ANATOMIA
UKŁAD MIĘŚNIOWY – zwany inaczej czynnym narządem ruchu
RODZAJE TKANEK MIĘŚNIOWYCH :
1. TKANKA MIĘŚNIOWA GŁADKA – występuje w ścianach narządów wewnętrznych np. jelito
2. TKANKA MIĘŚNIOWA POPRZECZNIE PRĄŻKOWANA SZKIELETOWA – buduje czynny narząd ruchu
3. TKANKA MIĘŚNIOWA POPRZECZNIE PRĄZKOWANA SERCA
PODZIAŁ MIĘŚNI ZE WZGLĘDU NA :
1.POŁOŻENIE
- powierzchniowe – leżą pod tkanką skórną, działają na skórę, wyrażają nasze emocje
- głębokie – szkieletowe
2. KSZTAŁT
- długie – występują głównie na kończynach, daje duży zakres ruchu, ale nie mają dużej siły
- krótkie - mały zakres ruchu, ich siła jest duża
- płaskie – dodatkowo tworzą ściany tworząc funkcję ochronną – mięśnie brzucha
- inne – np. mięśnie, które otaczają oczodół
3.UKŁAD WŁÓKIEN MIĘŚNIOWYCH WZGLĘDEM ŚCIĘGNA
- płaskie- ścięgna są przedłużeniem włókien mięśniowych – rozcięgno
- wrzecionowate – położone równolegle do ścięgna, mięśnie długie
- półpierzaste- włókna mięśniowe dochodzą do ścięgna z jednej strony skośnie; lub pierzaste – skośnie z obu stron do mięśnia, mięśnie krótkie
- dwubrzuścowe- na szyi
CZĘŚĆ CZYNNA – zbudowana z włókien mięśniowych
- włókna białe – są predysponowane do wysiłków krótkotrwałych, bogate w związki energetyczne
- włókna czerwone – są bogato ukrwione, bogate w mioglobinę, w mitochondria, do wykonywania wysiłków długotrwałych
Włókna mięśniowe skupiają się w pęczki otoczone omięsną wewnętrzną. Wszystkie pęczki otacza omięsna zewnętrzna.
CZĘŚĆ BIERNA – jest to część niekurczliwa mięśnia, ścięgno zbudowane jest z tkanki łącznej zbitej, służy do przyczepu mięśnia. Przyczep początkowy nazywa się głową, jest położony bliżej ciała; przyczep końcowy – ogon. Ścięgno przyczepia się do kości, torebki stawowej, owięzi, do skóry, błony śluzowej. Ścięgno przenosi pracę brzuśca na pole przyczepu.
WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE I BIOLOGICZNE MIĘŚNI :
1.SKURCZ
- skurcz izotoniczny - w wyniku którego jeden przyczep mięśniowy zbliża się do drugiego mięśnia ulega skróceniu i efektem tego jest ruch
- skurcz izomeryczny – w którym wzrasta napięcie mięśniowe, długość nie ulega zmianie , szeroko wykorzystywane w rehabilitacji
2. NAPIĘCIE MIĘŚNIOWE (spoczynkowe, czynne)
- spoczynkowe – służy do utrzymania ciała, stawów w określonym położeniu, praca dla mięśnia nużąca
- czynne – dynamiczne, związane z wykonywanie pracy
3.SPRĘŻYSTOŚĆ – zdolność powrotu mięśnia po rozciągnięciu do pozycji wyjściowej
4.STĘŻENIE POŚMIERTNE – pojawia się po śmierci na skutek wydzielania kwasu mlekowego, pojawia się po 3 godzinach, następuje od głowy w dół ciała, ustepuje po ok. 3 dniach.
MIĘŚNIE WYPOSAŻONE SĄ W NARZĄDY POMOCNICZE :
1. POWIĘZIE – błona łączno – tkankowa otaczająca rzadko 1 mięsień, najczęściej grupę mięśni o podobnej czynności; ustala przebieg mięśni; w niektórych mięśniach ciała jest pogrubiona tworzy troczki np. na stopie, lub pasma np. z boku na udzie; czasami otacza 1 mięsień tworząc dla niego pochewkę
2. POCHEWKI ŚCIĘGIEN – ma 2 warstwy – wewnętrzną włóknistą maziową, zewnętrzną włóknistą,; otaczają ścięgna narażone na tarcie
3. KALETKI MAZIOWE – zbudowane z wewnętrznej i zewnętrznej warstwy; zabezpiecza przed tarciem
4. BLOCZKI I TRZESZCZKI – rzepka, na ręce, stopie; zmieniają kierunek przebiegu ścięgien
SIŁA MIĘŚNIA ZALEŻY OD :
1. grubości włókien
2. przekroju fizjologicznego – obejmuje wszystkie włókna mięśniowe; to suma przekrojów przeprowadzonych prostopadle do wszystkich włókien mięśniowych. Przekrój anatomiczny – to przekrój przeprowadzony prostopadle do długiej osi mięśnia w miejscu jego największego obwodu
3. rozciągliwość mięśnia – im więcej rozciągliwy tym siła skurczu większa
4. kąta przejścia włókna mięśniowego we włókno ścięgniste, im bliższy 0 (zero) tym większa siła
Współpracujące ze sobą przy wykonywaniu danej czynności synergistycznie, natomiast mięśnie przeciwdziałające to antagonistyczne. Działanie mięśni zależy od położenia mięśnia, jeżeli leży z przodu stawu będzie odpowiadał za zginanie a ten z tyłu za prostowanie, wyjątek stanowi kolano i stopa (jest na odwrót). Położony nad stawem – ruch odwodzenia, pod stawem przywodzenia.
