KATARZYNA SZYMKO
GR. 5
Skolioza, zwana bocznym skrzywieniem kręgosłupa, to wada postawy polegająca na wielopłaszczyznowym zniekształceniu i odchyleniu linii kręgosłupa od stanu prawidłowego. ( Początkowo w płaszczyźnie czołowej, a ostatecznie wielopłaszczyznowe.).
Odchylenie to występuje w trzech płaszczyznach:
a) czołowej – kręgosłup wygina się w prawy lub lewy bok
b) strzałkowej – pogłębienie wygięcia kifotycznego lub lordotycznego
c) poprzecznej – występuje rotacja i torsja kręgów w stronę wypukłości ( łuku ) krzywizny , co w konsekwencji prowadzi do powstania garbu.
Powodują zniekształcenie, oszpecenie, niewydolność ruchową, oddechową i krążeniową, często bóle i zmiany w narządach wewnętrznych. . Skoliozy są zniekształceniami dominującymi w naszej populacji.
- esowate skrzywienie kręgosłupa - esowaty przebieg wyrostków kolczystych i garb żebrowy w
pochyleniu
- nierówne ustawienie barków - wystawanie do przodu i ku górze z jednej strony
- nierówne ustawienie łopatek- odstające łopatki
- niesymetryczne trójkąty talii
- nierówne ustawienie talerzy biodrowych – asymetryczna miednica
- transpozycja tułowia- przeniesienie ciężaru ciała na jedną nogę
- asymetria kształtu klatki piersiowej często z torsją żeber
Ucisk na korzenie nerwowe może wywołać bóle korzonkowe i nerwów międzyżebrowych
Występują zmiany w obrębie kręgosłupa i klatki piersiowej takie jak:
• Zniekształcenie kręgów ( rotacja , kształt klinów)
• Zniekształcenie więzadeł
• Zaburzenie równowagi mięśniowej mięśni przykręgosłupowych:
- mięśnie po stronie wypukłości ( czyli łuku ) ulegają rozciągnięciu i osłabieniu,
- mięśnie po stronie wklęsłości ( czyli cięciwy ) są w ciągłym napięciu i ulegają przykurczowi.
• Deformacja klatki piersiowej powoduje obniżenie pojemności życiowej płuc w konsekwencji doprowadzając do niewydolności oddechowej - spłaszczenie żeber po stronie łuku oraz wygięcie po stronie cięciwy
• Miednica może ulec skręceniu
• Serce i duże naczynia ulegają przemieszczeniu doprowadzając do niewydolności krążeniowej
Objawy wstępne: linia (oś) anatomiczna kręgosłupa (wyrostki kolczyste) nie pokrywa się z linią mechaniczną (pion spuszczony z C7 nie pokrywa się z osią kręgosłupa). Ta różnica przebiegu linii daje nam informację o rodzaju skrzywienia, wielkości, nasileniu i o miejscu, w którym się znajduje.
Skolioza jest schorzeniem, które w okresie dziecięcym nie boli. Może postępować niezauważona, szczególnie, że dotyka dojrzewających dziewcząt, które wstydzą się w tym czasie nawet rodziców. Konieczne są systematyczne badania przesiewowe przeprowadzane w szkołach przez lekarzy i pielęgniarki. Najistotniejsze są okresy skoków wzrostowych 7-8rż. i 12-13rż.
Przykładowe klasyfikacji skolioz.
Ze względu na liczbę łuków:
- jednołukowe, (odcinkowe, całkowite)
- dwu
- wielołukowe (maksymalnie 4–łukowe).
Ze względu na lokalizację:
- szyjne
- piersiowe
- lędźwiowe
Ze względy na stopień mechanicznego wyrównania skrzywienia:
- wyrównane
- niewyrównane
Ze względu na występowanie w różnych okresach wzrostu dziecka:
- wczesnodziecięce
- dziecięce
- dorastających
Ze względu na rodzaj i zasięg skrzywienia możemy wyróżnić:
· skrzywienia częściowe
· skrzywienia całkowite
Skrzywienia częściowe polegają na jednokierunkowym pojedynczym skrzywieniu kręgosłupa szyjnego, piersiowego, piersiowo - lędźwiowego lub lędźwiowego.
