tytu�: "UZDRAWIAJ�CY MASA� JAPO�SKI - SHIA TSU" autor: Pawe� Soko��w Oficyna Wydawnicza Promocja �B-P" Sp�ka z o.o. WARSZAWA T�umaczenie: Janusz Fastyn Redaktor: Janina Je�ak Redaktor techniczny: Lidia Gajewska Copyright by Pawe� Soko��w 1991 r. Copyright for the Polish edition by Oficyna Wydawnicza "Promocja" 1993. ISBN 83-85652-02-7 Druk i oprawa: Zak�ad Poligraficzny INTERSTER Warszawa, ul. Zamoyskiego 4 * * * 1. ZDROWIE, KONDYCJA, D�UGOWIECZNO�� Shiatsu to masa�, kt�ry wprowadza do organizmu r�wnowag� i harmoni�. Opracowany w XX wieku, jest wsp�czesn� odmian� tradycyjnego masa�u amma, uprawianego w Japonii od stuleci, jako odr�bny dzia� medycyny Wschodu. Za�o�yciel japo�skiej szko�y shiatsu, Takijuro Namikoshi, pisze tak: "Terapia shiatsu (przy pomocy nacisku palc�w) pomo�e odzyska� ch�� do �ycia, wp�ynie na lepsz� prac� ludzi, kt�rzy musz� sp�dza� wiele godzin siedz�c na jednym miejscu. �ona, kt�ra potrafi wykona� shiatsu b�dzie mia�a zdrowszego i bardziej zadowolonego m�a. Je�li zastosujemy metod� shiatsu na sobie, w kr�tkim czasie poprawi si� nasz wygl�d i samopoczucie. Shiatsu wzmacnia odporno�� na przezi�bienie, pomaga na b�le brzucha, przeciwdzia�a wylewowi krwi do m�zgu." Takijuro Namikoshi przewiduje pewn� nieufno�� otoczenia. "Niekt�rzy mog� pomy�le�, �e licz�c na takie rezultaty posuwam si� za daleko." Najlepszym jednak sposobem przekonania si�, �e Namikoshi ma racj�, jest praktyczne wypr�bowanie na sobie jego metody masa�u, tak popularnej na Wschodzie i ostatnio podbijaj�cej tak�e Zach�d. Konsekwentne zastosowanie terapii shiatsu przekona nas o niew�tpliwym wp�ywie tego masa�u na stan zdrowia i samopoczucia. Czym jest shiatsu? Ministerstwo Zdrowia Japonii okre�li�o to wyra�nie: "Shiatsu to metoda leczenia, w kt�rej wykorzystuje si� palce r�k i d�onie dla wytworzenia nacisku na niekt�re punkty cia�a, w celu usuni�cia zak��ce� w organizmie, poprawy zdrowia i zmniejszenia rozmaitych dolegliwo�ci." Shiatsu cieszy si� du�� popularno�ci� zar�wno w�r�d zawodowych masa�yst�w, jak te� w szerokich kr�gach Japo�czyk�w przyzwyczajonych do tego, �e przynajmniej jeden z cz�onk�w rodziny potrafi w razie potrzeby zastosowa� masa�. Dzisiaj w miejsce tradycyjnego masa�u amma - masa�em narodowym Japo�czyk�w staje si� shiatsu. Wielu Japo�czyk�w, w tym zw�aszcza kobiet, opanowa�o sztuk� masa�u w takim stopniu, �e mo�e pom�c sobie i swoim bliskim w przypadku du�ego zm�czenia, utraty si� lub zagro�enia chorob�. Obok zawodowych metod terapii shiatsu, istniej� rozliczne warianty amatorskiego (domowego) masa�u i automasa�u. Niezale�nie od tego, w jakim celu robi si� masa� shiatsu, zawsze wykorzystuje si� te same punkty na powierzchni cia�a. Dlaczego? Ot� dlatego, �e shiatsu nie leczy chor�b jako takich - zapalenia p�uc czy owrzodzenia �o��dka - lecz tylko pobudza, mobilizuje i wzmacnia si�y obronne organizmu, kt�re ju� same potrafi� poradzi� sobie z konkretnym defektem cia�a. Odwo�anie si� do si� obronnych organizmu jest w pe�ni s�uszne i uzasadnione. Pami�tajmy, �e zdolno�� organizmu do samoobrony wyst�puje nieustannie i to