1.WYJAŚNIJ POJĘCIA
etyka- dział filozofii zajmujący się badaniem działań i postaw ludzkich oraz tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać zasady moralne.
- Nauka filozoficzna o moralności zajmująca się opisem, analizą, wyjaśnianiem rzeczywiście istniejącej moralności i ustaleniem dyrektyw i norm moralnego postępowania. Z grec ETOS-obyczaj, GETIKOS-moralność
etyka opisowa-zajmuje się analizą, opisem i wyjaśnianiem zjawisk natury moralnej w różnych epokach, społeczeństwach, grupach zawodowych i społecznych w dziejach filozofii, literatury itp.
-Nauka szczegółowa, badająca moralność jako realnie zaistniały fakt społeczno-psychologiczny.
etyka normatywna- zajmuje się ustalaniem, co jest dobre moralnie a co złe oraz, na podstawie przyjętych ocen i związanych z nimi powinności, wytyczaniem zadań, dyrektyw - norm moralnie pozytywnego postępowania, prowadzących do osiągnięcia pożądanego z punktu widzenia religijnego, społecznego lub politycznego ideału moralnego.
2. ETYKA NORMATYWNA JAKO DYSCYPLINA FILOZOFICZNA.
Etyka normatywna. Dla Kartezjusza była ukoronowaniem wszystkich nauk – zarówno filozofii, jak dyscyplin szczegółowych.
Nazwa etyka normatywna – z dwu języków: greckie słowo ethos = zwyczaj, obyczaj; łacińskie norma = prawidło. Grecki termin ethos jest odpowiednikiem łacińskiego mos ( = także zwyczaj, obyczaj) – od niego pochodzi termin moralność.
Etyka normatywna usiłuje pokazać i uzasadnić, wg jakich reguł (prawideł, norm) winniśmy postępować, aby czyny nasze były moralnie dobre. (→ czym jest dobro?)
3. SCHARAKTERYZUJ POSZCZEGÓLNE PODDYSCYPLINY ETYKI NORMATYWNEJ.
agatologia - nauka o dobru (teoria dobra). Ona to właśnie formułując pojęcie dobra – zespala etykę normatywną z filozofią, czyniąc z niej integralną część filozofii, zwieńczenie i cel wszelkiego filozofowania.
aksjologia.- nauka o wartościach zajmująca się badaniem natury wartości, podstawami i kryteriami wartościowania, a także teorią wartości.
aretologia – nauka o cnotach moralnych.
deontologia – teoria obowiązku zawodowego – formułuje i uzasadnia normy, zasady moralne.
4. DENTOLOGIA – TEORIA OBOWIĄZKU ZAWODOWEGO A AKSJOLOGIA I AGATOLOGIA.
Normy moralne łączą cnoty z wartościami, stąd określenie deontologii jako ”środkowej” części etyki normatywnej. Połączenie to oznacza, że wartości nadają normom etycznym prawomocność, ich etyczne uzasadnienie. Natomiast swą imperatywność (moc, obowiązywalność) norma czerpie z cnoty, a przez to z wartości uwewnętrznionej- rozpoznanej, wyuczonej i zaakceptowanej przez wolę.
5. MIEJSCE DENTOLOGII NAUCZYCIELSKIEJ W PROGRAMIE KSZTAŁCENIA NAUCZYCIELI
Deontologia nauczycielska to teoria powinności nauczyciela. Wyrasta ona z etyki, a przede wszystkim z założeń i ustaleń etyki zawodowej. Aksjologia, pedeutologia i etyka zawodowa stanowią zasadnicze kręgi wyznaczające obszar refleksji i badań deontologicznych. Jest to nauka, która bazuje na dwóch rodzajach fundamentów: fundamencie wskazującym źródło powinności oraz fundamencie wyznaczającym i opisującym to, co „być powinno”.
