Ropne.pdf

pediatria

Roman Nowicki, Wioletta Barańska-Rybak, Alfred Samet, Elżbieta Arłukowicz

Skórne infekcje bakteryjne u dzieci

Ropne choroby

o etiologii

gronkowcowej

u dziecka, ale równie¿ u innych do-

mowników (g³ównie u matki) oraz

w³¹czenia w³aœciwego leczenia

u wszystkich chorych i nosicieli.

Gronkowiec z³ocisty wytwarza sze-

reg enzymów (koagulazê, hialuronida-

zê, lipazê) i toksyn zwiêkszaj¹cych je-

go inwazyjnoœæ w stosunku do skóry.

Istnieje wiele fenotypów gron-

kowcowych wykazuj¹cych opornoœæ

na ró¿ne antybiotyki, w zwi¹zku

z czym terapia mo¿e nastrêczyæ wie-

le trudnoœci.

Wiêkszoœæ izolowanych Staphylo-

coccus aureus (80–90 proc.) ma zdol-

noœæ do produkcji indukowanej beta-

-laktamazy pochodzenia plazmido-

wego, co prowadzi do wyst¹pienia

opornoœci na penicylinê/ampicylinê.

Z tego wzglêdu w zaka¿eniach po-

zaszpitalnych stosuje siê penicyliny

pó³syntetyczne oporne na penicylina-

zê gronkowcow¹ (nafcylina, penicy-

liny izoksazolinowe) oraz cefalospo-

ryny I i II generacji [9, 13].

Makrolidy oraz linkozamidy s¹

alternatywnym wyborem w leczeniu

zaka¿eñ gronkowcowych, gdy szcze-

py s¹ oporne na penicylinê lub gdy

pacjent jest uczulony na penicylinê,

je¿eli nie wystêpuje opornoœæ Sta-

phylococcus aureus na te leki. Opor-

noœæ mo¿e byæ zwi¹zana ze zmiana-

mi w RNA (metylacja miejsca wi¹-

zania antybiotyku na podjednostce

50S, co uniemo¿liwia wi¹zanie ma-

krolidów i linkozamidów z ryboso-

mem – opornoœæ krzy¿owa) [9, 13].

Opornoœæ na metycylinê wystê-

puje g³ównie wœród szczepów izo-

lowanych od chorych z zaka¿enia-

mi szpitalnymi: Staphylococcus au-

reus MRSA (Methicillin Resistant

Staphylococcus Aureus – metycyli-

nooporny gronkowiec z³ocisty),

Staphylococcus sp. koagulazo-ujemny

MRCNS (Methicillin Resistant Coagu-

lase Negative Staphylococcus – mety-

cylinooporny gronkowiec koagulazo-

-ujemny). Wiêkszoœæ szczepów gron-

kowców opornych na metycylinê

ma identyczny gen mec A, koduj¹-

cy wytwarzanie bia³ka PBP2a o ni-

skim powinowactwie do wszyst-

kich antybiotyków beta-lakta-

mowych. Ten typ opornoœci ma

istotne znaczenie kliniczne, gdy¿

¿aden antybiotyk beta-laktamowy

nie mo¿e byæ u¿yty w leczeniu za-

ka¿eñ wywo³anych przez szczepy

MRSA czy MRCNS [13].

Ropne choroby skóry wywoływane przez Staphylococcus au-

reus , mimo tej samej etiologii różnią się obrazem i przebie-

giem klinicznym. Zwykle nie nastręczają problemów terapeu-

tycznych, ale zdarzają się przypadki, iż pozornie banalne zmia-

ny skórne stają się punktem wyjścia posocznicy lub TSS ( Toxic

Shock Syndrome – zespół wstrząsu toksycznego), które mogą

być przyczyną śmierci pacjenta. Niezwykle istotne jest szyb-

kie rozpoczęcie leczenia, które w sposób znamienny zmniejsza

liczbę patogenów i wpływa na szybkie gojenie się zmian. Za-

leca się też prowadzenie badań kontrolnych w kierunku nosi-

cielstwa Staphylococcus aureu s w jamie nosowo-gardłowej.

