zwiększone ryzyko użądlenia
ciepła pora roku
jedzenie lub picie na wolnym powietrzu
chodzenie boso
praca w ogrodzie (zwłaszcza cięcie żywopłotu lub kwiatów)
zbieranie owoców
uprawianie sportu na wolnym powietrzu (zwłaszcza w skąpym ubraniu)
położenie uli w sąsiedztwie zabudowań mieszkalnych lub miejsc pracy
przebywanie w pobliżu uli podczas wybierania z nich miodu
usuwanie gniazd os (np. z poddaszy lub okien)
zwiększone ryzyko ciężkiej reakcji anafilaktycznej po ponownym użądleniu
krótki odstęp czasu pomiędzy użądleniami (ale bardzo częste użądlenia prawdopodobnie powodują rozwój tolerancji immunologicznej)
silne uczulenie na jad, zwłaszcza szerszenia lub pszczoły miodnej - duże stężenie swoistego IgE (>1,0 kj./l) lub dodatni wynik testów skórnych
ciężka poprzednia reakcja poużądleniowa
choroba układu oddechowego lub sercowo-naczyniowego
przyjmowanie beta-blokera
podeszły wiek
zwiększone stężenie tryptazy w surowicy, mastocytoza

łagodna pokrzywka
- lek przeciwhistaminowy p.o. lub pozajelitowo
- obserwuj chorego przez >=60 min
pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy
- zmierz ciśnienie tętnicze i częstotliwość tętna
- zapewnij dostęp do żyły i podłącz wlew 0,9% NaCl
- lek przeciwhistaminowy p.o. lub pozajelitowo
- glikokortykosteroid p.o. lub pozajelitowo
- w przypadku ciężkich lub narastających objawów - adrenalina (1 mg/ml) i.m. (dorośli 0,3-0,5 mg, dzieci 0,01 ml/kg)
- obserwuj chorego do momentu całkowitego ustąpienia objawów
obrzęk krtani
- adrenalina wziewnie i i.m.
- w przypadkach ciężkiego obrzęku krtani może być konieczne wykonanie intubacji, tracheotomii lub konikotomii
obturacja oskrzeli
- obturacja łagodna lub umiarkowana - beta2-mimetyk wziewnie
- obturacja ciężka - adrenalina wziewnie i beta2-mimetyk (0,5 mg/ml) i.v. (w 1. rż. 0,05-0,1 mg, do 7. rż. 0,2-0,4 mg, dorośli 0,25-0,5 mg)
- Wszyscy chorzy z przedłużającymi się objawami ze strony układu oddechowego wymagają hospitalizacji. W przypadku chorych z obrzękiem krtani konieczne jest jak najszybsze leczenie na oddziale intensywnej terapii.
wstrząs anafilaktyczny
- konieczna hospitalizacja- adrenalina (1 mg/ml) i.m. (dorośli 0,3-0,5 mg, dzieci 0,01 ml/kg; dawkę można powtórzyć po 5-15 min); i.v. tylko w wyjątkowych przypadkach
- ułóż chorego na plecach
- podaj tlen (przepływ 5-10 l/min)
- zmierz ciśnienie tętnicze i częstotliwość tętna
- zabezpiecz dostęp do żyły i uzupełnij niedobór płynów
- lek przeciwhistaminowy i glikokortykosteroid i.v.
- dopamina lub noradrenalina we wlewie, jeśli nieodciśnienie się utrzymuje pomimo podania adrenaliny (z lekiem przeciwhistaminowym lub bez) i płynów i.v.
- glukagon 0,1 mg/kg i.v. w razie utrzymywania się niedociśnienia i skurczu oskrzeli u chorych leczonych beta-blokerami
- pamiętać o ryzyku opóźnionej anafilaksji