Skrzywienia całkowite obejmują cały kręgosłup bądź znaczną jego część i możemy je podzielić na:
- skrzywienia proste - jednołukowe w kształcie litery "C".
- skrzywienia złożone - podwójne (skrzywienia „S”), potrójne, a nawet poczwórne.
Najczęściej spotykanym podziałem skolioz jest podział ze względu na przyczynę powstawania wg. Cobba :
1. funkcjonalne
2. strukturalne
- kostnopochodne
- nerwopochodne
- mięśniopochodne
- idiopatyczne (stanowią 80-90% skolioz )
Wielkości skrzywienia określana jest wg. skali Cobba :- Iº - kat skrzywienia do 20° - 30°;- IIº- od 20° do 60°;- IIIº- do 90°;- IVº - powyżej 90°;
Pierwszoplanowe znaczenie w diagnostyce skolioz ma badanie radiologiczne. Określa ono:
- stopień skrzywienia kręgosłupa, rotację, torsję oraz sklinowacenie;
- obecność innych nieprawidłowości kości, szczególnie klatki piersiowej i miednicy
- dynamikę procesu skrzywienia
- rokowanie na podstawie testu Rissera oraz oznaczania wieku szkieletowego
- podstawy planowania rodzaju i rozległości zabiegów operacyjnych.
Do oceny zmian strukturalnych i innych wewnętrznych wykorzystuje się także:
- obliczanie trójpłaszczyznowego zniekształcenia skrzywienia oraz ocenę kręgów ze standardowych rentgenogramów
- trójwymiarową tomografię komputerową
- jądrowy rezonans magnetyczny
- ultrasonografię
W diagnostyce skolioz ważniejszymi testami funkcjonalnymi są m.in. :
Test Bertranda - badanie wykonywane w celu wykrycia różnic w powierzchniach prawej i lewej strony tułowia. Określa wizualną ocenę symetrii okolic przykręgosłupowych w odcinku piersiowym i lędźwiowym kręgosłupa podczas skłonu do przodu - w kierunku obecności garbu żebrowego oraz wału lędźwiowego
Polega ono na złączeniu dłoni i opuszczeniu barków, a następnie wykonaniu pełnego skłonu w przód, prowadząc palce rąk między stopy. Następnie badany wykonuje powolny wyprost tułowia.
Test ścienny Degi - test jest ważny w diagnostyce skoliozy, ponieważ przykurcz stawu barkowego, podobnie jak stawu biodrowego i mięśni kulszowo-goleniowych należy do najczęstszych przykurczów rzutujących na kształt kręgosłupa.
Test Thomasa - badanie wykrywające przykurcz zginaczy stawu biodrowego. Przykurcz zginaczy stawu biodrowego należy do najczęstszych w skoliozie i wywierających największy wpływ na krzywizny kręgosłupa. Powoduje zwiększenie przodopochylenia miednicy i lordozy lędźwiowej oraz ugięcie kończyn dolnych w stawach kolanowych.
Objaw Trendelenburga - opadanie miednicy podczas stania na jednej nodze.
Występuje m.in. w zwichnięciu stawu biodrowego i w niewydolności mięśni odwodzicieli (w szczególności pośladkowego średniego i małego). Jeśli mięśnie te są niewydolne, to przy staniu na chorej nodze miednica opada ku stronie zdrowej.
Objaw Duchenne'a - następstwo objawu Trendelenburga. W sytuacjach, które powodują objaw Trendelenburga utrzymanie równowagi wymaga kompensacyjnego przemieszczenia segmentów ciała tak, aby rzut środka ciężkości padał na płaszczyznę podparcia. Wyrazem tego jest pochylenie tułowia w stronę nogi podporowej.