W świetle refleksji deontologii nauczycielskiej podstawowymi wyznacznikami postaw moralnych i powinności etycznych nauczyciela są jego godność, prawość i odpowiedzialność. W przypadku nauczyciela do pierwszoplanowych sprawności moralnych deontologia nauczycielska zalicza: autokratywność, samodyscyplinę, subordynację, sumienność oraz pracowitość .
Nauczyciel jest zawodem szczególnym; zawodem zaufania społecznego. Charakteryzuje go przede wszystkim praca z i dla drugiego człowieka – ucznia. Deontologiczny wymiar pracy nauczyciela jest szczególnym elementem etosu wychowawcy. Zatem deontologia nauczycielska wskazuje na konieczność respektowania moralnych zasad i norm, którymi nauczyciel powinien się kierować w ramach swojej profesjonalnej działalności.
6. GŁÓWNE CELE ETYKI NAUCZYCIELSKIEJ
wychować człowieka mądrego!
1.sprzyja zabezpieczeniu istotnych wartości związanych z pracą wychowawczą.
2.etyka potępia moralnie czyny, które tych wartości w pełni nie respektują.
3.poprzez etykę nauczycielską poznajemy te wszystkie wartości, które pomagają w rozwoju innych kompetencji nauczyciela(poza moralnymi)
4.poprzez etykę budzi się wspólne wartości a przez to świadomość zawodową .
5. etyka zawodowa sprzyja podnoszeniu ogólnej kultury pedagogicznej nauczyciela.
6. przez etykę podnosimy stopień identyfikacji z zawodem i solidarności grupowej.
7. ZDEFINIUJ POJECIE OBOWIĄZEK ZAWODOWY. RODZAJE OBOWIĄZKÓW ZAWODOWYCH.
Obowiązek zawodowy- jest definiowany jako obiektywna relacja między podmiotem działania a określonym „nadanym z zewnątrz” najczęściej za pomocą prawa, zakresem działań. Obowiązki zależą od tego w jakiej roli społecznej jesteśmy. Obowiązek jest koniecznością wynikającą z poszanowania prawa zawodowego.
Obowiązki dzielimy na :
wewnętrzne- to takie obowiązki które związane są z obowiązkami podyktowanymi powinnością moralną. Wśród nauczycieli o tzw. "wysokim poczuciu odpowiedzialności" przeważają ci nauczyciele którzy odpowiedzialność traktują nie tylko za efekt końcowy swojego działania, czyli za ''coś, ale również charakteryzują się odpowiedzialnością "na coś "(na przyszłość swojego wychowanka)lub "za kogoś ".Odpowiedzialność tych nauczycieli opiera się na rzetelności sumienności, roztropności i rozwadze. (ma charakter natury moralnej)
zewnętrzne- często nazywane powszechnymi obowiązkami pracowniczymi. Dotyczą one: faktu świadczenia samej pracy, sumienności jej wykonywania, ilości pracy, strony porządkowej, właściwego stosunku pracownika do zakładu pracy od strony formalnej, stosunku pracowników do współpracowników. (narzucone za pomocą prawa w sposób formalny [charakter formalny])
8. POJĘCIE WARTOŚCI MORALNYCH
Wartość jest celem do którego dążymy. Moralność natomiast jest obszarem przekonań, postaw i działań ludzkich nastawionych na urzeczywistnienie wartości moralnych. Moralność związana jest z ocenianiem ludzkich przekonań, postaw, działań a także intencji podjętych działań odniesienie ich do wartości uznanych za godne urzeczywistnienia. Wartości moralne są celami godnymi realizacji i apelującymi do nas o ich urzeczywistnienie. Wartości owe pozostają często ze sobą w konflikcie. W sytuacji konfliktu musimy wybierać między wykluczającymi się dobrami moralnymi.
wartość moralna- cele służące do realizacji norm moralnych, wartość jest tożsama z celem do którego dążymy.