Skóra spe³nia wa¿ne funkcje dla ca-

³ego ustroju os³aniaj¹c narz¹dy we-

wnêtrzne przed wp³ywami œrodowiska

zewnêtrznego, równoczeœnie utrzymu-

je równowagê pomiêdzy ustrojem

a otoczeniem. Sk³ada siê z 3 warstw:

naskórka, skóry w³aœciwej i tkanki

podskórnej. Ponadto zawiera przydat-

ki (gruczo³y ³ojowe, potowe, mieszki

w³osowe), naczynia krwionoœne

i ch³onne oraz zakoñczenia nerwowe.

Powierzchnia skóry pokryta jest p³asz-

czem lipidowym i z³uszczon¹ keraty-

n¹, które stanowi¹ barierê ochronn¹

przed czynnikami zewnêtrznymi [8].

Wœród bakterii znajduj¹cych siê

na powierzchni naskórka wyró¿nia

siê florê sta³¹ resident flora (np. Sta-

phylococcus epidermidis, Staphylo-

coccus haemolyticus, Staphylococcus

hominis, Corynebacterium minutissi-

mum, Corynebacterium tenuis) i flo-

rê przejœciow¹ transient flora.

W okolicach ods³oniêtych s¹ to g³ów-

nie pochodz¹ce z otoczenia bakterie

Gram-dodatnie (np. Staphylococcus

aureus, Streptococcus pyogenes,

Streptococcus canis), natomiast

w fa³dach skórnych przewa¿aj¹ bak-

terie Gram-ujemne (Pseudomonas

sp., Stenotrophomonas maltophilia,

Acinetobacter sp.) oraz beztlenowce

(Propionibacterium sp., Clostridium

sp.) [13]. Nie ka¿dy kontakt z drob-

noustrojami chorobotwórczymi wy-

wo³uje infekcjê skórn¹, wiele zale¿y

urazy b¹dŸ mikrourazy skóry

(stanowi¹ce wrota zaka¿enia),

obni¿enie odpornoœci komórko-

wej (przewlek³a bia³aczka limfa-

tyczna, ziarnica z³oœliwa),

obni¿enie odpornoœci humoral-

nej (hipogammaglobulinemia,

agammaglobulinemia),

choroby ogólnoustrojowe (cu-

krzyca, mocznica),

transplantacje narz¹dowe,

z³a pielêgnacja,

wczeœniactwo (niewykszta³cony

system opsonofagocytozy)

Mechanizmy oporności

Staphylococcus aureus

Najczêstszym czynnikiem etiolo-

gicznym wielu ropnych chorób skó-

ry jest gronkowiec z³ocisty (Staphy-

lococcus aureus). Nosicielstwo tego

drobnoustroju czêsto jest pierwszym

etapem w rozwoju infekcji, czasem

jednak nie dochodzi do wyst¹pienia

objawów chorobowych. W praktyce

klinicznej obserwuje siê, i¿ matka no-

sicielka (lub inny cz³onek rodziny)

jest Ÿród³em zaka¿enia dla dziecka.

W zwi¹zku z tym wyst¹pienie ropnej

choroby skóry u dziecka powinno zo-

bligowaæ lekarza do wykonania ba-

dania bakteriologicznego nie tylko

Lekarza 57

od odpornoœci osobniczej. Czynniki

predysponuj¹ce do rozwoju bakteryj-

nych chorób skóry to m.in.:

Przewodnik

pediatria

Powik³ania czyraka

j¹ bez pozostawienia blizny. Naj-

czêstsze umiejscowienie to twarz

(szczególnie wokó³ nosa i ust), tu-

³ów, koñczyny i poœladki.Zmiany

maj¹ charakter rozsiany, a przy du-

¿ym nasileniu mo¿e dojœæ do odczy-

nowego powiêkszenia wêz³ów

ch³onnych [2, 8].

twie wargi górnej, oczodo³u czy

skroni. Mog¹ one wtórnie doprowa-

dziæ do zaka¿enia zatoki jamistej czy

opon mózgowych, a w efekcie spo-

wodowaæ groŸne dla ¿ycia powik³a-

nia. Jest to uwarunkowane specyfik¹

po³¹czeñ ¿ylnych i ch³onnych po-

miêdzy twarzoczaszk¹ i mózgo-

czaszk¹ [5]. Wyst¹pienie powik³añ

przyspiesza uraz mechaniczny (wy-

gniatanie czyraka, zbyt wczesne je-

go naciêcie). W¿adnym wypadku

nie nale¿y bagatelizowaæ nawet po-

jedynczego czyraka opozornie nie-

groŸnej lokalizacji, gdy¿ mo¿e byæ

on punktem wyjœcia groŸnych powi-

k³añ, takich jak posocznica czy

gronkowcowe zapalenie koœci (tab.).