Objaw Derbolowsky'ego - zablokowanie stawu krzyżowo-biodrowego oraz zaburzenie ruchu miednicy między kością krzyżową, a biodrową.
Badany leży tyłem. Badający obejmuje dalsze końce podudzi. Badanego prosi się o przyjęcie pozycji siedzącej. O objawie Derbolowsky'ego świadczy pozorne wydłużenie jednej nogi podczas podnoszenia (zaburzenia występują po stronie wydłużonej kończyny). W pozycji leżącej noga ta staje się pozornie krótsza lub długości obu kończyn wyrównują się.
Objaw Otta-Schobera - zbliżanie i oddalanie się punktów zaznaczonych na skórze pleców badanego podczas jego pochylania się oraz wykonywania przeprostu. Służy do określenia ruchomości odcinka piersiowego i lędźwiowego
Takie testy można też wykonywać przed i po masażu dla oceny stanu masowanych struktur i efektów wykonanego zabiegu.
KINEZYTERAPIA
Można stosować ćwiczenia symetryczne i asymetryczna ( mają na celu wygięcie kręgosłupa w stronę przeciwną do skrzywienia)
Zapobieganie przykurczom i rozciągnięcie już istniejących najłatwiej osiągnąć poprzez elongację kręgosłupa, czyli wydłużanie. Elongacja może być bierna np. zwis na drabince, lub czynna np. wyciąganie się. Dominować powinna czynna, gdyż nadużywanie biernej rozciąga zarówno mięśnie przykurczone jak i osłabione co zmniejsza stabilizację kręgosłupa.
Wzmacnianie mięśni postularnych, odpowiedzialnych za utrzymanie prawidłowej postawy powinny odbywać się przy elongacji kręgosłupa.
Wzmacniane są głównie mięśnie prostownika grzbietu, krótkie mięśnie przykręgosłupowe, ściągające łopatki, mięśnie brzucha i pośladkowe.
Ćwiczenia mają na celu wyrównać lub zmniejszyć skrzywienie i zatrzymać postępy choroby oraz wyrobić nawyk prawidłowej postawy, zniesienie lub poprawa ograniczeń ruchomości w stawach, zrównoważenie sił mięśniowych, utrwalenie uzyskanej korekcji oraz poprawa ogólnej kondycji.
Program postępowania korekcyjnego obejmuje z reguły:
- ćwiczenia mięśni grzbietu, brzucha i innych mięśni posturalnych, - czynno-bierną korekcję kręgosłupa,
- ćwiczenia izometryczne,
- ćwiczenia ogólnorozwojowe,
- ćwiczenia oddechowe,
- ćwiczenia antygrawitacyjne,
- ćwiczenia Klappa,
- ćwiczenia odruchu prawidłowej postawy,
- ćwiczenia w wodzie i pływanie.
Przyjętą zasadą w rehabilitacji skolioz i innych wad postawy jest by
FIZYKOTERAPIA stosowana w leczeniu skolioz:
- promieniowanie nadfioletowe
- promieniowanie podczerwone
- ultradźwięki
- wodolecznictwo:
- kąpiele solankowe
- kąpiele kinezyterapeutyczne
- masaż podwodny
- masaż wibrowy
MASAŻ PODWODNY
To połączenie kąpieli wodnej z podwodnym natryskiem. Strumień wody kierowany jest na tkanki masowane.
Masaż całkowity rozpoczyna się od kończyn dolnych, potem górnych i następnie masaż tułowia. W masażu częściowym strumień cały czas masuje określoną część ciała. Czas zabiegu to 5-20minut. 10- 20 zabiegów wykonywanych co drugi dzień. Temperatura wody to 36-40 stopni. Przy wzmożonym napięciu mięśniowych wykonuje się masaż strumieniem delikatnych i nasadką o szeroki przekroju, często z domieszką powietrza.
