Skocz do: nawigacji, szukaj
Przekrój poprzeczny bazyliki
Plan bazyliki
Bazylika – w architekturze typ kościoła wielonawowego (niezależnie od pełnionych funkcji kanonicznych), z nawą główną wyższą od naw bocznych, posiadającą okna ponad dachami naw bocznych (w odróżnieniu od kościoła halowego). Kościół z nawą główną bez okien, to pseudobazylika.
Nazwa wywodzi się od greckiego słowa βασιλικός oznaczającego królewski lub stoa basilike - hala królewska.
Pierwotnie bazylika pełniła funkcję sali posiedzeń sądu i zebrań na rynku w starożytnych Atenach. Urzędowali w niej archontowie. W Rzymie bazylika stała na rynku głównym (forum) i pełniła rolę hali targowo-sądowej. Drogą naśladownictwa bazyliki rozpowszechniły się na całym terytorium starożytnego Rzymu. Z czasem bazyliką zaczęto też nazywać największą, reprezentacyjną salę w willach rzymskiej arystokracji.
Starożytne świeckie bazyliki budowano jako budynki jedno lub wielonawowe na planie prostokąta, odkryte lub kryte, parterowe lub piętrowe, często z apsydą. Ze względu na położenie wejścia dzieli się je na bazyliki:
· orientalne z wejściem (lub wejściami) na dłuższych bokach i wnętrzem z nawą środkową i nawami bocznymi
· greckie z wejściem na jednym z krótszych boków oraz z apsydą położoną naprzeciwko wejścia.
Chrześcijanie, nie chcąc korzystać ze świątyń pogańskich, ani budować budynków podobnych do nich, przyjęli za wzór swoich kościołów bazylikę grecką. System bazylikowy obowiązywał w całej architekturze chrześcijańskiej. Już w IV wieku wprowadzono drewnianą pochyłą więźbę dachową otwartą lub oddzieloną drewnianym stropem Innymi charakterystycznymi cechami chrześcijańskiego systemu bazylikowego są:
· zasadniczo budynek ma układ podłużny, podzielony jest na część centralną (nawa główna), oraz nawy boczne, po jednej, dwie lub nawet trzy z każdej strony
· nawy posiadają oddzielne dachy do przykrycia części centralnej oraz naw bocznych.
· część centralna jest wyższa od naw bocznych, co umożliwia doświetlenie wnętrza przez pas górnych okien
· wszystkie nawy są oddzielone od siebie ścianami, filarami lub słupami stanowiącymi elementy nośne.
Poprzez stulecia pierwotną bazylikę modyfikowano dodając krypty, nawę poprzeczną (transept), chór, sklepienia, wieże, przemienność podpór, empory, tryforium, westwerk, kaplice i inne elementy.
W średniowieczu, mimo że wszystkie świątynie budowano w układzie bazylikowym, bazylikami zaczęto nazywać tylko niektóre kościoły, przede wszystkim będące siedzibami dostojników kościelnych wysokiej rangi np. biskupa albo legata papieskiego. Pośród nich w szczególności można wyróżnić bazyliki większe (basilica maior) oraz bazyliki mniejsze (basilica minor).
· Bazylika Grobu Świętego w Jerozolimie
· Bazylika św. Piotra na Watykanie
· Bazylika św. Pawła za Murami
· Bazylika św. Jana na Lateranie
· Bazylika św. Marka w Wenecji
Attyka (franc. (étage) attique, z grec. Attikos) – górny element budynku w postaci ścianki, balustrady lub rzędu sterczyn osłaniający dach. Stosowana od starożytności (Grecja, Rzym), a także ponownie (w zmienionej formie) od XVI wieku. Charakterystyczna dla renesansowej architektury Polski i Czech. Bardzo rozbudowane formy przyjmowała zwłaszcza w manieryzmie (kamienica Celejowska w Kazimierzu Dolnym). Na Śląsku występuje odmiana attyki, charakterystyczna dla tego regionu - attyka śląska - o zakończeniu w formach półkoli, ćwierćkoli, np. attyka w kamienicy "Pod Złotą Koroną" przy Rynku nr 29 we Wrocławiu. W Warszawie attykami ozdobiony jest między innymi Pałac Kultury i Nauki. Pełniła również funkcje praktyczne, między innymi oddzielając dachy jednych budynków od drugich, zapobiegała (przynajmniej częściowo) rozchodzeniu się pożarów.
Belkowanie stropu drewnianego
Belkowanie (entablatura) – w architekturze klasycznej był to najwyższy, poziomy, spoczywający na kolumnach lub ścianach, trójdzielny człon budowli, składający się z architrawu,fryzu i gzymsu.
Proporcje belkowania oraz jego zdobienie były różne w różnych porządkach architektonicznych.
Belkowanie-współcześnie w budownictwie to zespół belek ułożonych w jednej płaszczyźnie, zazwyczaj równolegle do siebie (na. belkowanie stropu lub mostu). w najprostszym belkowaniu tzw. jednoprzęsłowym belki podparte są tylko na końcach. Przy dużej rozpiętości stosuje sie belkowanie z podciągiem i słupami. W takim przypadku belki są podparte dodatkowo przez co najmniej jedną, biegnącą do niej prostopadle belkę ciągłą (podciąg), oparta na słupach lub ścianach.
Zobacz hasło aula w Wikisłowniku
Aula – w architekturze pojęcie o kilku znaczeniach:
· od czasu baroku - duża, reprezentacyjna sala. Przeznaczona na spotkania, konferencje, wykłady.
· w domu greckim – wewnętrzny dziedziniec, rodzaj atrium
· w starożytnym Rzymie- budynek przeznaczony na przyjęcia dworskie
· w chrześcijaństwie - sala lub kościół przeznaczony na dyskusje religijne
· w średniowieczu – reprezentacyjny budynek, komnata królewska
Ten artykuł dotyczy architektury. Zobacz też: Bima (miasto).
Bima w Starej Synagodze w Krakowie
Bima (hebr. בימה) w nazewnictwie aszkenazyjskim lub tewa (hebr. תבה) w nazewnictwie sefardyjskim – podwyższone miejsce stawiane w centrum bożnicy, zbudowane w formie namiotu, altany z balustradą lub kratą i baldachimem lub w formie kapliczki z dachem w kształcie kopuły z latarnią. Wewnątrz znajduje się stół do wykładania i czytania Tory. Bima służy także jako mównica, miejsce z którego kantor prowadzi modły.
...
archios