Dotyczy to szczególnie osób z defek-

tami immunologicznymi oraz obni¿o-

n¹ odpornoœci¹.

Tab.

Powik³ania

czyraka

zapalenie naczyñ i wêz³ów ch³onnych,

ropowica,

bakteriemia,

krwiopochodne zapalenie koœci,

ropne zapalenie stawów,

zespó³ wstrz¹su toksycznego.

Gronkowce oporne na metycyli-

nê czêsto s¹ oporne na erytromycy-

nê, klindamycynê i gentamycynê;

zw³aszcza dotyczy to MRCNS. Wy-

sok¹ aktywnoœci¹ wobec tych szcze-

pów odznacza siê g³ównie wanko-

mycyna oraz ko-trimoksazol.

Leczenie

Zaleca siê miejscowe stosowa-

nie antybiotyków w postaci aero-

zoli, maœci lub kremów. Wskazane

jest równie¿ u¿ywanie myde³ anty-

bakteryjnych podczas k¹pieli

dziecka. W przypadku zmian roz-

leg³ych zaleca siê ogólne podawa-

nie antybiotyków zgodnie z anty-

biogramem [12].

Kwas fusydowy jest skutecznym

lekiem wobec Staphylococcus au-

reus, powinien byæ jednak stosowa-

ny w skojarzeniu z penicylinami

lub klindamycyn¹ (ograniczenie

szybko narastaj¹cej opornoœci gron-

kowców podczas terapii). Niekiedy

kwas fusydowy jest stosowany

w monoterapii zaka¿eñ gronkowco-

wych przewlek³ych, nie poddaj¹-

cych siê skutecznemu leczeniu in-

nymi preparatami (np. w gronkow-

cowym zapaleniu koœci).

Czyrak

Czyraczność

Czyrak gromadny

Ropne zapalenie oko³omieszkowe

z wytworzeniem czopa martwiczego

okreœlamy czyrakiem. Czyracznoœci¹

nazywamy liczne czyraki w rozma-

itym okresie rozwoju. Czyrak gro-

madny powstaje w wyniku skupiania

i zlewania siê czyraków; cechuje siê

wystêpowaniem licznych czopów

martwiczych w zlewnym, nacieczo-

nym ognisku. Czyraki lokalizuj¹ siê

w obrêbie skóry ow³osionej, najczê-

œciej zajmuj¹c: twarz, przewód s³u-

chowy zewnêtrzny, kark, pachy, klat-

kê piersiow¹, pachwiny, poœladki

i koñczyny.

Czyracznoœæ wykazuje tendencjê

do wystêpowania rodzinnego, nierzad-

ko u wszystkich cz³onków rodziny.

Jest schorzeniem stwarzaj¹cym wiele

trudnoœci terapeutycznych, ze wzglê-

du na swój przewlek³y i nawrotowy

przebieg [14]. Czyrak gromadny doty-

czy g³ównie dzieci z obni¿on¹ odpor-

noœci¹ (po przeszczepach, immunosu-

presji, wyniszczonych). Zmianom to-

warzyszy czêsto znaczna bolesnoœæ,

gor¹czka, dreszcze i os³abienie.

Niektóre szczepy gronkowcowe

maj¹ zdolnoœæ prze¿ywania we-

wn¹trz leukocytów, stanowi¹c Ÿró-

d³o zaka¿enia w warunkach os³abie-

nia zdolnoœci obronnych ustroju.

Stanowi to problem kliniczny, gdy¿

nawet niewielki stan zapalny mo¿e

wyzwoliæ uwolnienie gronkowców

z leukocytów i doprowadziæ do po-

wa¿nej infekcji. Mechanizm prze¿y-

walnoœci wewn¹trzleukocytarnej

wi¹¿e siê prawdopodobnie z wytwa-

rzaniem przez bakterie du¿ych ilo-

œci katalazy, inaktywuj¹cej leukocy-

tarny nadtlenek wodoru.