9. NORMY MORALNE A WARTOSCI MORALNE
norma – jest to ustalona, ogólnie przyjęta zasada, wzór, reguła. W etyce normą jest zasada postępowania, dyrektywa wyznaczająca sposób zachowania się w danej sytuacji. Często dzieje się przez to odwołanie do pewnych ocen i wartości moralnych
norma moralna- często występuje obok terminu norma prawna, jest to reguła zachowania się skonstruowana na podstawie przepisów prawnych.
10. ŹRÓDŁA WARTOŚCI MORALNYCH
społeczne(socjologiczne):
-dom rodzinny
-autorytety
-społeczeństwo
-środowisko
teologiczne:
-wiara
-idee
kulturowe:
-sztuka
-literatura
-dorobek kulturowy
antropologiczne:
-dzieje człowieka
11. HIERARHIE I SKALE WARTOSCI (ZDEFINIUJ POJECIA I PODAJ PRZYKŁADY)
hierarchia wartości-porządkowanie wartości poprzez jednostkę lub grupę społeczną
(ustopniowany układ wartości).
skala wartości-nasycenie pewnej wartości
Posługując się tymi kryteriami Scheler przedstawił następującą hierarchię wartości:
-wartości zmysłowe – obejmują przedmioty przyjemności i bólu oraz różnego rodzaju dobra użytkowe;
-wartości witalne – związane z zachowaniem życia oraz zdrowia, zarówno psychicznego jak i fizycznego, moc i słabość, zalety i wady;
-wartości duchowe – piękno i brzydota, prawość (dobro moralne) i bezprawie, poznanie prawdy;
-wartości religijne – uczucia świętości i im przeciwne wartości demoniczne.
Przedstawiona przez Schelera hierarchia wartości jest dominującym systemem wartości m.in. w Polsce.
Zasadę podziału stanowią następujące cechy:
-czas trwania – wartości trwałe są lepsze od przemijających;
-zasięg – określa, jak wiele osób może uczestniczyć w wartości bez jej umniejszania;
-niezależność – wyższa wartość nigdy nie jest podstawą niższej;
-głębia zadowolenia – im pełniejsze jest doświadczenie wartości, tym wartość ta jest wyższa.
12. PREFERENCJE WARTŚCI MORALNO-ETYCZNYCH W ŚWIETLE BADAŃ PRZEPROWADZONYCH W 1995.
Nauczyciele najwyżej cenią obowiązkowość, humanitaryzm i tolerancję, nieco mniej samokrytycyzm, odwagę w walce ze złem i wielkoduszność. Obowiązkowość definiujemy jako rzetelne, sumienne wywiązywanie się ze swych obowiązków, a humanitaryzm jako nie wyrządzanie krzywdy ludziom ani zwierzętom. Dobry nauczyciel w świetle określonych badań nie musi zbytnio wykraczać poza zakres swoich obowiązków. Nie musi także aktywnie czynić dobra, wystarczy mu powstrzymywanie się od czynów szkodliwych i odwaga w przeciwstawianiu się wszelkim formom zła Samokrytycyzm znacznie przewyższa wartości sankcjonujące cnoty samodoskonalenia się, wielkoduszności i altruizmu, a tolerancja nakazująca stosunek wobec odmiennych przekonań i postaw innych ludzi- góruje nad zajmującym ostatnie miejsce patriotyzmem.
