Awaria.pdf

Awaria silnika

Zdarzające się awarie silników to zmora dla każdego pilota. Były one i są przyczyną wielu

katastrof. Obecnie wielosilnikowe samoloty pasażerskie są tak konstruowane aby były w

stanie bezpiecznie latać, a nawet wznosić się z niepracującym jednym z silników. Jednak

ciągle „utrata” jednego z silników w krytycznych momentach lotu, jakimi są start i lądowanie,

powoduje ogromne zagrożenie. Aby zminimalizować niebezpieczeństwo z przyczyny

ludzkiej, piloci regularnie przechodzą specjalne treningi, w wartych miliony dolarów

symulatorach, tak aby w chwili awarii ich czynności były natychmiastowe i niemalże

instynktowne.

Chociaż nasze samoloty, w trochę tańszych symulatorach, zwykle nie miewają awarii silnika

to możemy ją sami spowodować wyłączając ręcznie jeden z nich. W poniższym artykule

omówimy sobie podstawowe czynności jakie powinniśmy wykonywać gdy w trakcie lotu

jeden z silników przestanie pracować.

Troszkę aerodynamiki

Zacznijmy od krótkiego przypomnienia dlaczego samolot lata. Podczas normalnego lotu

silnik lub silniki sprawiają, że samolot porusza się do przodu co powoduje przepływ

powietrza wokół skrzydła. Płaty nośne są tak wyprofilowane, że powietrze opływające jego

górną część musi pokonać większą odległość, a tym samym musi robić to z większą

prędkością, niż powietrze opływające ich dolną część. To powoduje siłę nośną, która

utrzymuje samolot w powietrzu. Jednakże poniżej pewnej prędkości przepływu powietrza

wokół skrzydeł powstająca siła nośna jest zbyt mała aby utrzymać samolot i następuje

zjawisko tzw. przepadnięcia w wyniku czego samolot zaczyna spadać.

Samolot wielosilnikowy

Aby lecieć na stałej wysokości i utrzymywać określony kierunek musimy zrównoważyć siły

oddziałujące na samolot – siła nośna vs grawitacja i ciąg silnika vs opór czołowy. Ale to nie

wszystko. Siły te muszą działać symetrycznie gdyż w przeciwnym przypadku samolot zacznie

obracać się wokół jednej z trzech osi (pionowej, poziomej lub podłużnej). Tak więc lewy

silnik powinien wytwarzać taki sam ciąg jak silnik prawy a lewe skrzydło powinno dawać

taką samą siłę nośna jak skrzydło prawe.

Lot normalny

Kolor zielony - silnik działający; kolor żółty – silnik niedziałający

Utrata jednego silnika

Gdy w samolocie o napędzie dwusilnikowym jeden z silników zatrzyma się, ciąg nie będzie

zrównoważono i samolot natychmiast zacznie obracać się wokół swojej osi pionowej w

kierunku niepracującego silnika. Gdy samolot będzie zakręcał, skrzydło na którym

umocowany jest zdefektowany silnik będzie wytwarzać mniejszą siłę nośną co spowoduje

przechył samolotu w tę stronę.

Defekt jednego silnika

O ile utrata siły ciągu jednego z silników jest niebezpieczna, to co bez wątpienia może

spowodować nieuchronną katastrofę jest brak natychmiastowej reakcji ze strony pilota.

Samolot będzie pogłębiał przechył na skrzydło z niepracującym silnikiem, aż do utraty

stateczności, i może zakończy się to korkociągiem, z którego nie będzie można wyjść.

Przyczynami korkociągu będzie przekroczenie krytycznego kąta natarcia przez jedno ze

skrzydeł ale przede wszystkim skomplikowane położenie samolotu, z którego wyprowadzenie

jest niemożliwe.

Jak zapobiec katastrofie

Aby zapobiec zbaczaniu z kursu w kierunku niepracującego silnika należy przy pomocy steru

kierunku (pedały) „obrócić” samolot w kierunku silnika sprawnego tak aby znowu leciał

pożądanym kursem. Ale to nie wszystko. Ster kierunku działa także jak lotka i tym samym

powoduje przechył samoloty na jedną stronę. Operując wyłącznie sterem kierunku

zapobiegniemy wpadnięciu w korkociąg ale nie zniwelujemy różnicy w sile nośnej obu

skrzydeł. Samolot będzie dalej zmieniał kierunek lotu, aczkolwiek wolniej; będzie przechylał

się na skrzydło; utrzymanie właściwego kierunku będzie wymagało ciągłej korekty albo loty

w przechyle na skrzydło z pracującym silnikiem. Zarówno jedno jak i drugie jest bardzo

niebezpieczne podczas podejścia do i oczywiście samego lądowania.