Leczenie

Leczenie czyracznoœci jest proce-

sem z³o¿onym, który ma na celu nie

tylko eliminacjê zmian chorobo-

wych, ale równie¿ zapobieganie na-

wrotom i ograniczanie nosicielstwa

gronkowców. Wœród najczêœciej sto-

sowanych preparatów wymienia siê

antybiotyki o szerokim dzia³aniu, au-

toszczepionkê oraz odpowiednie po-

stêpowanie higieniczne. Leczenie

powinno byæ poprzedzone rozpozna-

niem czynnika etiologicznego i okre-

œleniem jego wra¿liwoœci na antybio-

tyki, poniewa¿ terapia celowana za-

pobiega powstawaniu szczepów

opornych oraz skraca czas kuracji.

Nawet je¿eli mamy do czynienia

z pojedynczym czyrakiem wskazane

jest ogólne podanie antybiotyku, gdy¿

zabezpiecza to przed ewentualnymi

powik³aniami zwi¹zanymi z wysie-

wem drobnoustrojów do krwi.

W przypadku zmian z nasilonym od-

czynem zapalnym stosuje siê doustn¹

Wykwitem pierwotnym jest na-

ciek zapalny w otoczeniu mieszka

w³osowego ewoluuj¹cy w sinoczer-

wony, ¿ywo bolesny guzek, na szczy-

cie którego po kilku dniach pojawia

siê krosta przebita w³osem. Pod kro-

st¹ tworzy siê martwica i dochodzi do

rozpadu tkanek. Po oddzieleniu siê

czopa martwiczego powstaje ubytek,

który goi siê tworz¹c niewielk¹ bli-

znê [8]. Zmianom skórnym mog¹ to-

warzyszyæ objawy ogólne pod posta-

ci¹ gor¹czki, uczucia rozbicia i po-

wiêkszenia wêz³ów ch³onnych.

Zapalenie mieszków

włosowych

Jest to schorzenie o etiologii

gronkowcowej, mog¹ce dotyczyæ

ujœcia mieszka w³osowego, ca³ego

mieszka i jego otoczenia. Do infek-

cji tej predysponuj¹: zaniedbania hi-

gieniczne, maceracja naskórka i sto-

sowanie miejscowo preparatów ste-

roidowych. Wykwity maj¹ postaæ

krost otoczonych r¹bkiem zapal-

nym, zajmuj¹cych ujœcia mieszków

w³osowych. Zmiany te po kilku

dniach zasychaj¹ w strupy i ustêpu-

Czyrak pojedynczy u osoby z pra-

wid³ow¹ odpornoœci¹ nie stanowi

problemu leczniczego, zazwyczaj

ustêpuje po up³ywie kilku, kilkuna-

stu dni. Wyj¹tek stanowi¹ czyraki

umiejscowione w bliskim s¹siedz-

Przewodnik

Lekarza

pediatria

antybiotykoterapiê z u¿yciem penicy-

lin opornych na beta-laktamazy lub

cefalosporyn. Z penicylin zaleca siê

kloksacylinê, dikloksacylinê, fluklok-

sacylinê. Je¿eli chodzi o cefalospory-

ny, to preferowane s¹ I i II generacji,

m.in. cefalotyna, cefazolina, cefadrok-

syl, cefamandol. Obecnie jako lek

z wyboru zaleca siê podawanie klin-

damycyny, która wykazuje du¿¹ sku-

tecznoœæ w infekcjach gronkowco-

wych i daje bardzo dobre efekty w le-

czeniu czyracznoœci.

Nale¿y unikaæ chirurgicznego na-

cinania zmian, które nie uleg³y zro-

pieniu, gdy¿ mo¿e to doprowadziæ

do zaka¿enia g³êbiej po³o¿onych tka-

nek. Nacina siê jedynie zmiany,

w których dosz³o do wytworzenia

martwiczego czopa.

