PODSTAWY statystyka.doc

PODSTAWY STATYSTYKI

I

Statystyka – to nauka o ilościowych metodach badania prawidłowości zjawisk masowych.

Prawidłowości statystyczne – to takie, które można ujawnić w drodze obserwacji zjawisk masowych np. charakterystyki demograficzne 9średnia długość ludzkiego życia, średnia wzrostu, średnia wieku zawierania małżeństw).

Badania statystyczne – to ogół prac mających na celu poznanie struktury określonej zbiorowości statystycznej.

Przedmiot badań statystycznych – to zbiorowości statystyczne zwane też populacjami statystycznymi.

Zbiorowość statystyczna – to zbiór dowolnych elementów (osób, zjawisk i rzeczy) o podobnych lecz nie idealnych właściwościach, objętych badaniem statystycznym.

Cel badania/zbiorowość statystyczna/jednostka/zbieranie danych/grupujemy/przedstawiamy w formie tabelarycznej/wyliczamy

Cechy stałe: - co, gdzie, kiedy – tak opisujemy zbiorowość statystyczną np. ludzie bezrobotni zarejestrowani w Polsce, kradzieże w Opolu.

Jednostka statystyczna – element składowy populacji statystycznej podlegający bezpośredniej obserwacji lub pomiarowi (obiekt badania statystycznego).

Zbiorowość generalna – (populacja generalna) – wszystkie elementy będące przedmiotem badania, co do których chcemy formułować wnioski ogólne.

Zbiorowość próbna – to podzbiór populacji, generacji obejmujący część jej elementów, który został wybrany w określony sposób. Próba podlega badaniu statystycznemu, a wyniki uogólnia się (statystyka matematyczna) na zbiorowość generalną.

Aby wyniki uzyskane w procesie badania próby można było odnieść do zbiorowości generalnej próba może być reprezentatywna.

Jeśli próba wybrana jest w sposób losowy i jest dostatecznie liczna mówimy, że jest reprezentatywna. Oznacza to, że można z dużym prawdopodobieństwem złożyć, że struktura próby będzie zbliżona do struktury zbiorowości generalnej (metody doboru próby do badań).

Metody (rodzaje) – badań statystycznych:

·         Badania pełne (całkowite, wyczerpujące) – metoda bezpośrednia

ü      Spis statystyczny np. spis ludności

ü      Rejestracja bieżąca np. rejestr urodzeń

·         Badania częściowe (niepełne) - metoda bezpośrednia

ü      Ankietowa (badanie ściśle okr. Instytucje

ü      Monograficzne (badanie jednostki uznane za typowe, powszechnie występujące)

ü      Reprezentacyjne (pobranie próby losowej)

·         Szacunki interpolacyjne i ekstrapolacyjne – metoda pośrednia

·         Badania ciągłe np. ewidencja urodzeń, zgonów

·         Badania okresowe – np. coroczne spisy rolne

·         Badania doraźne np. badania strat materialnych spowodowane pożarem

Szacunek statystyczny – ustalanie pewnych wielkości lub właściwości zbiorowości na podstawie zbiorowości znanej, pozostającej z nią w określonym związku. Czas przeznaczony na czytanie książek – liczba zakupionych książek.

Rodzaje cech statystycznych

Cecha statystyczna – właściwości jakimi charakteryzuje się jednostka statystyczna.

Cechy statystyczne dzielimy na:

·         Stałe – właściwości wspólne dla całej zbiorowości statystycznej, nie podlegają badaniu, decydują o zaliczeniu jednostki do określonej zbiorowości

·         Zmienne – właściwości różniące poszczególne jednostki zbiorowości statystyczne.

Do cech stałych zaliczamy –

·         Cechy rzeczowe – co lub kogo badamy

·         Cechy czasowe – kiedy badamy, w jakim okresie lub momencie czasu

·         Cechy przestrzenne – gdzie badamy

Cechy zmienne – podlegające badaniu statystycznemu. Dzielimy je na:

·         Niemierzalne – jakościowe, kwalitatywne – cechy określane słownie np. kolor oczu, płeć

·         Mierzalne – ilościowe, kwantytatywne – właściwości (inaczej zmienne) wyrażane w jednostkach fizycznych np. kg, cm, szt. Latach, jedn. Pieniężnych.

