Pałeczki Gram-ujemne tlenowe lub względnie beztlenowe

różne grupy, wymagania, diagnostyka, wrażliwość/oporność
chorobotwórczość: endotoksyna + różnie: egzotoksyny, fimbrie, białka, otoczki..

•                       pałeczki Gram(-) – jelitowe, duże, zwykłe podłoża, fermentują glukozę, enteropatogenne, względnie beztlenowe

               rodzina: Enterobacteriaceae

•                       pałeczki Gram(-) – niefermentujące, niewybredne, tlenowe, zwykłe podłoża,  zakażenia oportunistyczne

                Pseudomonas, Acinetobacter..

•                       pałeczki Gram(-) – oksydazo(+), fermentujące,  zakrzywione, enteropatogenne

              Vibrio pH-8,6, Campylobacter, Helicobacter – 5-10% CO2

•                       pałeczki Gram(-) – małe, kokopałeczki, b. zróżnicowana grupa, chorobotwórczość i wymagania, wybredne - !!!

         Haemophilus, Bordetella, Brucella, Pasteurella,   Francisella, Gardnerella, Legionella

Pałeczki Gram(-) – jelitowe, duże   rodzina: Enterobacteriaceae

•                       kolonizują przewód pokarmowy ludzi i zwierząt (kał), wszechobecne w środowisku

•                       droga przenoszenia: fekalno-oralna, pokarmy, woda..

•                      pierwotnie patogenne - zakażenia żołądkowo-jelitowe: Salmonella, Shigella, niektóre E. coli

•                      większość: zakażenia oportunistyczne

       drogi  moczowe, rany, ropnie, posocznice, zap. płuc, kości, opon mózg-rdz…:   

      E. coli, Klebsiella, Proteus, Providencia, Morganella, Serratia, Citrobacter, Enterobacter..

     Yersinia pestis – dżuma

     Y. pseudotuberculosis -  zap.węzłów chł. krezki

     Y. enterocolitica – zap. jelita cienkiego i okrężnicy

Pałeczki Gram(-) – jelitowe, duże   rodzina: Enterobacteriaceae

•                       glukoza(+), katalaza(+), oksydaza cytochromowa (-)

•                       mogą koniugować i wymieniać plazmidy – przenoszenie oporności, toksyczności, adhezyjności !!!

•                       antygeny: wykorzystuje się w identyfikacji (serotyp)

      *  O - somatyczne (LPS = endotoksyna biologicznie)

      *  H - rzęskowe

      *  K - powierzchniowe (otoczkowe)

Enterobacteriaceae- diagnostyka

•                      w preparacie – pałeczki Gram(-) ale niecharakterystyczne !!!

•                      hodowla – zwykłe podłoża, 16-18 godz. większość,

         McConkey – wybiórczo-różnicujące:

        - laktozo(+) różowe - E. coli

        - laktozo(-) jasne - Salmonella, Shigella, Proteus

•                      testy biochemiczne – API 20E, API ID 32E

•                      testy serologiczne – różnicowanie Salmonella, Shigella, E. coli

•                      miano przeciwciał w surowicy – tylko Salmonella typhi  i S. paratyphi – odczyn Widala

•                      antybiogram – dobór krążków w zależności od lokalizacji zakażenia: amino- i ureidopenicyliny, cefalosporyny, aminoglikozydy, chinolony, kotrimoksazol, nitrofurantoina..      !! mechanizmy oporności: ESBL, AmpC… 

Escherichia coli  symbiont jelita grubego !!!    ale także zak. oportunistyczne

•                       EPEC – enteropatogenne, fimbrie adhezyjne, biegunki u niemowląt i dzieci do 2 lat, serotypy (serowary)  026, 055, 0111..

•                       ETEC – enterotoksyczne, enterotoksyny ciepłostałe i ciepłochwiejne, biegunki podróżnych,  06, 078..

•                       EHEC – enterokrwotoczne, verotoksyny (podobne do toksyny Shiga),  biegunka krwotoczna, zespół hemolityczno-mocznicowy, 0157:H7 (zakażone mięso, hamburgery)

•                       EIEC – enteroinwazyjne, biegunki

•                       EAgEC(EAEC) – enteroadherentne lub enteroagregatywne

•                       zap. dróg moczowych – specyficzne fimbrie adhezyjne P i antygeny O (szczepy uropatogenne)

•                       zap. opon mózg.-rdz. u noworodków – szczepy K1 (otoczka)

•                       statystycznie najczęstszy czynnik  etiologiczny !!! zak. szpitalnych: ran, płuc, posocznica, wstrząs endotoksyczny..

zakażenia przewodu pokarmowego – egzogenne !

