1. Psychologia Zdrowego Rozsądku, psychologia potoczna
2. Psychologia Humanistyczna (co jest lepsze, co warto i dlaczego)
3. Psychologia Naukowa (co jest, jakie jest i dlaczego jest takie z naciskiem na regularność i powtarzalność zjawisk)
▼
● Garth Fletcher (1984) : w obrębie psychologii potocznej obecne są trzy rodzaje
potocznych przekonań:
1. Powszechne przyjmowane założenia co do natury świata (..że istnieje, że regularne zachowania są trwałe, że każdego dnia jesteśmy tą samą osobą)
2. Zbiór maksym, przypowieści, przysłów i reguł („nie mów hop, póki nie przeskoczysz”..)
3. Rozpowszechniony sposób myślenia o świecie (swój lepszy niż obcy, świat jest lub nie jest sprawiedliwy)
Przykłady potocznych przekonań psychologicznych:
► Jakie cechy posiada człowiek mający duże zdolności?
(Czy jest- wybierz jedno)
- cierpliwy
- pracowity
- szybki
- leniwy
► Jakie cechy posiada człowiek mało zdolny?
► Jakie cechy posiada człowiek pracowity?
- tępy
ZDOLNE ↔ LENIWE
LENIWE ↔ ZDOLNE
TĘPE ↔ PRACOWITE
PRACOWITE ↔ TĘPE
nie istnieją między nimi żadne korelacje, ale A. Szmajke mówi: „Nie mów nauczycielowi, że jesteś pracowity, bo pomyśli, że jesteś tępy”. Pracuj, a mów, że jesteś leniwy:)
Inne:
- uroda i inteligencja (pomiary jawne vs pomiary ukryte)
- uroda i pracowitość
- uroda i dobry charakter (Dion, Brescheid i Walster, 1972)
- uroda i lepsze traktowanie (wyroki, Steward, 1980)
☼ Którym osobom chętniej proponowano spełnienie prośby o datek? (badania J. Kulbata,
2003)...
Unikanie osób z rysem smutku na twarzy, osoby uśmiechnięte są bardziej prospołeczne,
chętniejsze do pomocy.
Sądy wartościujące o naturze ludzkiej (nauczyciele)
→ 80% odpowiedziało, że 20 razy - „ile razy musi się zdarzyć coś, aby można było powiedzieć, że zdarza się często?”
→ Jakie są dzieci wg. nauczycieli? (wg. J. Krosny- Wekselberg, 1982)
Motywy Wewnętrzne
NIE
TAK
Zły człowiek robi złe rzeczy z wyboru, a dobre z konieczności. Dobry człowiek robi złe rzeczy z konieczności a dobre z wyboru.
Ludzie są źli.
Cechy potocznych przekonań:
1. Kategoryczne (błąd powszechnej zgodności: ja tu zawsze skręcam)
Przekonanie, że inni myślą tak samo jak ja.
2. Pewne (ponad wszelką wątpliwość wiem)
3. Skrajne (brak środka: jestem za a nawet przeciw)
4. Aprzyczynowe (przesądy: sznurówki matematyka)
5. Wewnętrznie sprzeczne (ludzie są źle, ja jestem dobry)
Są to przekonania nieobalalne.
odosobniony przypadek vs regularność
1. Opis (jakie to jest)- opis cech
2. Wyjaśnienie (przypisuje się temu większą wagę)
3. Przewidywanie
Najważniejsze pytania psychologii naukowej:
→ Co on robi? (do czego zmierza, jaka jest struktura jego czynności)
→ Czy robi to często, a nawet regularnie, czy raczej sporadycznie?
→ Czy robi to w wybranych sytuacjach lub wobec wybranych obiektów, czy też w
każdej sytuacji i wobec każdego obiektu?
→ Dlaczego to robi? Co stoi za jego zachowaniem? Co jest przyczyną zachowania?
→ Czy można ustalić związek między warunkami, w jakich dochodzi do zachowania,
i cechami zachowania?
→ W jakich warunkach na pewno tak się zachowa?
→ Czy ma jakieś właściwości skłaniające go do danego zachowania, albo wyklucza-
jące takie zachowanie?
→ Czy do wystąpienia danego zachowania potrzebna jest kombinacja wielu
warunków i wielu właściwości?
→ Jaka kombinacja warunków wyklucza lub radykalnie zmniejsza prawdopodo-
bieństwo danego zachowania?
Tzw. Sześcian Harolda Kelleya:
Zdaniem Harolda K. zrozumienie zachowania wymaga jego analizy z trzech co najmniej perspektyw:
1. Perspektywy Spójności- Zmienności Zachowania: czy podmiot to zachowanie przejawia zawsze (lub choćby często), czy raczej rzadko. Jeśli jest częste skłonni jesteśmy przypisywać je wewnętrznym właściwościom podmiotu, jeśli rzadkie- szukamy raczej zewnętrznego źródła zachowania.
2. Perspektywy Wybiórczości Obiektu Zachowania: czy podmiot zachowuje się w dany sposób wobec wszystkich obiektów danej klasy, czy tylko wobec niektórych?
3. Informacje i podzielaniu lub powszechności społecznej danego zachowania- czy wobec danego obiektu wszyscy zachowują się w ten sam sposób, czy tylko niektórzy? Jeśli tak zachowują się wszyscy, skłonni jesteśmy przypisywać zachowanie przyczynom zewnętrznym, a jeśli tylko jedna osoba, skłonni jesteśmy sądzić, że to przyczyny wewnętrzne.
NAUKA A ZDROWY ROZSĄDEK
Formy niezgodności wiedzy ze zdrowym rozsądkiem:
1. Wszyscy wiedzą, że jest inaczej: o prawdzie w nauce decyduje nie większość głów a argumenty
- eksperyment nad prawda (Festinger)
- dotacje i uczucia (eurobarometr)
- paradygmat grupy minimalnej (Tajfel)
- rywalizacja (licytacja dolara, Teger)
2. Efekty paradoksalne:
- odwrócone placebo (Nisbett i Storms)
- terapia zaburzeń seksu
3. Dwie tendencje wykluczające się:
- ambiwalentne uczucia (miller, koncepcja gradientów)
- chciwość i lenistwo (koncepcja Szmajke)
- podatki i ulgi podatkowe (Tyszka i Sokołowska)
- demokracja i państwo opiekuńcze (Reykowski)
4. Brak związku miedzy zachowaniem i wartościami, czy deklaracjami
- posłuszeństwo (Milgram)
- uczciwość i fałszywe zeznania (Lukaszewski)
5. Zachowania nieuzasadnione
- stopa w drzwiach (Friedman)
- huśtawka emocjonalna (Doliński)
- bezmyślność (Langer)
Wykład 2
● analiza ludzkich zachowań
● analiza właściwości posiadanych przez ludzi i ich związek z zachowaniami (czy ludzie
mają własne właściwości?) geneza właściwości
● analiza warunków w jakich pojawiają się dane zachowania i/lub dane właściwości (stany i/lub cechy)
● analiza stanów (np. emocjonalnych), w jakich bywają ludzie –ich źródeł i następstw
Podstawowe założenia:
1. Każdy człowiek posiada pewne właściwości wspólne dla swego gatunku, więc wszyscy są pod pewnymi względami podobni do siebie. Założenie to umożliwia generalizację twierdzeń, uogólnienie faktów i przenoszenie wiedzy dotyczącej jednego człowieka, czy...
storagezone