Zdrowie Publiczne
cz. I
Bogusław Grabowski
Przez stulecia praktycznie wszystkie rządy państwa akceptowały swą odpowiedzialność za systematyczny rozwój ochrony zdrowia i opieki medycznej nad swoimi obywatelami. Dotyczyło to zarówno opieki profilaktycznej jak i leczniczej i miało na celu zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego wszystkim obywatelom
Jak wiadomo w czasach Hipokratesa lekarz zazwyczaj był zarówno znawcą spraw chorób, jak i po części był mędrcem i filozofem (właśnie taką postawę prezentował Hipokrates). Wiedza merytoryczna oraz mądrość życiowa pomagały mu w pracy z ludźmi, ponieważ ludzie nigdy nie będą tylko maszynami. Jak mówi przysłowie - gdy dusza choruje, to i ciało niedomaga.
Jako przykład może nam tu posłużyć także medycyna chińska. Medycyna chińska to starożytny, liczący wiele tysięcy lat system bazujący na koncepcji Chi - teorii o obecności w ciele człowieka energii życiowej, odpowiedzialnej za funkcjonowanie organizmu.
W dawnych Chinach i w medycynie chińskiej pacjent płacił swojemu lekarzowi za bycie zdrowym, jeśli zachorował - przestawał mu płacić. Oczywiście mobilizowało to wszystkich lekarzy, by ich pacjenci byli zdrowi.
Inną ciekawostką, jaka przytrafiła się medycynie światowej była próba unowocześnienia zachowań medycznych w Afryce. Otóż okazało się, że po ograniczeniu lub usunięciu działań miejscowych afrykańskich szamanów i uzdrowicieli oraz po wprowadzeniu w to miejsce klasycznej medycyny zachodniej - stan zdrowotny społeczeństw w Afryce pogorszył się.
Ostania koncepcja określana jest mianem egzystencjalnej koncepcji zdrowia. Autorem jest K. Popielski, który poszerza płaszczyznę zdrowia o wymiar egzystencjalny
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO - World Health Organization) jest międzynarodową komórką (agencją zdrowia) działającą przy ONZ. W 1946 roku ONZ zwołała Międzynarodową Konferencję Zdrowia w Nowym Jorku gdzie 61 krajów ratyfikowało konwencję WHO.
Bez żadnej przesady można powiedzieć, że w bardzo istotny i podstawowy sposób nadaje ona ton i kierunek trendom współczesnej medycyny.
W 1948 roku ratyfikowano powstanie WHO
i obecnie WHO zrzesza 192 państwa członkowskie
Obecna definicja zdrowia przyjęta przez Światową Organizację Zdrowia jest następująca:
Zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa, ale także stan pełnego, fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu (dobrego samopoczucia).
Światowa Organizacja Zdrowia od lat 70-tych całkowicie zmieniła swój model (paradygmat) rozumienia troski o zdrowie człowieka i funkcjonowania medycyny.
Od modelu socjomedycznego, który podkreślał podejście czysto medyczne i inżynieryjne, w którym znawcą wszystkiego w tym obszarze był lekarz (inżynier od spraw organizmu i zdrowia), przeszła do modelu socjo-ekologicznego, w którym liczy się współpraca z pacjentem w trosce o jego zdrowie, a lekarz (i personel medyczny) nie jest już tylko inżynierem leczącym maszynę ludzkiego organizmu, ale jest jednocześnie w jakimś stopniu psychologiem, rozumiejącym, że ma do czynienia z żywym i konkretnym człowiekiem i jego osobowością.
Zatem współczesny model medyczny (przyjęty przez WHO), znacznie bardziej traktuje człowieka podmiotowo (jako osobowość, rozumiejąc jego cierpienie) a nie przedmiotowo, jakbyśmy mieli do czynienia z bezduszną uszkodzoną maszyną.
W konstytucji z 1948 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określiła zdrowie jako „stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko jako brak choroby lub zniedołężnienia”.
W ostatnich latach definicja ta została uzupełniona o sprawność do „prowadzenia produktywnego życia społecznego i ekonomicznego”.
W medycynie zamiast słowa „zdrowie” używa się terminu „homeostaza”. Jest to zdolność organizmu do efektywnej obrony przed stresorami w celu przywrócenia i utrzymania wewnętrznej równowagi.
W medycynie niekonwencjonalnej zdrowie określa się jako ogólny stan dobrego samopoczucia.
Mierniki zdrowia:
- pozytywne określają sprawność i prawidłowość
poszczególnych narządów, sprawność całego ustroju
(np. EKG serca, stężenie glukozy we krwi itd.) oraz
kondycje społeczeństwa (np. Liczebność urodzeń żywych)
- mierniki negatywne stanu zdrowia stosuje się do oceny
stanu zdrowia całej populacji, często ze względu na brak
danych dotyczących mierników pozytywnych. W takiej
ocenie poszukujemy uszczerbków na zdrowiu i
posługujemy się zasadą, że im więcej występuje chorób,
urazów oraz ich następstw (inwalidztwo i zgony) tym
gorszy jest stan zdrowia danej zbiorowości.
Negatywne mierniki zdrowia populacji
współczynniki, wskaźniki opisujące:
a)natężenie zgonów
Umieralność liczba zgonów/ liczba ludność
śmiertelność liczba zgonów / liczby chorych
b) natężenie chorób
Zapadalność liczba nowych zachorowań/ liczby ludności
Chorobowość liczba chorych / liczby ludności
szczegółowy
wg wieku liczba chorych <40 rz/liczby ludności < 40rż * L
wg przyczyny liczba chorych na X / liczby ludność *L
wg płci liczba chorych K/ liczby K * L
Pozytywne mierniki zdrowia
dane obrazujące natężenie zjawisk fizjologicznych – mierzalnych
Rozwój fizyczny:
- ciśnienie
- morfologia
- masa ciała
Sprawność fizyczna:
- rzut pi...
felek-natala