13. WARTOSCI MORALNO – ETYCZNE CENIONE NAJBARDZIEJ U NAUCZYCIELI PRZEZ MŁODZIEŻ
1. Wyrozumiałość
2. Szczerość
3. Sprawiedliwość
4. Bezpośredniość w kontaktach z uczniami
14. WARTOŚCI MORALNE SZCZEGÓLNIE WAŻNE W ZAWODZIE NAUCZYCIELA. PRZEDSTAW SWOJA WYPOWIEDZ NA TEN TEMAT.
1. Obowiązkowość (rzetelne sumienne wywiązanie się ze swoich obowiązków)
2. Humanitaryzm (nie wyrządzanie krzywdy ludziom ani zwierzętom)
3. Tolerancja
4. samokrytycyzm
5. odwaga
6. wielkoduszność
7. słowność
8. samodoskonalenie
9. poszanowanie tradycji
10. altruizm
11. uspołecznienie
12. religijność
13 konformizm społeczny
14 patriotyzm
Wszystkie te wartości są bardzo ważne, aby nauczyciel był bardzo dobry w swoim zawodzie. Jak trzyma się tych wartości i nie będzie przekraczał pewnych granic oraz swoich obowiązków to będzie dobrym nauczycielem.
15. IDEAŁ NAUCZYCIELA W ŚWIETLE „POWINNOSCI NAUCZYCIELA” GRZEGPRZA PIRAMOWICZA.
Nauczyciel musi mieć na uwadze dobro innych ludzi.
Nauczyciel powinien swoją nauką i staraniami objąć dobro powszechne uczniów jak i w dzieciństwie i dalszym wieku. Powinien ich wspierać by w dalszym okresie życia mieli siłę do pracy, żeby czuli się potrzebni. Nauczyciel wprawia w ich dobre obyczaje, w sprawiedliwości, pracowitości, skromność, trzeźwość. Nauczyciel wpaja wszystkie wartości.
Nie ma, zatem ani chwalebniejszego, ani pożyteczniejszego powołania, jako być użytym do szczęścia, do poświęcenia, do dobra duszy i ciała nauczyciel we wszystkich tych sferach ma bardzo duży wpływ.
16.Ideał nauczyciela w świetle dzieła J.Deweya „Moje pedagogiczne credo”.
- Nauczyciel nie po to jest w szkole, aby narzucić dziecku pewną ilość wyobrażeń albo wpoić mu pewien zasób nawyknie, lecz po to, aby jako członek szkolnej społeczności dokonywać nieustannie umiejętnego doboru wpływów, mających oddziaływać na dziecko, i aby mu dopomagać w dawaniu właściwych odpowiedzi.
- Zadanie nauczyciela polega na tym, aby na podstawie swego bogatszego doświadczenia i dojrzalszej mądrości zaprawić dziecko do dyscypliny życia.
- Nauczyciel jest powołany nie tylko do kształcenia jednostek, ale i do kształtowania odpowiedniego życia społecznego.
- Każdy nauczyciel powinien uświadomić sobie dostojność swego powołania, powinien się czuć sługą społecznym, wyznaczonym do utrzymywania należytego porządku społecznego i przyczyniania się do właściwego postępu społecznego.
- W ten tylko sposób nauczyciel będzie zawsze prorokiem prawdziwego Boga oraz twórczym przodownikiem w drodze do urzeczywistnienia prawdziwego Królestwa Bożego.
- Zadaniem każdego człowieka, który interesuje się sprawami wychowania, jest zwracać uwagę na szkołę jako na najpierwszy i najskuteczniejszy czynnik postępu społecznego i reform, ażeby rozpowszechnić w społeczeństwie uświadomienie znaczenia szkoły w wzbudzić w nim rozumienie konieczności udzielania wychowawcy wystarczających środków dla odpowiedniego wypełniania jego zadań.
17. POWINNOSCI I OBOWIĄZKI NAUCZYCIELA W ŚWIETLE DZIEŁA J. WŁADYSŁAWA DAWIDA „O DUSZY NAUCZYCIELSTWA”.
1.n-ciel nie może być po prostu wykładowcą
2. powinien spełniać funkcję opiekuna, wychowawcy, doradcy, partnera, inicjatora różnych poczynań uczniów, rozjemcy, sędziego.
3.odpowiedzialny, wrażliwy na ludzką niedole, obiektywny, tolerancyjny
4.Nauczanie i cała praca nauczyciela nie może być traktowana tylko jako zawód, jest to powołanie, które polega na potrzebie bycia pedagogiem poza szkołą.
