POMOCE OPTYCZNE I NIEOPTYCZNE STOSOWANE

W REHABILITACJI UCZNIÓW SŁABOWIDZĄCYCH

   Pomoce optyczne spełniają bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu osób

słabowidzących. Dobrze dobrane, dostosowane do celów jakie będą spełniać

w życiu ucznia lub dorosłego pomagają w procesie rehabilitacji.

   Pomoce optyczne dla słabowidzących dzielimy na:

I.                   Powiększające – przeznaczone dla osób o upośledzonej ostrości wzroku.

   Wśród przyczyn upośledzenia ostrości wzroku kwalifikujących do stosowania pomocy powiększających należy wymienić:

1.      wysoką krótkowzroczność

2.      stany prowadzące do zmniejszenia przezierności ośrodków optycznych rogówki, soczewki, ciała szklistego

3.      choroby siatkówki i nerwu wzrokowego prowadzące do upośledzenia widzenia centralnego

      do dali

Ø      lunetki ( monookulary) do widzenia jednoocznego – urządzenia trzymane w dłoni i w razie potrzeby przykładane do oka  w celu obserwacji dalekich przedmiotów

Ø      lornetki do widzenia obuocznego

Ø      okulary lornetkowe: jednooczne, obuoczne

      do bliży             

Ø      lupy: proste, złożone

1.      lupy z rączką

2.      lupy na statywie

3.      lupy na specjalnych podstawkach lub wbudowane w przezroczyste tubusy o długości równej ogniskowej lupy, co umożliwia utrzymanie stałej i optymalnej odległości od tekstu

4.      lupy z wbudowanym układem oświetlenia

5.      lupy zegarmistrzowskie

6.      lupy w kształcie linijki

7.      lupy nakładkowe

Ø      okulary lupowe –  silne dodatnie soczewki okularowe umocowane do klasycznych opraw okularowych

Ø      okulary lornetkowe do bliży

Ø      okulary lornetkowe do dali z soczewkami nakładkowymi dodatnimi do bliży

Ø      lornetki ( monookulary ) z soczewkami nakładkowymi do bliży lub regulacją pozwalającą na ich wykorzystanie do bliży

Ø      pomoce elektroniczno – optyczne: powiększalniki telewizyjne

     ( czytniki), powiększające programy komputerowe

Ø      lupy elektroniczne – ruchoma kamera w postaci myszki i własny monitor z powiększającym układem elektronicznym

    Parametry optyczne mające znaczenie przy dobieraniu i wyborze pomocy powiększających to:

1.      powiększenie

2.      pole widzenia

3.      odległość

4.      zdolność rozdzielcza

5.      jasność

     Trzeba podkreślić istnienie ścisłych zależności zachodzących między trzema podstawowymi parametrami tj, powiększeniem, polem widzenia i odległością. Przy dobieraniu pomocy optycznych do bliży należy pamiętać o tym, że poprawiając jeden z tych parametrów musimy się liczyć z pogorszeniem dwóch pozostałych. 

Wymienione pomoce optyczne mają zastosowanie niekiedy tylko podczas

jednej czynności, dlatego często dobiera się 2 lub 3 pomoce, by słabowidzący mógł z nich korzystać w różnych sytuacjach.

II.               Poszerzające pole widzenia - przeznaczone dla osób z zachowanym widzeniem centralnym, a więc dobrą ostrością wzroku, ale znacznie zwężonym polem widzenia.

1.      Odwrócone lunety Galileusza:

Ø monookulary

Ø lornetki

Ø okulary lornetkowe

   W grupie pomocy opartych o odwróconą lunetę Galileusza wykorzystuje się to, że patrząc przez lunetę od strony obiektywu uzyskuje się obraz pomniejszony o poszerzonym polu widzenia. Bazując na tym można stosować takie pomoce u osób ze znacznie zawężonym polem widzenia i jednocześnie dobrą ostrością wzroku / np. barwnikowe zwyrodnienie siatkówki/.  

2.      Folie pryzmatyczne Fresnela – naklejone na szkła okularowe

( nie pomniejszające obrazu ).

   Folie pryzmatyczne odpowiednio naklejone na szkła okularowe również służą do poszerzania pola widzenia, ale bez pomniejszania obrazu, a więc bez obniżania ostrości wzroku. Folię przykleja się w ten sposób, że dzieli się szkło okularowe na cztery kwadranty: górny, przynosowy, dolny i skroniowy. W każdym kwadrancie przykleja się folię pryzmatyczną o mocy 30 dioptrii podstawą ku ubytkowi z pozostawieniem nie zaklejonej części środkowej o powierzchni nieco większej niż ta, którą zajmuje pole widzenia słabowidzącego.

   Posługiwanie się taką pomocą wymaga intensywnego treningu, polegającego na nauczeniu osoby techniki „ przeszukiwania” pola widzenia.

   Każda pomoc optyczna dobierana jest indywidualnie. Słabowidzący musi zobaczyć różnicę w posługiwaniu się wzrokiem bez pomocy optycznej i przy ich użyciu. Kiedy słabo widzący przekona się, że może odczytać druk, który do tej pory był dla niego nieostry, zamazujący się, nie do odczytania, bardzo szybko zaakceptuje używanie pomocy optycznych i pozna techniki posługiwania się nimi.

   Jak duża jest rola pomocy optycznych dla słabo widzących uświadamiamy sobie w kontekście nowych i słusznych tendencji w podejściu do zagadnień inwalidztwa wzrokowego, do znaczenia stymulacji przez używanie zmysłu wzroku. Nie istnieją takie schorzenia powodujące „słabe widzenie”, w których używanie wzroku byłoby przeciwwskazane. Należałoby zmienić dawne powiedzenie: „Szanuj swe oczy – oszczędzaj je”, na „Szanuj swe oczy – używaj ich.”