Ida Najgeburska
Sęk „Pojęcie normy, normalności i zdrowia” rozdz.4
Norma- idealny/realny wzorzec własności, normy mają różne odniesienia.
Normalność – zbiór właściwości przypisywanych osobom, grupom, społecznościom, instytucjom, które są zgodne z wzorcem (normą).
Normy w psychologii klinicznej:
a) ilościowe – liczba reprezentatywna dla populacji, podstawa do interindywidualnych porównań. Normalność własności określa się jako ich nasilenie, które nie odbiega od przeciętnego w danej populacji (zazwyczaj 1 albo 2 odchylenia standardowe). Normy biologiczne dotyczą:
- wzrostu
- masy ciała
- składników chemicznych płynów ustrojowych
- tętna
- ciśnienia
- EEG
Normalność psychologiczna dotyczy:
- zachowania
- procesów psychicznych
- przekonań
- właściwości jednostki (czas reakcji, zakres i przerzutność uwagi, pojemność pamięci, inteligencja, reaktywność, kontrola emocjonalna).
b) społeczno-kulturowe (obyczajowe) – kulturowo ukształtowane definicje zachowania pożądanego, określają zakres obowiązków związanych z rolami; normalne=typowe dla danej kultury. Normy społeczne mogą być skodyfikowane i zinstytucjonalizowane – normy moralne i prawne. Osoba nie spełniająca norm społeczno-kulturowych, etycznych i prawnych uspołecznionej kultury narusza ład społeczny, zagraża funkcjonowaniu społeczeństwa i rozwojowi jednostek.
c) teoretyczne – stosowane, gdy dane jednostkowe odnosi się do teorii naukowych.
Ujęcia normy i normalności muszą odnosić się do:
- wzorów kultury i reguł w niej uczestniczenia
- filozoficznych i psychologicznych koncepcji człowieka
- biologicznych i psychologicznych koncepcji rozwoju człowieka
Sposoby konstruowania pojęć zdrowia:
Pojęcie normy i zdrowia omawia się w kontekście patologii i/ biegunowo (normalny-nienormalny, zdrowy-chory), co wynika z modelu biomedycznego (negatywna definicja zdrowia).
Pozytywne pojęcie zdrowia M. Jahody 1958r. dotyczy:
- postawy względem „ja” (pozytywna i wysoko samoocena, silne poczucie tożsamości)
- zdolności do rozwoju i samorealizacji
- zdolności integracji doświadczeń
- zdolności autonomii
- zdolności realistycznego spostrzegania świata
- zdolności radzenia sobie z wymaganiami
Koncepcje zdrowia dziś:
1. konstrukcja i rekonstrukcja koncepcji zdrowia w teoriach psychologicznych
2. metateoretyczne refleksje i tworzenie ogólnych modeli zdrowia – porównanie zdrowia i szczęścia przez Tatarkiewicza:
- oba są stanami/stałymi układami czynności- rozpatrywane subiektywnie jako przeżycie i poczucie dobrostanu lub obiektywnie – przez układ warunków/przebieg procesów
- są faktem weryfikowanym empirycznie/stanem idealnym.
aniona