5.Nauczyciel któremu brakuje dobra jest podobny do człowieka ułomnego, niezdolnego do
pełnienia swych funkcji życiowych.
6.Nauczyciel zajmuje wyjątkowe miejsce w wychowaniu jest rodzajem formy w której wychowanek nabiera odpowiednich kształtów.
7.Nauczyciel powinien poświecić się całkowicie pracy którą wykonuje.
8.Nauczyciel powinien wykazywać silne poczucie duchowej wspólnoty i jedności z uczniami.
9.Dla nauczyciela główną pobudka jest uczeń, a celem jego działania jest trwałe, głębokie oddziaływanie i urobienie jego wewnętrznej istoty.
10.Ma poczucie odpowiedzialności, obowiązku, potrzebę doskonałości.
11.Musi sobie sam stworzyć etykę, przeżyć ją i z nią żyć.
12.Zadaniami w sferze moralnej jest wyjście po za chaos instynktów, wzruszeń i pożądań.
18. MORALNO- ETYCZNE ZASADY ZAWODU NAUCZYCIELSKIEGO WG. J. LEGOWICZA.
1.najważniejszy zawsze jest człowiek
2.istotne jest sposobienie człowieka do i dla współżycia społecznego
3.praca świadczy o człowieku
4.kamieniem węgielnym moralności szczególnie nauczycielskiej jest sprawiedliwość .
Nauczyciel w swojej pracy powinien szczególnie zwrócić uwagę na zasadę partnerstwa jako podstawową normę współżycia z młodzieżą.
Partnerstwo wymaga zasady wspólnoty polegającej na tym, że nauczyciel i uczniowie podążają tą samą drogą.
Wszystkie te zasady trzeba nie tylko wyznawać, ale utożsamiać się z nimi, przeżywać je i nimi żyć. Zasady więc muszą mieć osobisty sens.
W pracy nauczyciela bardzo ważny jest autorytet etyczny i moralny. Nie sprowadza się on na podstawieniu się „na cokolem i ponad uczniom”. Nauczyciel musi być przyjazny, musi współuczestniczyć w działaniach, uczeń musi polegać na nauczycielu. Siła autorytetu tkwi przede wszystkim w wierności zasadom.
Nauczyciel powinien umieć stosować zasadę „złotego środka”.
Źródłem sprawiedliwości musi być człowiek, miarą sprawiedliwości nie mogą być cudze zasady.
Nauczycielstwo w swym powołaniu jest nauczycielstwem z miłości i w miłości.
Ważna jest przyjaźń, tzn. towarzyszenie uczniowi w jego rozwoju.
Ważny jest dialog, tzn. współuczestnictwo we wzajemnym komunikowaniu się z uczniem.
Ważna jest praca nad sobą samym.
Ważna jest samodyscyplina, a jej wyrażeniem jest przede wszystkim kultura moralna.
19. IDEAŁ NAUCZYCIELA W MYSLI ETYCZNEJ TADEUSZA KOTARBIŃSKIEGO.
Nauczyciel to człowiek, którego funkcja społeczna polega na szerzeniu prawdy, wspomaganiu w rozwoju, na urabianiu charakterów, na kształceniu i wychowaniu. W działalności nauczycielskiej najważniejsze jest przede wszystkim jedność kształcenia i wychowania. Nauczyciel powinien być wnikliwym badaczem, analitykiem, poszukiwaczem. Powinien władać sztuką dokładnego przekazywania własnych myśli i sądów. Powinien trzymać się postulatów jasności i wyraźności wypowiedzi. Powinien wiele czasu poświęcić studiowaniu logiki. Powinien być dzielnym człowiekiem (to nauczyciel prawdomówny i przeświadczony o słuszności tego co mówi, dzielny to także taki, który walczy o prawdę którą głosi i potrafi ja obronić). Nauczyciel jest opiekunem spolegliwym (taki na którym zawsze można polegać). Jest człowiekiem porządnym (potrafi odróżnić dobro od zła, można na niego liczyć). Nauczyciel musi być portrecistą rzeczywistości i nie może jej portretować inaczej tak jak ją widzi, musi tę rzeczywistość opisywać zgodnie z własnym o niej przekonaniu. Nauczyciela powinna cechować postawa autentyczna, która rodzi autentyczny autorytet. Dobrego nauczyciela, którego cechuje jawność, otwartość, mądrość, prawda, autentyzm, określa Kotarbiński mianem profesora.