Skuteczna w czyracznoœci okaza-

³a siê terapia skojarzona Claforanu

i autoszczepionki [11]. Ten rodzaj le-

czenia mo¿na zastosowaæ jednak

u m³odzie¿y, u dzieci autoszczepio-

nek nie wykonuje siê.

Wskazane jest czêste mycie r¹k,

korzystanie z prysznica a nie z k¹pie-

li w wannie, stosowanie myde³ anty-

bakteryjnych oraz czêste zmienianie

poœcieli, niekiedy preparaty dezyn-

fekcyjne miejscowo.

Pacjenci z czyracznoœci¹ w wy-

wiadzie powinni mieæ pobierane wy-

mazy z nosa i gard³a w celu badania

nosicielstwa gronkowców. To samo

postêpowanie powinno obejmowaæ

cz³onków rodziny chorego i osoby

z jego najbli¿szego otoczenia, gdy¿

leczenie obejmuje wszystkich nosicie-

li. Je¿eli wynik badania jest dodatni

zaleca siê krem do nosa z chlorheksy-

dyn¹ lub mupirocyn¹, a¿ do momentu

gdy wymazy bêd¹ ja³owe [6, 14]. Za

ka¿dym razem nale¿y te¿ oznaczaæ

opornoœæ wyhodowanych gronkow-

ców, gdy¿ mo¿e ona ulegaæ zmianie.

Znane s¹ w praktyce klinicznej przy-

padki nabywania przez gronkowce

opornoœci na linkozamidy, które obec-

nie s¹ lekami pierwszego rzutu w czy-

racznoœci, tak wiêc nale¿y pamiêtaæ,

i¿ wra¿liwoœæ drobnoustrojów pod-

czas kuracji mo¿e siê zmieniaæ, a je-

dynie badania bakteriologiczne mog¹

to w pe³ni potwierdziæ.

godne u dzieci o prawid³owej odpor-

noœci. U niemowl¹t z niedoborami

immunologicznymi, niedo¿ywio-

nych, mo¿e mieæ ciê¿ki przebieg

i prowadziæ do powik³añ. Ropnie

mnogie niemowl¹t s¹ œciœle powi¹-

zane z zaniedbaniami higienicznymi,

przegrzewaniem dzieci oraz zaburze-

niami odpornoœci. Wykwity maj¹ po-

staæ rozmiêkaj¹cych guzków zwi¹-

zanych z zaka¿eniem bakteryjnym

gruczo³ów potowych. Umiejscawia-

j¹ siê zwykle na plecach, koñczy-

nach i poœladkach. Dziecko dotkniê-

te t¹ chorob¹ jest niespokojne ze

wzglêdu na dolegliwoœci bólowe

i podwy¿szon¹ temperaturê cia³a.

Mo¿e równie¿ dojœæ do powiêksze-

nia wêz³ów ch³onnych.

Postawienie trafnej diagnozy nie

sprawia zwykle trudnoœci, gdy¿ ob-

raz dziecka jest doœæ charaktery-

styczny. Niew¹tpliwie konieczne jest

przekazanie niemowlêcia do szpita-

la, gdy¿ tylko tam mo¿e byæ dok³ad-

nie monitorowane i unikn¹æ groŸ-

nych dla ¿ycia powik³añ, takich jak

ropowica tkanki podskórnej, posocz-

nica i gronkowcowe zapalenie p³uc.

Terapia powinna obejmowaæ po-

stêpowanie skojarzone: leczenie

ogólne i miejscowe. Ogólnie podaje

siê antybiotyki zgodnie z antybiogra-

mem, miejscowo zaœ maœci antybio-

tykowe, k¹piele odka¿aj¹ce z nad-

manganianem potasu. Je¿eli stan kli-

niczny tego wymaga, wskazane jest

chirurgiczne opracowywanie zmian

[12]. Nale¿y pouczyæ rodziców

dziecka o w³aœciwej pielêgnacji i od-

¿ywianiu niemowlêcia, aby nie do-

puœciæ do nawrotu choroby.

który zazwyczaj jest dobry. Zmiany

chorobowe ustêpuj¹ w ci¹gu 2–4

tyg., o ile nie dojdzie do powik³añ.