Utrzymanie kursu wyłącznie sterem kierunku

Dlatego aby skompensować działanie steru kierunku i utrzymać skrzydła samolotu w

poziomie należy użyć lotek na skrzydłach (wolant). Lotkę na skrzydle z pracującym silnikiem

wychylamy w dół i utrzymujemy wychylenie steru kierunku w kierunku skrzydła z silnikiem

niepracującym. Przy prawidłowym ustawieniu samolot będzie leciał w pożądanym kierunku i

bez przechyłu. Co prawda nos samolotu nie będzie „wskazywał„ dokładnie kursu lotu i

samolot będzie leciał jakby „bokiem” ale tę sytuację zapewne w większości znamy z

lądowania z bocznym wiatrem.

Utrzymanie kursu sterem kierunku i lotkami

W teorii wydaje się to łatwe, w praktyce niestety tak nie jest. Największy problem sprawia

takie dobranie wychylenia stery kierunku i lotek aby samolot leciał wymaganym kursem i bez

przechyłów. Trudność polega na tym, iż różne czynniki mają wpływ na stopień wychylenia

steru kierunku a co za tym idzie lotek:

Prędkość : im wyższa prędkość tym mniejsze wychylenie steru

Ciąg silnika : im wyższa moc silnika tym większe wychylenie steru

Klapy : im bardziej wysunięte klapy tym większe wychylenie steru

W locie poziomym zmiana prędkości ma mniejszy efekt na stopień wychylenia steru gdyż

wzrost prędkości i wzrost ciągu silnika równoważą się wzajemnie.

Natomiast użycie klap ma wielki wpływ na równowagę sił ponieważ wzrost siły nośnej i

spadku prędkości nakładają się na siebie.

Największe wychylenie steru kierunku konieczne jest w przypadku startu na jednym silniku

lub wykonywaniu „go-around” po nieudanym podejściu, ze względu na maksymalny ciąg

silnika i relatywnie niską prędkość.

Kilka pożytecznych rad

- Gdy odzyskasz kontrole nad samolotem użyj trymerów aby ustabilizować lot na kursie

i pożądanej wysokości.

- Gdylądujesz na jednym silniku wychyl klapy na 10-15 stopni i ląduj z prędkością

większą o 10-30 węzłów niż normalnie. Wytrymuj samolot zanim będziesz na

wysokości 1000 stóp, potem koryguj lot ręcznie. Nie używaj wstecznego ciągu

(reverser)!!! Do hamowania używaj wyłącznie spoilerów i hamulców na koła!!!

- Różne samoloty w odmienny sposób zachowują się w trakcie lotu z jednym silnikiem.

To co dla jednych jest za mało dla innych może być za dużo. Nie polegaj na swoich

doświadczeniach z jednym typem samolotu gdy lecisz inny. Polegaj wyłącznie na tym

co pokazują przyrządy!

Checklista gdy zawiedzie jeden z silników

- ustabilizujlot

- wychylaj ster kierunku w kierunku pracującego silnika aż samolot będzie leciał prosto

- wychylajlotkę na skrzydle z niepracującym silniki w dół aż samolot wyjdzie z

przechyłu

- wyłącz autopilota (HDG, NAV, AT) i Yaw Damper

- ustabilizujbezpieczną prędkość Vyse (prędkość maksymalna wznoszenia na jednym

silniku w samolotach dwusilnikowych)

- dajpełną moc silnika (przepustnica, skok śmigła, mieszanka)

- schowaj klapy, spoilery, sloty, podwozie tzw. czysta konfiguracja

- utrzymujprędkość Vyse

- zidentyfikuj niesprawny silnik

- utrzymujprędkość Vyse

- potwierdź prawidłowość identyfikacji niesprawnego silnika poprzez całkowite

zamknięcie jego przepustnicy

- utrzymujprędkość Vyse

- zabezpiecz niesprawny silnik (śmigło w pozycji „feather”, mieszanka zamknięta)

- utrzymujprędkość Vyse

- gdy ustabilizujesz lot wytrymyj dokładnie samolot

- utrzymujprędkość Vyse

- dalszeczynności zgodnie z checklistą

- włącz ponownie autopilota o ile zachodzi taka potrzeba

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: