Obowiązujący obecnie w Polsce system ubezpieczeń społecznych został wprowadzony od l stycznia 1999 roku. W założeniach reformy przyjęto, że:
- nie zostaną ubezpieczonym odebrane prawa nabyte,
- nie będzie zwiększane obciążenie płac rosnącą składką na ubezpieczenia społeczne,
- nie będą podnoszone podatki na utrzymanie systemu.
- gromadzenie środków na świadczenia emerytalne odbywać się ma w ramach systemu repartycyjnego (I filar) oraz kapitałowego (II filar).
- dobrowolny
- kapitałowy
- fundusz inwestycyjny
- obowiązkowy
- składki zapisywane na indywidualnym koncie ubezpieczonego w Otwartych Funduszach Emerytalnych ( OFE )
- repartycyjny
- odprowadzane składki zapisywane na indywidualnym koncie ubezpieczonego
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS ) – państwowa jednostka organizacyjna nadzorowana przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
Powszechne Towarzystwa Emerytalne – mają bezpiecznie inwestować powierzone środki.
Ubezpieczony dokonuje wyboru ubezpieczyciela. Najczęściej składki lokowane są w:
- zakładowych lub branżowych pracowniczych programach emerytalnych
- towarzystwach ubezpieczeń wzajemnych
- towarzystwach ubezpieczeniowych
Nowy system zabezpieczenia społecznego ma zapewnić osobom kończącym aktywność zawodową świadczenie emerytalne ( z dwóch filarów obowiązkowych ) na poziomie od 50% do 60% dochodów otrzymywanych sprzed przejścia na emeryturę. Obecnie w Polsce wiek emerytalny dla kobiet to 60 lat a dla mężczyzn 65 lat.
Łącznie składka
Przeznaczenie składek
pracownik
pracodawca
Emerytalny
ZUS
2,46%
9,76
19,52%
wypłaty emerytur
II filar
7,3%
Rentowy
6,5%
13%
wypłata rent z tytułu niezdolności do pracy, dodatków pielęgnacyjnych
Chorobowy
2,45
--------
wypłata zasiłków chorobowych i urlopów macierzyńskich
Wypadkowy
---------
0,97–3,86%
Wypłaty zasiłków chorobowych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz zasiłków rehabilitacyjnych
Podstawą naliczania wszystkich składek są przychody finansowe pracownika i wartość niektórych świadczeń rzeczowych.
Ponadto pracodawca odprowadza składki na:
1. Fundusz Pracy w wysokości 2,45% wynagrodzenia za pracę. Składki przeznaczone są głównie na świadczenia dla bezrobotnych, tworzenie nowych miejsc pracy i finansowanie szkoleń pracowników
2. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w wysokości 0,15% wynagrodzenia za pracę. Składki przeznaczone są na wypłatę zaległych wynagrodzeń dla pracowników, których pracodawcy są niewypłacalni.
Każda osoba uzyskująca dochody oraz bezrobotni i studenci są objęci ubezpieczeniem zdrowotnym. Ubezpieczenie to ma gwarantować osobom uprawnionym i członkom ich rodzin dostęp do bezpłatnych podstawowych świadczeń zdrowotnych czyli: badań lekarskich, leczenia szpitalnego i sanatoryjnego i opieki lekarskiej. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 8,75% podstawy ( przychód – składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika).
Ubezpieczenie zdrowotne finansowane jest:
Ø z podatku dochodowego – 7,75% podstawy
Ø z wynagrodzenia pracownika lub innego świadczenia otrzymywanego przez osobę uprawnioną – 1% podstawy
Zgodnie z obowiązującymi przepisami składka na ubezpieczenie zdrowotne będzie wzrastać w każdym roku o 0,25%. Przy czym z podatku dochodowego może być sfinansowana tylko w wysokości 7,75% podstawy.
Podstawą naliczania składek na ubezpieczenie społeczne osób prowadzących działalność gospodarcza jest zadeklarowana kwota dochodu nie niższa niż 60% przeciętnego wynagrodzenia. Natomiast podstawą ustalenia składki na ubezpieczenie zdrowotne nie może być kwota niższa niż 75% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce.
Zatem w grudniu 2005 przedsiębiorcy płacili składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w kwocie nie niższej niż:
274,91 zł ( tj. 19,52% podstawy ) – ubezpieczenie emerytalne
183,08 zł. ( tj. 13% podstawy ) – ubezpieczenie rentowe
34,50 zł. ( tj. 2,45% podstawy ) – ubezpieczenie chorobowe
34,50 zł. ( tj. 2,45% podstawy ) – składka na Fundusz Pracy
159,10 zł (tj. 8,5% podstawy ) – ubezpieczenie zdrowotne
W polskim systemie zabezpieczenia społecznego zastosowano inne rozwiązania dla osób prowadzących działalność w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej i rolników. Ogólnie można stwierdzić, że składki są zdecydowanie niższe ale przekłada się to na wysokość wypłacanych świadczeń.
Koteciek