Leczenie polega na stosowaniu k¹-

pieli odka¿aj¹cych z nadmanganianem

potasu oraz maœci antybiotykowych,

a jeœli stan dziecka tego wymaga wska-

zane jest podanie antybiotyków ogólne

(oksacyliny, dikloksacyliny) [12].

Zapalenie pęcherzowe

i złuszczające skóry

noworodków

(Zespół SSSS – Staphylococ-

cal Scaled Skin Syndrom )

Zapalenie dotyczy dzieci do 3.

mies. ¿ycia, indukowane jest przez S.

aureus grupa fagowa 2 typ 71, który

wydziela egzotoksynê dzia³aj¹c¹ epi-

dermolitycznie. Choroba rozpoczyna

siê nagle – zaczerwienieniem i strupa-

mi wokó³ ust, w fa³dach skórnych,

a nastêpnie po up³ywie 2–3 dni wystê-

puje uogólniona, rumieniowata wy-

sypka. Skóra jest bolesna, powstaj¹

zwiotcza³e, miêkkie pêcherze. Nawet

przy lekkim dotkniêciu naskórek od-

warstwia siê, pozostawiaj¹c rozleg³e

przestrzenie obna¿onej skóry w³aœci-

wej. Do z³udzenia przypomina to opa-

rzenie II 0 . W ostrym okresie mog¹ wy-

st¹piæ zaburzenia ogólnoustrojowe

i gor¹czka. W tym czasie dziecko jest

niespokojne, p³aczliwe, le¿y bez ruchu

z powodu dolegliwoœci bólowych

[8,12]. Zwykle po kilku dniach za-

czerwienienie ustêpuje i skóra zaczyna

siê ³uszczyæ. Po up³ywie 7–10 dni

skóra powraca do normalnego wygl¹-

du, bez pozostawienia blizn. Taka se-

kwencja zdarzeñ dotyczy dzieci z pra-

wid³ow¹ odpornoœci¹, nie obci¹¿o-

nych schorzeniami dodatkowymi.

Rokowanie jest dobre jeœli choro-

ba zostanie wczeœnie rozpoznana i le-

czona. U dzieci z obni¿on¹ odporno-

œci¹ mo¿e dojœæ jednak do uogólnie-

nia zaka¿enia, gor¹czki, posocznicy

i wstrz¹su, mog¹cych zakoñczyæ siê

zgonem. Bezwzglêdnie wskazana jest

hospitalizacja i monitorowanie go-

spodarki wodno-elektrolitowej, przy

doœæ intensywnym nawadnianiu

dziecka, jako ¿e traci ono du¿o wody

przez uszkodzony naskórek (podob-

nie jak w oparzeniach).

W leczeniu ogólnym stosuje siê

penicyliny pó³syntetyczne i cefalo-

sporyny. Przeciwwskazane jest po-

Liszajec pęcherzowy

noworodków

Schorzenie to zaliczane jest do

zaka¿eñ szpitalnych, gdy¿ nabywa-

ne jest przez noworodki w czasie ho-

spitalizacji, najczêœciej od personelu

medycznego, ale nale¿y pamiêtaæ, ¿e

Ÿród³em zaka¿enia mo¿e te¿ byæ

matka dziecka, która jest nosicielk¹

gronkowca z³ocistego, a nie jest te-

go œwiadoma.

Wykwity maj¹ charakter pêche-

rzy wype³nionych na pocz¹tku tre-

œci¹ surowicz¹, a póŸniej surowi-

czo-ropn¹. Lokalizacja: tu³ów,

koñczyny.

Dramatyczny obraz dziecka zwy-

kle nie koreluje ze stanem ogólnym,

Ropnie mnogie niemowląt

Jest to kolejne schorzenie o etio-

logii gronkowcowej, stosunkowo ³a-

Lekarza 59

Przewodnik

pediatria

dawanie sterydów! Miejscowo za-

lecane s¹ obojêtne œrodki nat³uszcza-

j¹ce, które zmniejszaj¹ œwi¹d (np.

Balneum, Oilatum itp.).