Obroty – włókna o przebiegu skośnym poprzecznie położone z przodu obracają się do wewnątrz.
MIĘŚNIE GŁOWY – dzielimy na 3 grupy :
1. mięśnie skórne – inaczej wyrazowe, mimiczne
2. mięśnie żuciowe
3. mięśnie inne- związane z innymi układami np.: język podniebienie miękkie, miesień zewnętrzny gałki ocznej, aparatu słuchowego
Mają co najmniej 1 przyczep posiadają go w skórze (musi być 1), nie posiadają powięzi z wyjątkiem mięśnia policzkowego. Grupują się wokół naturalnych otworów, służą do wyrażania uczuć.
Mięsień potyliczno – czołowy – posiada 2 brzuśce, połączone są po środku czepcem ścięgnistym - jest on silnie połączony ze skórą, luźno z okostną. Luźne utkanie sprawia, że tam powstają procesy ropne.
Funkcje:
- odpowiedzialny jest za zmarszczki poziome na czole.
- m. potyliczny przesuwa mięsień do przodu i powoduje powstanie zmarszczek poziomych na czole.
Mięsień podłużny – leży u nasady nosa, jest przedłużeniem brzuśca czołowego,
- powoduje powstanie fałdy poziomej
Mięsień marszczący brwi – powoduje fałdy pionowe
Mięsień okrężny oka – otacza oczodół, położony w powiece górnej i dolnej.
- odpowiedzialny za mruganie, zamykanie, zaciskanie,
- bierze udział w mechanizmie odpływu łez,
- powoduje powstawanie „kurzych łapek”.
Mięsnie otoczenia szparek ust:
Mięsień okrężny – stanowi podłoże dla warg, jego skurcz odpowiada za zamykanie, pozwala na przesyłanie całusów, do ssania, dmuchania, gwizdania.
Mięsień jarzmowy większy – od kącika ust do kości jarzmowej,
- odpowiedzialny za serdeczny uśmiech,
- właściwy mięsień śmiechu.
Mięsień jarzmowy mniejszy – przyczepia się od wargi górnej do kości jarzmowej,
- unosi brodę ku górze
Mięsień dźwigacz wargi górnej – od wargi górnej biegnie pionowo w kierunku oczodołu, Funkcje:
- dźwiga wargę górną
Mięsień dźwigacz wargi górnej i skrzydełka nosa – dźwiga wargę i nos, unosi nozdrza
Mięsień dźwigacz kąta ust – dźwiga kąciki ust
Mięsień policzkowy – jako jedyny otoczony powięzią, stanowi podłoże policzka,
- zapobiega wpuklaniu się błony śluzowej między zęby
- zapobiega przedostawaniu się pokarmu z jamy właściwej do przedsionka
- nazywany jest „mięśniem trębaczy”
Mięsień śmiechowy – od kącika ust do boku,
- powoduje lekkie rozszerzenie ust
Mięsień obniżacz kąta ust – od kąta ust kieruje się do żuchwy,
- obniża kącik ust kiedy jesteśmy smutni
Mięsień obniżacz wargi dolnej - od żuchwy do wargi dolnej,
- obniża wargę dolną
Mięsień bródkowy -dźwiga brodę i unosi wargę.
Te mięsnie działają kiedy jemy
Mięsień skroniowy – wypełnia dół skroniowy
Mięsień żwacz – od żuchwy do kości jarzmowej
Mięsień skrzydełkowy przyśrodkowy – przebieg zbliżony do żwacza po stronie wewnętrznej żuchwy
Mięsień skrzydełkowy boczny – przebiega od stawu poziomo do przodu
Wszystkie mają 1 przyczep na żuchwie,
- wykonują wszystkie ruchy żuchwy , z wyjątkiem opuszczania
Miesień powierzchowny szyjny - ciągnie się od skóry klatki piersiowej do żuchwy, fałdy pionowe,
Funkcja:
- mięsień mimiczny – odpowiada za mimikę twarzy,
- ułatwia przepływ krwi w żyłach.
Mięsień mostkowo – obojczykowo –sutkowy – przyczepia się do mostka. Do obojczyka, do wyrostka sutkowego za uchem. Służy do wykonywania ruchów głową, odchylanie do tyłu, obracanie. Przyczep do mostka mówi, że mostek jest pomocniczym mięśniem wdechowym.
Mięsnie nadgnykowe – przebiegają od kości gnykowej do żuchwy,
- obniżają żuchwę,
- unosi kość gnykową w czasie połykania,
- tworzą nam przeponę dla jamy ustnej
Mięsnie podgnykowe – obniżają kość gnykową
Mięsnie pochyłe – przedni, środkowy i tylni, biegną od górnych kręgów szyjnych do 1 i 2 żebra,
- zginają szyję,
- odwodzą (zginają bocznie),
- pomocnicze mięśnie oddechowe
Mięsnie przedkręgowe - od podstawy czaszki po trzony kręgów szyjnych,
- zginają i odwodzą szyję
4
wister