Nauka administracji –zagadnienia egzaminacyjne

1.      Pojęcie administracji publicznej

2.      Konteksty znaczeniowe administracji publicznej

3.      Administracja jako zjawisko historyczne – elementy wyróżniające

4.      Administracja w państwach starożytnych

5.      Wpływ europy średniowiecznej na nowożytną administrację

6.      Podstawowe cechy administracji państwa policyjnego

7.      Podstawowe zasady działania administracji państwa prawnego

8.      Cechy współczesnej administracji

9.      Funkcje współczesnej administracji

10.  Pojęcie i rodzaje organów administracji publicznej

11.  Pojęcie urzędu

12.  Terytorialny układ administracji – podział administracyjny państwa

13.  Resortowy układ administracji – pojęcie resortu

14.  Naczelne i centralne organy administracji

15.  Organy terenowe administracji

16.  Pojęcie decentralizacji i centralizacji

17.  Dekoncentracja administracji i jej rodzaje

Ad 1.

Administracja publiczna - "służba społeczeństwu"

łac. "administro" - kierować, zarządzać, służyć
łac. "publicus" - zbiorowy, społeczny, służący ogółowi (nie ma charakteru prywatnego)

Administracja publiczna w ujęciu przedmiotowym (cechy działalności):

·         realizacja interesu publicznego: zaspakajanie podstawowych potrzeb społeczeństwa

·         działanie na podstawie prawa i w jego granicach (legalność działania)

·         charakter polityczny działalności - powiązanie z władzą polityczną

·         działanie w imieniu i na rachunek państwa (powszechna zgoda społeczeństwa)

·         działanie nie zarobkowe (administracja działa dla dobra ogółu, nie jest nastawiona na zysk)

·         działanie o charakterze planowym (działanie płynne, stałe, stabilne - niezależne od zmian w kraju)

·         różnorodność form i postaci, różnorodność działalności

Administracja publiczna w ujęciu podmiotowym:

·         aparat administracyjny,

·         organy administracyjne,

·         kompetencje administracyjne,

·         zawisłość podmiotów administracyjnych,

·         hierarchizacja podmiotów administracyjnych,

·         bezosobowość administracyjna,

·         zawodowość administracyjna,

·         kreowanie podmiotów administracyjnych.

Ad. 3

Historia administracji
1. Administracja starożytna do 476 r
-despotia wschodnia –Grecja –Rzym -Azja
2. Administracja Średniowieczne (476 –1492)
-państwo protofeudalne -jednolite monarchie feudalne -monarchie stanowe -wielkie imperia średniowieczne
3. Administracja wczesnostarożytna (1492 –1776/1789)
-monarchia absolutyzmu renesansowego i klasycznego -monarchia absolutyzmu oświeceniowego -ustrój mieszany - republiki wczesno nowożytne - myśl ekonomiczno-administracyjna
4. Administracja późno starożytna ( do przełomu XIX –XX w).
-administracja -administracja a liberalizm społeczno- gospodarczy -liberalizm a monarchia konstytucyjna -wielkie monarchie absolutne i pół absolutne -reżimy autorytarne –republiki -myśl administracyjna
5. Administracja późno starożytna na ziemiach polskich (1795-1918)
-pierwsze okresy zaborów do 1807 r -księstwo warszawskie 1807- 1815 -Napoleońskie Wielkie miasto Gdańsk 1807- 18 -wolne miasto Kraków 1815-46 -Królestwo Polskie 1815- 1870 -wielkie miasto Poznańskie -zabór austriacki Autonomia Galicji od 1861 r
6.Administracja współczesna (oprócz Polski)
-przeobrażenia ustrojowo- społeczno(gospodarcze) -stare i nowe monarchie liberalno(demokratyczne). - stare i nowe republiki liberalno(demokratyczne) -reżimy autorytarne -reżimy totalitarne -myśl administracyjna i jej przeobrażenia
7. Administracja Polski współczesnej (1918- 1989)
- II RP 1918-139 -Litwa środkowa 1920 –1922 -PRL 1944-1952 i 1952 – 1989
Historia administracji WIEDZA O ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ dzielimy na :
konstrukcja chronologiczna: -podział na 7 części -są tu uproszczenia -ostatnie epoki są sporne. - dostępna wiedza konstrukcja rzeczowa -standard instytucji -administracja centralna -głowa państwa i rząd -administracja terytorialna -samorządy-sądownictwo administracyjne -rozwój myśli administracyjnej konstrukcja porównawcza -jednolite formy administracji publicznej -większość państw Europy -uporządkowanie wiedzy -uogólnienie zjawisk i otoczenie (społeczne i doktrynalne)
GAŁĘZIE NAUK Nauka prawa administracyjnego, Nauka administracji, Nauka polityki administracyjnej ,Despotie – tytuł, który przysługiwał cesarzom bizantyjskim.