Wśród cech ilościowych wyróżniamy cechy:

·         Porządkowe – mierzą natężenie badanej właściwości przedstawionej w sposób opisowy – porządkują, badana zbiorowość statystyczna np. oceny studentów słowne i wyrażone liczbowo.

·         Skokowe (dyskretne) – przyjmują skończony lub przeliczany zbiór wartości na danej skali liczbowej, zazwyczaj jest to zbiór liczb całkowitych dodatnich tj. liczba studentów w grupie, liczba osób w rodzinie

·         Ciągłe – mogą przyjąć każdą wartość z określonego przedziału liczbowego, w zależności od dokładności dokonywanych pomiarów, ustala się liczbę miejsc po przecinku, które brane są pod uwagę np. wiek, wzrost, waga.

Cechy quasi ciągłe- to cechy skokowe traktowane jak ciągłe z powodu bardzo dużej skali wartości, jakie cechy te mogą przybierać np. płace z Polsce w 2006r.

Cechy mierzalne zwyczajowo oznaczone są dużymi literami X, Y, Z, a ich wartości małymi np. x, y, z.

PREZENTACJA MATERIAŁU STSTYSTYCZNEGO

Szereg statystyczny – zbiór wyników obserwacji jednostek statystycznych uporządkowanych wg określonej cechy.

Sposób grupowania cech zależy od:

·         Rodzaju badania:  (przekrojowe) szereg rozdzielczy

   (czasowe) – szereg czasowy

·         Rodzaju cechy statystycznej  - rozdzielcze c cechą mierzalną i rozdzielcze z cechą niemierzalną np. geograficzne

·         Sposobu pomiaru – szeregi proste,, szeregi skumulowane

·         Liczby obserwacji – szeregi szczegółowe lub rozdzielcze.

RODZAJE SZEREGÓW STSTYSTYCZNYCH

SZEREGI STATYSTYCZNE

CZASOWE

ROZDZIELCZE

SZCZEGÓŁOWE

Z cechą niemierzalną (jakościową)

z cecha mierzalną (ilościową)

MOMENTÓW             

OKRESÓW

GEOGRAFICZNE

INNE

PRZEDZIAŁOWE

PUNKTOWE

SKUMULOWANE

PROSTE

PROSTE

SKUMULOWANE

N = 100

Szereg szczegółowy – to uporządkowany ciąg wartości badanej cechy statystycznej

Przykład 1

Urząd miasta Mysłowice poinformował, że w dniu 31.12,2006r. istniało 41 zakładów pracy zaliczanych do działu gospodarki narodowej „obrót towarowy”. Poziomu zatrudnienia na pełnych etatach w tych zakładach był następujący:

2   2   2   3   3   3   4   4   5   6   7   7   8

9   10   11   12   13   13   14   14   15   16   16   19   21

23   23   31   34   38   39   44   49   77   111   114   314   389   479   583

Jest to szereg szczegółowy poziomu zatrudnienia na pełnych etatach.

Szeregi rozdzielcze – przedstawiają strukturę badanej zbiorowości ze względu na określona cechę statystyczną (cechę zmięnną0

Zasady budowy szeregów rozdzielczych cech mierzalnych:

·         Dla cechy ciągłej buduje Si e szeregi rozdzielcze z przedziałami klasowymi.

·         Dla cechy skokowej buduje się szeregi rozdzielcze

o       Punktowe – gdy liczba wariantów badanej cechy jest niewielka

o       Z przedziałami klasowymi – gdy liczba wariantów badanej cechy jest duża

Przykład 2

Szereg rozdzielczy przedziałowy dla cechy skokowej skonstruowany na podstawie szeregu wyliczającego z przykładu pierwszego.