Masaż wpływa na poprawę elastyczności skóry, zmniejsza bóle stawów, zwiększa zakres ich ruchomości, poprawia ukrwienie tkanek miękkich, zwiększa ich elastyczność i wpływa na ich napięcie. Przez to jest wskazany przy skoliozach
Przeciwwskazania do masażu podwodnego:
· stan po zawale serca, choroba wieńcowa
· nie wygojone rany
· ropne i wypryskowe zmiany skórne
· ostre infekcje
· gruźlica, nowotwory
· choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
MASAŻ WIROWY
Woda w masażu wirowym ma temp. 37-38 stopni ( wg. Prochowicza ). Kąpiel trwa 10-20minut.
Jego zadanie w przypadku skoliozy jest rozluźnienie tkanek przykurczonych i poprawa krążenia krwi.
Przeciwwskazania do masażu wirowego:
· osteoporoza i niepełny zrost kostny, odwapnienia kości
· niewydolność krążenia
· nadciśnienie
· skłonności do krwawień
· stany chorobowe ostre
· ropne i alergiczne choroby skóry
· żylaki
Jest pierwszy stopniem zniekształcenia gdzie zmiany kostne są minimalne lub nie występują .
Skrzywienie rzadko powstaje przez zmiany w obrębie kręgosłupa. Przyczyny tkwią np. w asymetrii kończyn, przykurczach w stawie biodrowym bądź w dolegliwościach bólowych. Należy dążyć do usunięcia przyczyny skrzywienia.
Celem leczenia jest wyuczenie nawyku prawidłowej postawy oraz wzmożenie napięcia mięśni rozluźnionych i obniżenie napięcia mięśni napiętych i przykurczonych.
Przeważnie wadę da się usunąć poprzez ćwiczenia i zabiegi fizykalne.
Można stosować masaż segmentarny jako zabieg przygotowujący do kinezyterapii. Ponieważ brak w nim działania korygującego wadę, efekt leczniczy jest niewielki.
W "kolejności postępowania" należy uwzględnić opracowanie grzbietu, miednicy, klatki piersiowej, karku i głowy (w zależności od potrzeb). W tym stopniu zniekształcenia prawidłowo wykonany masaż klasyczny w połączeniu z niektórymi technikami masażu segmentarnego jest bardziej skuteczny.
Możemy wyróżnić dwa sposoby postępowania klasycznego.
Sposób pierwszy. Cały zabieg dzielimy na pięć faz.
W fazie pierwszej opracowujemy grzbiet i kark, stosując głaskania i rozcierania całymi dłońmi. W fazie drugiej wykonujemy masaż rozluźniający tkanek od strony cięciwy. Stosujemy głębokie rozcierania, chwyt na mięsień najdłuższy grzbietu, chwyt na głębsze warstwy mięśnia najdłuższego grzbietu, ugniatania podłużne, uciski punktowe z boku kręgosłupa, chwyt posuwu (tylko po stronie cięciwy). W fazie trzeciej wykonujemy uciski kłębami obydwu rąk. Stajemy po tej stronie pacjenta, po której znajduje się łuk. Układamy nasady dłoni z boku kręgosłupa. Z niezbyt dużą siłą wykonujemy 2, 3 uciski w kierunku cięciwy. Odrywamy ręce, przestawiamy w inne miejsce i ponownie wykonujemy 2, 3 uciski. Tak postępując opracowujemy skrzywienie na całej długości. Czynność tę można by nazwać "przepychaniem kręgosłupa na swoje miejsce". W fazie czwartej wykonujemy masaż o charakterze pobudzającym po stronie łuku. Stosujemy intensywne rozcierania, ugniatanie poprzeczne, ugniatanie esowate, oklepywania (łyżeczkowe i miotełkowe) oraz intensywną wibrację podłużną.
W fazie piątej opracowujemy grzbiet i kark, stosując głaskania i rozcierania całymi dłońmi w celu normalizacji pobudzenia układu nerwowego.
...
huba333