TORFOZNAWSTWO W. 4
ZRÓŻNICOWANIE REGIONALNE TORFOWISK W EUROPIE:
· Czynniki wpływające na zróżnicowanie i rozmieszczenie torfowisk
· Przegląd najważniejszych typów torfowisk
· Charakterystyka regionów torfowiskowych
CZYNNIKI
· Klimatyczne
o bezpośrednie – opady, temperatura, wilgotność – muszą być w odpowiednich wartościach, aby powstało torfowisko
o pośrednie – wieczna zmarzlina, ruch izostatyczny, transgresja morska
· Fizyko- geograficzne
o Tektonika, wulkanizm, budowa geologiczna, procesy geomorfologiczne, hydrologiczne
· Biogeograficzne
Torfowisko kołdrowe- blanket bogs - Szkocja
Opady są tak wysokie i równomiernie rozłożone w roku (codziennie trochę spada lub mgła), nie ma znaczenia na jakim podłożu ma rosnąć torf (czy na górce, czy zboczu czy na płaskim) są to zawsze torfowiska o charakterze torfowiska wysokiego, zasilane wodami opadowymi
Ostatnie zlodowacenie koreluje z granicą występowania torfowisk (granica rozdziela obszary o dużym i małym zatorfieniu)
Inicjalne torfowisko nadbrzeżne – Szkocja, Norwegia
Wysuwa się, płyty się podnoszą, po odsłonięciu zostają glony etc., ale szybko zachodzi sukcesja ekologiczna (1cm/rok)
Transgresyjne torfowisko nadmorskie – Estonia
Gdy tam się podnosi, to na południu Bałtyku się podwyższa poziom i zabierany jest ląd, czasami ta woda się wycofuje i pozostają marsze (słone), namuły, ale są to warstwowane gleby aluwialne lub nazwa ekosystemu nadbrzeżnego
Torfowiska kotłowe – Europa Centralna
Torfowisko topogeniczne – zdefiniowane przez kształt podłoża
Powstawanie trawertynów – Torfowiska alkaliczne
Siwa Broda – Słowacja, Torfowiska alkaliczne akumuluje się torf na przemian z trawertynem
Torfowiska w krajobrazie wulkanicznym
Masyw Centralny – Francja
Przez swój chemizm wpływa na powstawanie torfu, bo gleby są kwaśne i mogą przekształcić się w torfowisko kwaśne. Blokowanie przepływu przez lawę i tworzy ona niecki i korytarze i w nich tworzą się torfowiska (nawet w kraterze wulkanicznym)
Torfowiska górskie- zjawiska krasowe
Woda rozpuszcza skały, wnika w głąb i tworzy sieć zbiorników, jaskiń, w pewnym momencie woda wybija na powierzchnię i powstają źródła a zaraz obok torfowiska zasilane wodą podziemną, o dużej zawartości wapnia (t. niskie, mechowiskowe) Torfowisko w lejku krasowym- w dziurze woda znika i akumuluje się torf.
Torfowisko kondensacyjne – dot. Ściany skalnej
W Alpach i Dolina Jaworowa Słowacja
Kamienie wypadają i obsuwają się lokując w dole u zbocza- tworzy się gołoborze, powietrze ochładza się miedzy kamieniami, natomiast na dole ciepłe powietrze, gdy oba się zetkną – kondensacja pary wodnej na niewielkiej powierzchni stale kondensuje się para wodna, jakby ciągle padał deszcz.
Regiony torfowiskowe Europy
1. Region torfowisk poligonowych – Rosja – procesy rozmarzania i zamarzania stworzyły wielokątne dziury w podłożu przylegające do siebie, wypełnione wodą
2. Region subatlantyckich torfowisk typu palsa- Rosja – pagórek, w torfie zaczyna się tworzyć się soczewka lodu, co roku ona rośnie wraz z dopływem wody, rośnie, aż pokrywa torfowa rozwali się i powstanie zapadlisko torfowe
3. Region borealnych torfowisk typu aapa-Rosja – tajga, pomiędzy borami torfowiska, szczególna cecha „żeberka”, grzędy wysunięte ponad wodę a pomiędzy nimi mokre zagłębienia. Grzędy i zagłębia (flarki) są to torfowiska mieszane- ani niskie ani wysokie, bo mają i grzędy i zagłębia, kierunki żeber wskazują na kierunek przepływu wody, skład gatunkowy podobny u tego, co u nas
4. Region torfowisk strefy borealnej i umiarkowanej – Bałtyckie torfowisko wysokie – Estonia, ekscentryczne t. wysokie kermi – Rosja
5. Region torfowisk przepływowych – poligenicznych – przepływ wody gruntowej w kierunku rzeki (Biebrza, bagna Polesia). Jako żyzne niszczono przekształcając na pastwisko
9. Alkaliczne torfowisko zastoiskowe – Portugalia
10. Górskie torfowiska wysokie- Szwajcaria – niezależnie od wysokości i regionu, zawsze występuje karłowata sosna
ChomiczekRekultywant