PÓŹNA ADOLESCENSCJA

1. Dojrzałość uczuciowa

Przejście od zależności uczuciowej do niezależności

Przejście od niekontrolowanego uzewnętrzniania uczuć do poddania ich kontroli

Przejście od nieopanowanego ulegania uczuciom do ich opanowania

Przejście od egocentryzmu do socjocentryzmu

Rozwój uczuć wyższych (z związku z rozwojem myślenia abstrakcyjnego) np. patriotyzm

2. Rozbudowa związków interpersonalnych

- podstawą związków z rówieśnikami stają się wspólne zainteresowania

- grupy stają się heteroseksualne

- związki przyjaźni

- bliskie kontakty z osobami dorosłymi

- rzadsze występowanie kontaktów interpersonalnych

3. Potrzeby seksualne

- Stan pobudzenia, napięcia seksualnego; często redukowany poprzez masturbację

- kształtowanie orientacji seksualnej

- pierwsza miłość określana jest miłością romantyczną

- rzadkie stosunki seksualne (częsty necking i petting)

- inicjacja seksualna

- nastawienie do seksu: hedonistyczne, wulgarne, świadomie powściągliwe

              Świadomie powściągliwe w związku z:

              - czekaniem na wielkie uczucie

              - czekaniem na większą własną dojrzałość

              - czekaniem na zawarcie związku małżeńskiego

4. Kształtowanie się autonomii moralnej

Postkonwencjonalny poziom rozwoju moralnego (Kohlberg)

Dwa stadia:              A. prawa społeczne przeciw prawom indywidualnym; ujmowanie zasad moralnych w terminach umowy społecznej: wartości i prawa są względne, standardy zróżnicowane

                            B. stadium uniwersalnych praw etycznych; poszukiwanie reguł zgodnych z logicznym rozumieniem przy uznaniu ich stałości i uniwersalności;

Orientacja moralna jest konsekwencją rozwoju poznawczego

Znacząca rola rodziców w rozwoju moralnym dzieci

5. Postawy wobec wartości

Syndrom spadłego liścia – przekonanie, że jest się kimś zbędnym, nikomu niepotrzebnym z czym współwystępuje uczucie beznadziejności i bezradności;

Wartości:              - wolność i godność jednostki

                            - otwartość

                            - tolerancja

Wdłg. Eriksona – pomyśle zakończenie kryzysu związanego z tożsamością powala na wejście w dorosłość jako autonomiczna i wewnętrznie silna jednostka

Okres anomii – m.in. chaos moralny. Poczucie bezradności i opuszczenia

6. Światopogląd młodzieży

A. Typy idealne:

- typ autentycznego katolika – postępowanie moralne zgodne z sumieniem

- typ chłodno – rywalizacyjny – uznawanie konkurencji za zdrową

- typ emocjonalnego indywidualisty – sens ma życie nasycone silnymi emocjami

- typ homeostatyczno wspólnotowy – wewnętrzny spokój i brak zaangażowania

Trzy typy dojrzałe:

- tendencje humanistyczne (afiliacja, prospołeczność)

- tendencje humanistyczne i konkretność (idealizm jako siła do działania)

- obraz świata zagrożonego (o ludzkim losie decyduje przemoc)

7. Aktywność społeczna i polityczna

- Młodzież odrzuca demagogię

- Kierunek zainteresowań wynika z uzdolnień i talentów

8. Rodzaje podejmowanej aktywności

Tendencje rozwojowe:

- porządkowanie aktywności

- różnicowanie się aktywności

- wytwarzanie się złożonych form aktywności

- kształtowanie się i przemiany wewnętrznych mechanizmów

9. Orientacje społeczne

Orientacje społeczne zmieniają się wraz z nabywaniem nowej wiedzy i wzrostem kompetencji;

Orientacje społeczne: konformizm, autorytaryzm, patriotyzm, optymizm, orientacje proreformatorskie, poczucie anomii, lęk, poczucie deprywacji, egalitaryzm, pragmatyzm;

10. Cele i dążenia:

- „odwzajemniona miłość i szczęśliwe życie rodzinne”

- osiąganie sukcesów

- realizacja ideałów moralnych i społecznych

11. Pierwsze kontakty pracy zawodowej

Elementy pracy - udział w gospodarstwie domowym (na wsi praca w polu)

Etapy odnoszące się do wyboru przyszłego zawodu:

- etap fantazji (11 r.ż.) – możliwości wydają się nieograniczone

- etap próbny (11-17 r. ż.) - kierowanie zainteresowaniami

- etap realistyczny (17-20 r. ż.) – selekcja zawodu

12. Zadania rozwojowe wg Havighurst’a

• Nawiązywanie nowych, bardziej dojrzałych więzi z rówieśnikami obojga płci.
• Ukształtowanie roli męskiej lub kobiecej.
• Akceptacja zmian zachodzących we własnym organizmie i efektywne posługiwanie się własnym ciałem.
• Osiągnięcie niezależności uczuciowej od rodziców i innych osób dorosłych.
• Przygotowanie do zawarcia małżeństwa i życia w rodzinie.
• Przygotowanie do kariery zawodowej (niezależności ekonomicznej)
• Rozwijanie ideologii (sieci wartości i systemu etycznego kierującego zachowaniem).
• Dążenie i osiągnięcie postępowania odpowiedzialnego społecznie.