Shigella - czerwonka bakteryjna - jelito grube: owrzodzenia, krwawa biegunka (ale nie zawsze) ze śluzem i ropnym odczynem

•                      S. dysenteriae (shigae) (0A) – egzotoksyna Shiga, w krajach rozwijających się,  może dać zespół hemolityczno-mocznicowy, nie ma zakażeń w Europie

•                      S. flexneri (0B)

•                      S. boydii (0C)

•                      S. sonnei (0D) – dominuje w Europie, raczej wodnista biegunka

•          źródło zakażenia: tylko człowiek – chory, nosiciel

•          przenoszenie: ręce, woda – groźne epidemie), pokarmy...

•          zakażenia latem, często u małych dzieci, ale potem rodzinnie

Salmonella - taksonomia

•                      Zgodnie z propozycjami WHO — Collaborating Centre for Reference and Research on Salmonella (WHO,  Institut Pasteur, 1997) do rodzaju Salmonella (na podstawie badania sekwencji 16S rDNA) należą tylko dwa gatunki:

      tj. S. enterica i S. bongori — pierwszy z nich podzielony został na 6 podgatunków. Stosowane dotychczas zwyczajowe nazwy, nie posiadające statusu taksonomicznego, takie jak serotyp, typ serologiczny, zostały zastąpione nazwą serowaru (w oryginale serovar, sv.)

•                      Nazwę serowaru należy pisać dużą literą oraz prostym pismem (np. Typhi, Paratyphi B, Typhimurium itp.). Zgodnie z powyższym, nazwę pierwszego podgatunku rodzaju Salmonella można zapisać: S. enterica subsp. enterica sv. Typhimurium lub Salmonella subsp. I. sv. Typhimurium, bądź po prostu, Salmonella Typhimurium.

Salmonella ponad 1500 serowarów

•                       gorączki jelitowe (enteric fever):

       * dur brzuszny – S.Typhi  - antygen Vi (otoczkowy), odporne na fagocytozę,

             wyłącznie u ludzi, obecnie  rzadko, w czasie epidemii szczepienia ochronne

             do badania:  krew, kał, mocz, odczyn Widala,

       * paradury – S. Paratyphi A, B, C – człowiek, zwierzę

•                      salmonellozy – biegunki, zap. jelita cienkiego i grubego, często jako zatrucia pokarmowe (drób, jaja, mięso..) – S. Enteritidis, S. Typhimurium, S. Agona, S. Dublin, S. Heidelberg, S. Bovis morbificans...

•                       bakteriemia, posocznica – S. Choleresuis

•                       zap. kości, ran, dróg moczowych – rzadko, u dzieci

•                       nosicielstwo w kale, żółci

•                       nosiciel nie powinien pracować w przemyśle spożywczym, z pokarmami, szpitalu...

Enterobacteriaceae - inne

•                      Klebsiella – wytwarzają otoczkę, wiele szczepów ESBL(+)

    K. pneumoniae – zap.płuc - alkoholicy, narkomani, starsze osoby,

     meningitis- niemowlęta, zap.dróg moczowych – dzieci, inne zak.oportunist.

    K. oxytoca – zak. oportunistyczne – dzieci,niemowlęta

    K. rhinoscleromatis – twardziel (dr.odd.) – rzadko, endemicznie

    K. ozenae – cuchnący nieżyt nosa – rzadko, endemicznie

•                      Proteus mirabilis, P. vulgaris – zak. dróg moczowych, ureaza(+), amoniak - alkalizacja, odkładanie soli wapnia i magnezu – kamienie nerkowe

•                      Providencia, Morganella morgani, Serratia, Citrobacter, Enterobacter... – różne zakażenia oportunistyczne szpitalne, szczepy często oporne na antybiotyki – ESBL, AmpC, inne betalaktamazy

•                      Yersinia pestis      – dżuma

•                      Y. pseudotuberculosis -  zap. węzłów chł. krezki

•                      Y. enterocolitica – zap. jelita cienkiego i okrężnicy

•                      Pasteurella multocida - pogryzienia przez zwierzęta

Pałeczki Gram-ujemne niefermentujące, tlenowe, nie fermentują glukozy, b. małe wymagania

•                       środowisko zewnetrzne, wilgotne: woda, gleba, ścieki, odpady...

      u ludzi i zwierząt – flora przypadkowa, rosną po 1-2 dniach

•                       zakażenia oportunistyczne: drogi moczowe, oddechowe (cewniki, rurki..), bakteriemie, rany, oparzenia, oko, spojówki...

•                       zróżnicowana oporność !!! – w szpitalach szczepy wielooporne

•                       Pseudomonas aeruginosa – także mukowiscidoza, ucho pływaka

       wytw: barwniki, śluz – otoczka alginianowa, egzotoksyna A, enterotoksyna, hemolizyny, fospolipaza, enzymy proteolityczne...

        P. fluorescens, P. putida, Stenotrophomonas maltophilia, Burkholderia cepacia

...