Ad. 4

Administracja starożytna
Despotie wschodnie
-kolebka cywilizacji bliskiego wschodu -państwo Lewantu IV w p.n.e. -Nil, Eufrat, Tygrys – g. Państw -tendencje centralistyczne –pierwsze w Egipcie -ujarzmienie Nilu -dolny i górny Egipt -Egipt 3000 lat, 30 dynastii -Mezopotamia –burzliwe dzieje-państwa miasta
-monarchia –Egipt (bóg) -później syn boga, -następnie że jest pośrednikiem boga - despota
-administracja centralna
urzędnicy, zastępcy monarchy, wezyrzy/ nubandzi, kanclerz-skarbnik
-administracja terytorialna
nomy, prowincje, gubernatorzy, gminy
GRECJA
Najstarsza kultura -miasta państwowe „polis” -otaczający teren –samowystarczalność a)polis arystokratyczna -VIII w p.n.e. -król elekcyjny lub dziedziczny -Rada starszych –urzędnicy b)polis tyranistyczna -pocz.VII w p.n.e. -zamach stanu –jednowładztwo -walki społeczne c)polis digarchiczna –przełom VII/VI w p.n.e. -podział obywateli na klasy - Wielka Rada (400 członków) d)polis demokratyczna -nowy podział terytorialny -samorządy i wybory –rada -urzędy w drodze wyboru.
RZYM -początek historii Rzymu –753r. P.n.e. -509 r. p.n.e. ustanowienie Republiki -Juliusz Cezar –Oktawian -Konstantyn wielki -Teodozjan Wielki (379-395) -rozpad państwa na II części -ludowie
senat –rada starożytnych
-organ doradczy króla
-administracja centralna
-konsulowie -cenzorzy
-urzędy niższe – sądy i inne
kwestory –skarb
-urzędy nadzwyczajne
- dyrektor -trybunał wojskowy -trybunał ludowy
WIELKIE IMPERIA AZJI
Asyria, Persja, Chiny, Indie -wojskowe państwo –państwo asyryjskie –X w. P.n.e.
-monarcha –potomek Bog -absolutny władca -król, cesarz
Administracja Centralna
Prowincja, namiestnicy, okręgi, gubernie
Demokracja ateńska- będzie pytanie dotyczące tego na pracy kontrolnej
CHARAKTERYSTYKA USTROJU POLITYCZNEGO
Demokracji ateńskiej (V i IV w. p.n.e.)
Zgromadzenia ludowe -prawo uczestniczenia wszystkich obywateli -40 tyś. Obywateli (300 – 400 tyś. Mieszkańców) -minimum 6 tysięcy obywateli -3-4 X w miesiącu -demokracja bezpośrednia rada 500 – set -główny organ zarządzania państwem -500 członków -losowanie
Urzędy -wybory lub losowanie -tylko na 1 rok (urzędnicy) -kontrolowanie i rozliczanie
sądownictwo ludowe -600 członków (10 sekcji) -sekcjami lub całością rozpatrywali sprawy
WNIOSKI
Lud ateński – władza suwerenna (obywatele), demokracja bezpośrednia, sądownictwo ludowe –gwarant praw politycznych obywateli, wysoki poziom życia publicznego, Platon i Arystoteles – twórcy nauki o państwie
Wykład 2 Temat: Historia administracji Średniowiecza
Administracja Średniowiecza kształtowała się w 3 etapach:
-administracja wczesnofeudalna -administracja monarchii feudalnych -administracja monarchii stanowych
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ŚREDNIOWIECZA od Upadek cesarstwa rzymskiego na zachodzie –476 r do Upadek cesarstwa bizantyjskiego (od 689 cesarstwa rzymskiego na wschodzie 1453 r Odkrycie Ameryki –1492 r
OKRESY V-VII w -kształtowanie się państw szczepowych -upadek kultury - „ciemne wieki” VIII-IX w -odrodzenie idei imperialnej -odrodzenie teorii i praktyki -renesans karoliński X-XI w -kształtowanie europejskiego systemu państw -kształtowanie instytucji feudalizmu XII-XIII w - powrót do dorobku starożytności - tworzenie systemu kultury filozofii i technologii XIV-XV w -monarchia stanowa -państwa narodowe -jesień średniowiecza
Podstawowe Cechy:
1. Stałość przyrody i społeczeństw. 2. Religia wartością najwyższą „ Bogu co boskie, cesarzowi co cesarskie”- Próby podporządkowania państw papieżowi. 3. Kształtowanie państw narodowych 4.Wojny sprawiedliwe i niesprawiedliwe 5. Teoria państwa 6. Reprezentanci społeczeństwa 7.Społeczeństwo obywatelskie 8. Rządy prawa (pierwsi prawnicy) 9.Prawo naturalne 10. Suwerenność ludu (społeczeństwa) 11.Wielkie zmiany w każdej dziedzinie państwa 12.Rola uniwersytetów (Sorbona-1200 r., Uniwersytet Krakowski –1364, Wiek XV –20 Uniwersytetów.) Przekształcenie cywilizacji antycznej w duchu religii –kształtowała się kultura bizantyjska
MYŚLICIELE: Tomasz z Akwinu, Marsyliusz z Padwy, Jakub Rousseaou, Św. Augustyn, Św. Izydor, Paweł Włodkowic, Wincenty Kadłubek, Mikołaj z Kuzy
DATY: 756- powstanie państwa kościelnego –państwo Watykańskie 768-814 –panowanie Karola Wielkiego (dynastia Karolingów) 888- rozpad imperium Karolińskiego –powstały Italia, Francja, Niemcy 2 połowa X wieku –powstanie naszego państwa 968-biskupstwo w Poznaniu (1000 – Gniezno, Kołobrzeg, Wrocław, Kraków, wprowadzenie celibatu 1079 r. 1069-1291 r –wyprawy krzyżowe 1180- likwidacja państw szczepowych 1265- parlament w Anglii 1303- monarchia stanowa we Francji 1337-1453 wojna 100- letnia (Anglia + Francja) 1409-1411- Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim 1087 – podział Polski na dzielnice (za Hermana) 1320- monarchia stanowa w Polsce (za Łokietka).