20. WYBÓR ZAWODU NAUCZYCIELA JAKO DECYZJA MORALNA.
Wybór zawodu nauczyciela jest decyzją moralną. Powinien przeto być wolny, świadomy, racjonalny i odpowiedzialny oraz nastawiony na urzeczywistnienie wartości etycznych. Moralny wybór zawodu nauczyciela jest zarazem wyborem wartości autotelicznej. Jej realizacja staje się od tej chwili etycznym obowiązkiem pedagoga, nie przestając być jednocześnie jego powinnością moralną. Podobnie urzeczywistnienie pozostałych dóbr profesji nauczycielskiej, będących skutkiem wolnej i świadomej decyzji moralnej, jest zarazem powinnością i obowiązkiem.
Osoba, która chcę zostać nauczycielem powinna być odpowiedzialną i pewna swoich przekonań. Osoba, która się decyduje na zawód nauczycielski powinna mieć na uwadze dobro dziecka, odpowiedzialność za je jego wychowanie i rozwój.
Jest to decyzja moralna chęcią przygotowania ucznia do życia w społeczeństwie i aktywnego funkcjonowania w życiu codziennym.
Nauczyciel, który kształtuje osobowość młodego człowieka winien uwzględnić takie wartości jak: rzetelność, solidność, skromność, poczucie odpowiedzialności. Wychowawca, bowiem jest tą osobą, która wywołuje jakieś zmiany w innej osobie.
Dlatego więc wybór zawodu nauczyciela powinien być dobrowolny i z powołania i chęci kształcenia dzieci. Bo jedynie wtedy może być osoba dobrym nauczycielem.
21. WYCHOWANIE CZŁOWIEKA MĄDREGO JAKO NAJWAŻNIEJSZA AUTOTELICZNA WARTOŚĆ ZAWODU NAUCZYCIELA.
Wartością autoteliczną zawodu nauczyciela jest wychowanie człowieka mądrego. Ma on status dobra moralnego. To całkowicie podporządkowanie procesów decyzyjnych najwyższej wartości czyni z profesji nauczycielskiej przedsięwzięcie w istocie swej moralne.
Nauczyciel ma wychować jednostkę odpowiedzialną. Odpowiedzialność obliguje ją do myślenia według wartości moralnych i do działań nastawionych na ich urzeczywistnienie. Ważną cechą u człowieka mądrego jest dążenie do wiedzy etycznej.
Pojmowanie człowieka mądrego wg Filozofów:
Sokrates- osoba to istota obdarzona rozumem i poszukująca wiedzy etycznej.
Arystoteles- osoba to jednostka działająca rozumnie. Rozumne postępowanie polega na zachowaniu harmonijnego środka w danej sytuacji warunkowane jest wiedzą etyczną i empiryczną. Rozum i wiedza przede wszystkim etyczna – czynią jednostkę człowiekiem rozumnym.
22. SCHARAKTERYZUJ PODSTAWOWE STANOWISKA ETYCZNE: ABSOLUTYZM, UTYLITARYZM I PODAJ PRZYKŁADY ICH ODMIAN ORAZ PRZYKŁADY Z PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ.
absolutyzm etyczny-bezwzględny, absolutny charakter wartości i zależne od niego normy obowiązują zawsze, wszędzie i wszystkich. Dobro bezwzględne jest dobrem w każdej sytua...
wyrocznia100