Podsumowanie

Ze wzglêdu na powszechnoœæ

gronkowcowych zaka¿eñ skóry

u dzieci istotne jest wczesne rozpo-

czêcie terapii celowanej, która skra-

ca czas trwania choroby i zmniej-

sza ryzyko powik³añ. W³aœciwe do-

branie antybiotyku zale¿y od

wyników badania bakteriologiczne-

go. Nale¿y zwróciæ uwagê, i¿

wszystkie przedstawione schorze-

nia maj¹ tê sam¹ etiologiê, a znacz-

nie ró¿ni¹ siê obrazem klinicznym

i przebiegiem choroby. W wiêkszo-

œci przypadków pojedyncze zmiany

skórne nie nastrêczaj¹ problemów

terapeutycznych, ale zdarzaj¹ siê

przypadki, i¿ s¹ one punktem wyj-

œcia groŸnych powik³añ mog¹cych

prowadziæ do œmierci. Dlatego te¿

nie nale¿y bagatelizowaæ pozornie

banalnych schorzeñ, gdy¿ mog¹

mieæ one bardzo ciê¿ki przebieg,

zw³aszcza u dzieci z zaburzeniami

odpornoœci.

Piœmiennictwo

1. Ben-Amitai D, Ashkenazi S. Common

bacterial skin infection in childhood. Pe-

diatr Ann 1993; 225-33.

2. Bowszyc J. Bakteryjne choroby skóry. W:

Dermatologia. Miedziñski F, Bowszyc J,

Kozakiewicz JT. PZWL, Warszawa 1982.

3. Dziubek Z. Zaka¿enia wywo³ane przez

bakterie Gram-dodatnie. W: Choroby za-

kaŸne i paso¿ytnicze. Wydawnictwo Le-

karskie PZWL, Warszawa 1996.

4. Graninger W, Wenisch Ch, Hasenhundl

M. Treatment of staphylococcal infections.

Current Opinion in Infectious Diseases

1995; 8: 20-8.

5. Grzegorowski M, Zabel-Olejnik J, Ste-

iner I, Antyborzec J. Zaka¿enia w obrê-

bie twarzy u dzieci. Pediat Prak 1996;

4 (3): 249-52.

6. Hedstrom SA. Treatment and prevention

of reccurent staphylococcal furunculosis:

clinical and bacteriological follow-up.

Scand J Infect Dis 1985; 17 (1): 55-8.

7. Higgins E, du Vivier A. Skin disease in

childhood and adolescence. Blackwell

Science Ltd 1996.

8. Jab³oñska S, Chorzelski T. Choroby skó-

ry. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, War-

szawa 2001.

9. Kostowski W, Kubikowski P. Farmakolo-

gia. PZWL 1996.

10. Rybak MJ, Mc Groth BJ. Combination

Antimicrobial Therapy for bacterial Infec-

tions. Drugs 1996; 52 (3) 390-405.

11. Szarmach H, Samet A, Placek W, Jasiel-

-Walikowska E, Sztaba-Kania M, Rek M,

Szczerkowska-Dobosz A, Czubek M. Re-

trospektywna ocena wyników leczenia

czyracznoœci. Obrady XXIV Zjazdu Pol-

skiego Towarzystwa Dermatologicznego.

T. 2., 1992.

12. Szarmach H, Wilkowska A. Choroby bak-

teryjne skóry. W: Dermatologia pedia-

tryczna. T. 1. red. Miklaszewska M, W¹-

sik F, Volumed, Wroc³aw 1999.

13. Zaremba LM, Borowski J. Mikrobiolo-

gia lekarska. Wydawnictwo Lekarskie

PZWL 1997.

14. Zimakoff J, Rosdahl VT, Petersen W,

Scheibel J. Reccurent staphylococcal fu-

runculosis in families. Scand J Infect Dis

1988; 20 (4): 403-5.

Ropne zapalenie gruczołów

apokrynowych

Jest to schorzenie okresu dojrze-

wania dotycz¹ce g³ównie okolicy

pach i zewnêtrznych narz¹dów p³cio-

wych. Proces indukowany jest przez

gronkowca z³ocistego, a nastêpnie

do³¹cza siê zaka¿enie pa³eczkami

Gram-ujemnymi oraz beztlenowca-

mi niezarodnikuj¹cymi.

Czynniki predysponuj¹ce to nad-

mierna potliwoœæ, maceracja naskór-

ka, oty³oœæ, zaburzenia hormonalne,

zaburzenia immunologiczne.

