romantyzm 2.doc

GENEZA III cz.. ,,DZIADÓW”

a)      Biograficzna

·         Wyrzuty sumienia z powodu nie wzięcia udziału w powstaniu listopadowym

·         Rehabilitacja poety poprzez ukazanie sobie i swoich przyjaciół jako prekursorów powstania listopadowego. Ukazuje represje odkrycia stowarzyszenia filomatów i filaretów

·         Złożenie hołdu towarzyszom filomatów i filaretów, narodowej sprawy męczennikom

b)     Historyczna

·         Klęska powstania listopadowego

·         Świadomość tragizmu Polaków pod zaborami i represji caratu

·         Nakreślenie wizji przyszłości Polski, jako ratunku dla Polaków (pragnął pokonać drogę do odzyskania niepodległości)

c)      Literacka

·         Pragnienie stworzenia nowego typu dramatu łączącego realizm z fantastyką (dramatu romantycznego)

·         Ukazanie walki Polaków z caratem w kategoriach walki sił pozaziemskich (walka sił boskich z siłami szatańskimi)

ZWIĄZEK DRAMATU Z POWSTANIEM LISTOPADOWYM

W 1831 roku wybuchło powstanie listopadowe, które miało na celu uwolnienie narodu polskiego spod zaborów i zapewnienie mu istnienia niepodległego państwa. W tym czasie Adam Mickiewicz przebywał poza granicami ziem polskich. Mimo że po rozpoczęciu powstania zmierzał w kierunku Polski z zamiarem wzięcia udziału w narodowym zrywie, nie zdążył na czas.

Dziady, cz. III, powstałe w 1832 roku w Dreźnie (stąd nazywane też Dziadami drezdeńskimi) uważane są za utwór ekspiacyjny. Oznacza to, że zawierają przeprosiny i wyjaśnienie, dlaczego Mickiewicz nie wziął udziału w powstaniu listopadowym. Utwór zawiera przedstawienie cierpienia opowiadającej się przeciwko carowi młodzieży polskiej. Może być odczytywany jako próba uświadomienia ludowi polskiemu, że jest przez Boga wybrany do spełnienia specjalnej misji i że jego cierpienia mają sens. Samego autora utworu zwykło się czasem utożsamiać z jednym z bohaterów, Konradem.

BUDOWA

1.      Dedykacja

2.      Posłowie

3.      Dziewięć scen dziadów

WNIOSKI

Wątki są ze sobą bardzo luźno powiązane. Jest ich bardzo dużo. Wątkiem głównym jest martyrologia młodzieży polskiej i narodu polskiego. Drugim ważnym wątkiem jest wątek Konrada. Widzenie Ewy i Noc Dziadów odbiegają od wątków głównych. Następujące po sobie wątki nie są za sobą ściśle powiązane. Obok scen realistycznych odbywają się sceny fantastyczne, które zdominowały utwór. W scenach fantastycznych nawiązuje się do mistyfikacji. Pojawia się jednostronna rozmowa Konrada z Bogiem. Został tu poruszony epizod walki sił boskich z siłami szatańskimi, co można porównać do walki Polaków z okupantami. okupantami ostatecznym rozrachunku Polacy odniosą sukces. Różnorodna tematyka świadczy o formie buntu wolności twórczej. Ukazanie, że duchowo jest się wolnym- jako odpowiedź na niewolę narodową. Postacie występujące w utworze, oprócz swoich pierwowzorów historycznych, cechują się tym, że wykreowane zostały na zasadzie przeciwieństw. Bohaterowie są albo dobrzy, albo źli. Na przykład patriotyczna młodzież przeciwstawiona uległemu carowi towarzystwu salonowemu. Czas nie wszędzie jest określony. Dominuje noc, bo jest to ulubiona pora romantyków. Noc jest nieskończonością- nie widzi się granic, można wszystko. Nie ma tu też jedności czasowych, a wręcz występują odstępy czasowe. Brak jedności miejsca. Pojawiają się różne miasta: Lwów, Warszawa, Wilno. Pojawia się też synkretyzm rodzajowy i gatunkowy. ,,Dziady” są dramatem łączącym realizm z fantastyką. Nazywa się to dramatem romantycznym.

CECHY DRAMATU ROMANTYCZNEGO:

1.      Brak jedności miejsca, czasu, akcji

2.      Występowanie typu bohatera romantycznego (Konrad)

3.      Wprowadzenie scen fantastycznych

4.      Tematyka narodowo- wyzwoleńcza

5.      Wprowadzenie scen zbiorowych

6.      Odbiegające od siebie wątki (luźna kompozycja)

PRZYKŁADY MĘCZEŃSTWA MŁODZIEŻY POLSKIEJ:

1. Prześladowania młodych, przejętych sprawami narodowymi Polaków zawarte są w utworze w kilku miejscach. Scena I dramatu, kiedy więźniowie zbierają się w jednej celi, przedstawia podejrzenia co do motywów, dla których są represjonowani. Jeden z nich, Żegota, skupia się na tym, że nie wie, dlaczego został aresztowany. Przyznaje, iż nie brał udziału w żadnym spisku. Więźniowie rozmawiają o sądach, głodzeniu ich, pojawia się motyw kibitki. Wielu z nich nie wie, ile czasu spędziło w areszcie, a co gorzej – nie wiedzą, kiedy mogą zostać wypuszczeni. Są w sposób nieludzki przesłuchiwani. Mają świadomość zbiorowego ich uwięzienia. Jeden z nich, Tomasz, mówi:

,,Wolałbym być pod ziemią, w głodzie i chorobie,

Znosić kije i gorsze niźli kije – śledztwo,

Niż tu, w lepszym więzieniu, mieć was za sąsiedztwo. –

Łotry! Wszystkich nas w jednym chcą zakopać grobie.”

2. W scenie VII Adolf opowiada historię jednego z represjonowanych Polaków, Cichowskiego. Znał go, będąc dzieckiem, i wspomina jako wesołego, pogodnego i sympatycznego człowieka. Pewnego razu Cichowski niezapowiedzianie zniknął. Po jakimś czasie doszła do wszystkich informacja, że popełnił samobójstwo. Po dwóch latach okazało się jednak, że żyje i jest trzymany w carskim więzieniu. Jego żonie nie pozwolono się z nim zobaczyć przez kolejne trzy lata. Natomiast samego Cichowskiego męczono: nie pozwalając mu spać kilka nocy z rzędu, karmiąc słonymi potrawami (śledziami) i nie pozwalając pić, podając mu opium, zastraszając, poddając torturze łaskotek. W końcu, po trzech latach, Cichowski został odprowadzony do domu i zmuszony do podpisania dokumentu potwierdzającego, że został zwolniony z więzienia i nic mu nie jest. Jednak w wyniku tortur osłabł i zmienił się nie do poznania. Został doprowadzony do takiego stanu, że kiedy odwiedza go stary przyjaciel:

,,Na klamki trzask on myśli zaraz: idą śledzić;

Odwraca się i głowę na ręku opiera,

Zdaje się, że przytomność, moc umysłu zbiera:

Ścina usta, by słowa same nie wypadły,

Oczy spuszcza, by szpiegi z oczu co nie zgadły.

Pytany, myśląc zawsze, że jest w swym więzieniu,

Ucieka w głąb pokoju i tam pada w cieniu,

Krzycząc zawsze dwa słowa: „Nic nie wiem, nie powiem!”.

3. Kolejne zobrazowanie represji wobec Polaków zawarte jest w scenie VIII. Przedstawione są w niej losy młodego Rollisona, którego niewidoma matka przychodzi do senatora, aby dowiedzieć się, co dzieje się z synem. Rollison, podobnie jak Cichowski, został uwięziony nie wiadomo, z jakiego powodu. Nie wiadomo również, co się z nim dzieje i kiedy ma szansę zostać wypuszczony. Młody człowiek jest torturowany, a następnie zostaje upozorowana jego próba samobójcza. Ludzie Nowosilcowa, wprowadzają w życie pomysł Pelikana i otwierają okno więziennej celi pod pretekstem wpuszczenia świeżego powietrza, zbawiennego przecież dla chorego na płuca Rollisona. Podstęp polegał tu na daniu możliwości popełnienia samobójstwa przez rzucenie się z okna. Na szczęście jednak dla męczonego bohatera i jego zrozpaczonej matki udaje mu się przeżyć.

POSTAWA MŁODZIEŻY POLSKIEJ PODCZAS ŚLEDZTWA

Koncepcja młodzieży polskiej jest wyidealizowana. Młodzi ludzie ukazani są jako bohaterzy gotowi oddać własne życie dla dobra ojczyzny. W stosunku do siebie są bardzo pomocni, gotowi wziąć na siebie winę kolegów i zginąć lub narazić się na tortury nie wydając kolegów. (Frajend wyznał, że za Tomasza lub Konrada oddałby życie).

STOSUNEK NOWOSILCOWA I JEGO SPRZYMIERZEŃCÓW DO SPISKOWCÓW

Senator Nowosilcow prezentuje sobą negatywne cechy carskiego imperium. Przede wszystkim są to: okrucieństwo, zakłamanie i dbałość o karierę za wszelką cenę. Zarówno Polaków, jak i swoich rosyjskich poddanych, traktuje przedmiotowo. Są oni dla niego narzędziami do przypodobania się carowi a dzięki temu pięcia się po szczeblach kariery. Wymyśla spiski i prześladuje polską młodzież, aby móc uzyskać zaszczyty za wierną służbę carowi. Z poddanymi się nie liczy – kiedy największy jego pochlebca, Doktor poddaje mu pomysł na zdemaskowanie wymyślonego spisku, zasługę wykrycia spisku chce przypisać sobie samemu. Z drugiej jednak strony Nowosilcow jest zwykłym tchórzem. Odczuwa paniczny strach przed tymi, nad którymi nie ma władzy. Widać to zwłaszcza w scenie VI, kiedy we śnie płaszczy się przed carem:

...