie kilku zagadnie – warto go uzupełni o inne tematy,
ktre Pastwo i uczniowie uznacie za wa˙ne i ciekawe.
˙ yczymy udanych lekcji!
Alicja Pacewicz
Tomasz Merta
Jacek Strzemieczny
PODZIE˛KOWANIA
Pierwsza wersja wielu scenariuszy lekcji zawartych w tej publikacji została przygotowane w 1992 i 1993 roku w ramach polsko-amery-
kaskiego programu „Edukacja obywatelska w społeczestwie demokratycznym”. Nie powstałyby one, gdyby nie inspiracja i opieka
dr. Jacka Strzemiecznego, wczesnego dyrektora Departamentu Kształcenia Nauczycieli MEN, oraz dr. Richarda C. Remy’ego, wicedy-
rektora Mershon Center z Uniwersytetu Stanowego Ohio.
Pragniemy gor˛co podzi˛kowa wybitnym polskim specjalistom za ich wnikliwe uwagi do poszczeglnych rozdziałw ksi˛˙ki. Konsul-
tantami byli:
dr Piotr Gliski – Instytut Filozoi i Socjologii PAN
prof. dr hab. Edward Hali˙ak – Instytut Stosunkw Mi˛dzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego
dr hab. Jacek Kochanowicz – Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego
dr Barbara Lewenstein – Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego
prof. dr hab. Mirosława Marody – Instytut Studiw Społecznych i Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego
dr Ewelina Nojszewska – Szkoła Głwna Handlowa
dr Marek Nowicki – Helsiska Fundacja Praw Człowieka
Maryla Nowicka – Helsiska Fundacja Praw Człowieka
dr Krystyna Płaza – Pomaturalna Szkoła Samorz˛du i Administracji Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej w Łodzi
Jarosław Robak – Departament Kształcenia Nauczycieli MEN
Jestemy tak˙e wdzi˛czni pracownikom Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu RP za uwagi do rozdziału o instytucjach pastwa de-
mokratycznego.
Wiele razy korzystalimy z pomocy prof. Marii Kujawskiej, dr Violetty Julkowskiej, Jacka Kowalskiego, Jacka Krlikowskiego, Włady-
sława Kunickiego-Goldngera i Witolda Monkiewicza.
Wszystkim osobom, ktre przyczyniły si˛ do powstania tej publikacji, serdecznie dzi˛kujemy.
Centrum Edukacji Obywatelskiej
 
Zgłoś jeśli naruszono regulamin