Wykwity maj¹ charakter bole-

snych, spoistych guzków podskór-

nych, stopniowo powiêkszaj¹cych

siê i ulegaj¹cych rozmiêkaniu. Mo-

¿e dojœæ do wytworzenia przetok

i blizn [12].

Przebieg jest zwykle przewlek³y

ze sk³onnoœci¹ do nawrotów b¹dŸ ze

wzglêdu na niewyeliminowanie no-

sicielstwa w najbli¿szym otoczeniu

pacjenta, b¹dŸ ze wzglêdu na niew³a-

œciw¹ antybiotykoterapiê.

Obecnie mamy du¿y wybór anty-

biotyków przeciwgronkowcowych,

ale nale¿y pamiêtaæ, i¿ wra¿liwoœæ

drobnoustrojów na leki ulega zmia-

nom, dlatego te¿ nie mo¿na popadaæ

w rutynê i stosowaæ stale tych sa-

mych leków bez potwierdzenia

s³usznoœci ich wprowadzenia bada-

niem bakteriologicznym. W terapii

ropnych chorób skóry najczêœciej

stosuje siê pó³syntetyczne penicyli-

ny, m.in. nafcylinê, cloxacylinê, dic-

loxacylinê lub cefalosporyny I gene-

racji, np. cefadroxil, cefalexynê, ce-

falotynê. U pacjentów uczulonych na

penicylinê dobry efekt daj¹ makroli-

dy, ale obserwuje siê narastanie

opornoœci gronkowców na tê grupê

antybiotyków. Du¿¹ skutecznoœci¹

przeciwgronkowcow¹ odznaczaj¹ siê

linkozamidy, które chêtnie stosuje siê

w czyracznoœci.

Leczenie ogólne obejmuje antybio-

tyki, najlepiej zgodne z antybiogra-

mem. Z praktyki klinicznej wynika, ¿e

skuteczne s¹ tetracykliny, erytromycy-

na, cefalosporyny I generacji, minocy-

klina i klindamycyna. W przypadkach

opornych na tradycyjn¹ antybiotyko-

terapiê zaleca siê doogniskowe poda-

wanie kortykosteroidów przez mo¿li-

wie krótki okres.

Je¿eli istniej¹ zaburzenia endokry-

nologiczne, wskazane jest odpowied-

nia terapia (po wczeœniejszym ozna-

czeniu poziomu hormonów). Do te-

rapii ogólnej do³¹cza siê te¿ leczenie

miejscowe. Korzystne w pocz¹tko-

wym okresie choroby s¹ ciep³e ok³a-

dy, które przyspieszaj¹ samoistne pê-

kanie ropni. Skuteczne s¹ te¿ maœci,

kremy czy aerozole zawieraj¹ce an-

tybiotyki lub œrodki odka¿aj¹ce.

Nale¿y zwróciæ uwagê pacjento-

wi i jego rodzicom na przestrzeganie

zasad higieny osobistej, noszenie

luŸnej odzie¿y z w³ókien natural-

nych, bawe³nianej bielizny oraz u¿y-

wanie antyperspirantów dla ograni-

czenia potliwoœci.

Oprócz leczenia farmakologicz-

nego istotne jest przestrzeganie za-

sad higieny oraz kontrolne badania

w kierunku nosicielstwa Staphylo-

coccus aureus w jamie nosowo-ga-

rd³owej. Nosiciel–siewca mo¿e byæ

potencjalnym Ÿród³em zaka¿enia dla

pacjenta wyleczonego, dlatego te¿

nale¿y monitorowaæ bakteriologicz-

nie pacjentów i cz³onków ich rodzin

do 3–6 mies. po wyleczeniu.

dr hab. med. Roman Nowicki

lek. med. Wioletta Barañska-Rybak

Katedra i Klinika Dermatologii,

Wenerologii i Alergologii

Akademii Medycznej w Gdañsku

kierownik prof. dr hab. med.

Jadwiga Roszkiewicz

dr med. Alfred Samet

lek. med. El¿bieta Ar³ukowicz

Zak³ad Bakteriologii Klinicznej

SPSK 1

Akademii Medycznej w Gdañsku

kierownik dr med. Alfred Samet

Przewodnik

Lekarza

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: