PSYCHOLOGIA ROZWOJU CZŁOWIEKA

Wykład 3 -  podstawowe zagadnienia

Jak dokonać podziału życia?

1. Psychologia life-span - założenia

•                     Rozwój – od poczęcia do śmierci

•                     Rozwój - zmienność i ciągłość

•                     Rozwój - człowiek jako całości

•                     Rozwój - kontekst

2. Podejście do opisu/wyjaśniania rozwoju – teorie

•                     Antystadialne/ stadialne

•                     Stadia całościowe/ wybrana sfera

•                     Okres wstępujący/ bieg życia

•                     Psyche/polis/soma

•                     Liniowe/ stadialne/ cykliczno-fazowe/ sekwencyjne/ mieszane

3. Ciągłość vs nieciągłość

•                     parcjalna nieciągłość, zmiany ilościowe i jakościowe ( Užgiris 1989)

•                     ciągłość, stałość, stabilność (Kagan 1980)

•                     okresy ciągłe i nieciągłe (Hinde 1983)

•                     chronologia doświadczeń, okres przejściowy (Gottlieb 1983)

4. Problematyka stadialności

(-)

•                     Brak zgodności

•                     Model liniowy

•                     Podziały wybiórcze

•                     Rozwój to wzrost

(+)

•                     Widoczne ogólne prawidłowości

•                     Swoistość zmian w pewnych okresach życia

•                     Realne zmiany

5. Periodyzacja – wybrane systemy

•                     Ery życia – dzieciństwo, dorastanie, dorosłość

•                     Podział na okresy – prenatalny, perinatalny, postnatalny

•                     Podział biologiczny – rozwój progresywny, stabilizacja i pełnia życia, okres starości

•                     Podział Pitagorasa – stawanie się człowiekiem, człowiek młody,człowiek w pełni, człowiek stary

•                     Rodzicielstwo – okres preparentalny, parentalny, postparentalny

•                     Baley – niemowlęctwo, dzieciństwo, wiek dojrzewania

•                     Szuman – pierwsze dzieciństwo, drugie dzieciństwo, wiek dojrzewania i młodzieńczy

•                     Claparede – nabywanie i eksperymentowanie, organizowanie i wartościowanie, produktywność - wytwórczość

•                     Maurice Debesse

•                     Wiek dziecinnego pokoju 0 – 3 rż

•                     Wiek koziołka  3 – 7 rż

•                     Wiek szkolny 6 – 13/14 rż

•                     Wiek niepokojów dojrzewania 12 – 16 rż

•                     Wiek młodzieńczego entuzjazmu 16 – 20 rż

6. Teorie rozwoju - podział

Psyche

•                     psychodynamiczne

•                     poznawcze

•                     uczenia się

•                     humanistyczne

•                     ekologiczne

Polis

•                     Symboliczny interakcjonizm

•                     Wymiana społeczna

•                     Teoria konfliktu

Soma

•                     Teoria zużywania się

•                     Teoria odporności

•                     Teoria komórkowa

7. Psychoseksualna teoria Freuda

•                    Przesunięcie granicy ujawnienia się libido

•                    Rola wczesnego dzieciństwa

•                    Id, Ego, Superego

•                    Fazy – oralna, analna, faliczna, latencji, genitalna

8. Psychospołeczna koncepcja Eriksona

•                    Wymiar psychospołeczny – kryzysy

- bazalne zaufaniavs bra k ufności

- autonomia vs wstyd i zwątpienie

- inicjatywa vs poczucie winy

- pracowitośc vs poczucie niższości

- tożsamośc vs rozproszenie

- intymnośc vs izolacja

- generatywnośc vs stagnacja

- integralność vs rozpacz

•                    Rytualizacje

-numinalność vs przywiązanie do idola

- osąd ns legalizm

- dramatyzm vs wcielanie się

- formalnośc vs formalizm

- ideologia vs totalizm

- afiliacja vs eliotyzm

- pokoleniowa vs nadużywanie władzy

- więź międzypokoleniowa vs sapietyzm

•                    Wymiar egzystencjalny – cnoty – nadzieja, wola, zdecydowanie, kompetencja, wierność, miłość, opiekuńczość, mądrość

9. Koncepcja rozwoju Wallona

•                     koncepcja stadiów ogólnych

•                     człowiek w otoczeniu

•                     byt całościowy

Fazy

•                     impulsywność motoryczna (0 –6mż/1 rż)

•                     zmysłowo – ruchowa działalność i projekcja (1 –3 rż)

•                     personalizm (3-6 rż)

•                     kategoria i konformizm (6-11 rż)

•                     adolescencja (11-15 rż)

•                     młodzieńczość (od 16 rż)

10. Koncepcja rozwoju osobowości Rubinsteina

•                    działanie i sprzeczność

•                    człowiek w otoczeniu

•                    determinizm rozwojowy

•                    treść determinuje stopień rozwoju

•                    brak sztywnych ram czasowych

11. Poznawcza teoria Jeana Piageta

•                     epistemologia genetyczna

•                     inteligencja = przystosowanie = proces

•                     ważne terminy

•                     Schematy i operacje

•                     Adaptacja i organizacja

•                     Adaptacja = asymilacja + akomodacja

•                     Równoważenie

•                      składniki rozwoju intelektualnego:

–         poznawczy

–         afektywny

•                      komponenty rozwoju poznawczego:

–         treść

–         funkcja

–         struktura

•                      czynniki rozwoju:

–         dojrzewanie i dziedziczność

–         aktywne doświadczenie

–         interakcje społeczne

–         równoważenie

•                     stadia rozwoju poznawczego

–        inteligencja sensoryczno – motoryczna (0-2 rż)

–        inteligencja przedoperacyjna (2 – 6 rż)

–        operacje konkretne (6 – 11 rż)

–        operacje formalne (12 – 15/17 rż)

•                     stadia rozwoju moralnego

–        moralność heteronomiczna

–        moralność autonomiczna

12. Poznawcza teoria Jeana Pascala – Leone - stadia rozwoju poznawczego w dorosłości:

–       późne stadium formalne (17-25 rż)

–       stadium przeddialektyczne (25 – 35 rż)

–       stadium operacji dialektycznych (35 - 55 rż)

...