w szerokiej skali. Przyk�ad�w na to mamy wiele. Je�li co� wpadnie do oka, to od razu gromadz�ce si� w wielkiej ilo�ci �zy wyp�ukuj� obce cia�o. Je�li podczas posi�ku cz�owiek si� czym� zakrztusi, natychmiastowy kaszel pomaga usun�� przeszkod�. Te wielkie si�y mo�na pobudza� i zwielokrotnia� za pomoc� bod�c�w, jakie daje masa�. Cz�sto wi�c zamiast udawa� si� po lekarstwa do apteki, lepiej si�gn�� do rezerw w�asnego organizmu. Nale�y jednak�e w tym miejscu podkre�li�, i� zastosowanie shiatsu jest mo�liwe tylko w sytuacjach oczywistych, np. przy zm�czeniu lub niewielkich dolegliwo�ciach, kt�rych przyczyn� dobrze znamy. W innych wypadkach potrzebna jest du�a ostro�no��. Aby unikn�� mo�liwych komplikacji, jakie mog�yby wyst�pi� na skutek nieodpowiedzialnego zastosowania shiatsu, nale�y pami�ta� o kilku ograniczeniach. Nie mo�na leczy� masa�em chor�b zaka�nych: dyzenterii, ��taczki, �winki, malarii itp. Nie nale�y robi� masa�u osobie cierpi�cej r�wnocze�nie na serce, w�trob�, nerki i p�uca. Tak�e nie jest wskazane leczenie masa�em pacjent�w z hemofili�, z niekt�rymi dolegliwo�ciami �o��dka i w�troby, jak r�wnie� w przypadku chor�b nowotworowych. Bezwzgl�dnie nale�y powstrzyma� si� od stosowania masa�u shiatsu, gdy mamy do czynienia ze z�amanymi ko��mi oraz z ostrymi b�lami brzucha niewiadomego pochodzenia. Nale�y zachowa� ostro�no�� w stosowaniu masa�u u os�b trapionych powa�nymi, a zw�aszcza chronicznymi chorobami. Tutaj konieczna jest konsultacja z lekarzem. Skala oddzia�ywania shiatsu jest dosy� szeroka, przy czym podobne dzia�ania zachodz� w r�nych sytuacjach. Jest to zrozumia�e, bo jak ju� m�wili�my, shiatsu nie leczy chor�b, lecz stymuluje si�y obronne organizmu do walki z nimi. Z punktu widzenia medycyny energetyczne dzia�anie shiatsu polega na tym, �e aktywizuje on energi� w organizmie i poprawia jej cyrkulacj�. Jednak�e punkty shiatsu w wi�kszo�ci nie pokrywaj� si� z tradycyjnymi punktami chi�skiej akupunktury. Nie s� one dok�adnie opisane i maj� raczej charakter umowny. Sam Namikoshi -tw�rca shiatsu-m�wi, i� "u podstaw tej metody le�y instynkt sk�aniaj�cy cz�owieka do machinalnego pocierania lub masowania bol�cego miejsca." Terapia shiatsu opiera si� na systematyzacji owych instynktownych odruch�w. Obok profesjonalnego masa�u shiatsu, za pomoc� kt�rego mo�na leczy� wiele chor�b, rozwin�a si� w Japonii amatorska odmiana tego masa�u (stosowana zw�aszcza w kr�gu rodzinnym), nieco ograniczona, lecz skuteczna w walce ze zm�czeniem i dzia�aj�ca profilaktycznie. �ona robi masa� m�owi, matka synowi, brat - bratu. Opr�cz tego domowy wariant shiatsu (po konsultacji z lekarzem specjalist� i pod jego kontrol�) pomaga w leczeniu niekt�rych chor�b chronicznych. l wreszcie istnieje automasa� shiatsu maj�cy te same zalety co domowy, a nawet go przewy�szaj�cy. Aktywny udzia� r�k w automasa�u zwielokrotnia efekt leczniczy; pobudzaj�c nap�yw krwi do czubk�w palc�w, o�ywia tym samym kr��enie krwi w ca�ym ciele. Pami�tajmy, �e krew w spos�b naturalny kieruje si� do tych organ�w, kt�re w danym momencie s� aktywne. Gdy cz�owiek je - krew p�ynie do �o��dka, gdy rozwi�zuje krzy��wk� - do m�zgu. Poniewa� nerwy rozmieszczone na opuszkach palc�w s� bezpo�rednio powi�zane z m�zgiem (w korze m�zgowej reprezentuj� je niezliczone kom�rki nerwowe), to aktywne ruchy r�k podczas masa�u shiatsu prowadz� z jednej strony do poprawy og�lnego stanu systemu nerwowego, a z drugiej zapobiegaj� zastojowi w samym m�zgu. Jedno i drugie jest korzystne dla cz�owieka. Nawyk Chi�czyk�w do mi�toszenia w d�oniach orzech�w wywodzi si� w�a�nie z przekonania, i� nieustanne ruchy r�k wp�ywaj� dobroczynnie na organizm. By� mo�e podobnie jest z przebieraniem paciork�w r�a�ca. Tradycyjny kupiec japo�ski zanim okre�li cen� na sw�j towar, energicznie pociera r�ce - to jego zdaniem wp�ywa na jasno�� umys�u i panowanie nad sob�. Technika shiatsu sprowadza si� w zasadzie do rytmicznego naciskania palcami lub r�nymi cz�ciami d�oni okre�lonych punkt�w cia�a. Podstawowy, standardowy ruch to naciskanie ca�� powierzchni� ko�ca kciuka (tzw. paliczka), (rys. 1). Si�a przyciskania zmienia si� w zale�no�ci od rodzaju zabiegu. Mo�na naciska� z ca�� moc�, mo�na tylko delikatnie muska�. Najcz�ciej stosuje si� seri� nacisk�w-od silniejszego, poprzez s�absze, do ledwie wyczuwalnego. Taka "przeplatanka", przypominaj�ca dreptanie w miejscu, powinna odbywa� si� z wielk� szybko�ci� -5-10 ruch�w na sekund�. Niekiedy masa� robi si� obiema r�kami lub palcami obu r�k po�o�onymi na siebie. Zazwyczaj podczas masa�u nie przesuwa si� palca po sk�rze. W wyniku regularnego stosowania shiatsu palce staj� si� g�adkie jak jedwab, sprawne, gibkie i silne -takie w�a�nie, jakie s� potrzebne masa�y�cie. Przy masa�u twarzy u�ywa si� zazwyczaj trzech palc�w -wskazuj�cego, �redniego i serdecznego. D�o� wykorzystuje si� przy masa�u oczu i brzucha, a tak�e przy masa�u wibracyjnym. Nie nale�y naciska� szturchni�ciami czy uderzeniami w cia�o. Wskazany jest twardy nacisk mi�kkimi ko�cami palc�w, jak gdyby w palce przeni�s� si� ca�y ci�ar cia�a. Stopie� wymaganego nacisku zale�y od rodzaju choroby i stanu pacjenta, a pozycja masuj�cego powinna by� taka, aby w ka�dej chwili m�g� on wykorzysta� ca�y sw�j ci�ar. Nacisk powinien by� skierowany prostopadle do powierzchni cia�a. Nale�y uwa�nie przestudiowa� zamieszczone w ksi��ce ilustracje i na ich podstawie podj�� ostro�ne pr�by masa�u. Chocia� niekt�re punkty wymagaj� specjalnej uwagi w zale�- no�ci od rodzaju dolegliwo�ci i indywidualnych cech cz�owieka, to jednak najwi�kszy efekt mo�e by� osi�gni�ty przy "obr�bce" wszystkich punkt�w cia�a (rys. 3, 4, 5). Przy leczeniu konkretnej dolegliwo�ci, pierwsze�stwo maj� te punkty, kt�re znajduj� si� najbli�ej chorego miejsca. Jednak�e wykorzystywane s� tak�e punkty odleg�e, np. nacisk na powierzchni� st�p (podeszwy) przy leczeniu nerek lub lewej r�ki dla wzmocnienia serca. Praktyka shiatsu dowodzi, �e naciskanie miejsc z pozoru nie maj�cych nic wsp�lnego z bol�cym organem jest skuteczne. Jedno naci�ni�cie powinno trwa� 5-7 sekund, z wyj�tkiem masa�u szyi, kt�ry nie powinien przekracza� 3 sekund. Nacisk musi by� na tyle silny, aby wywo�a� u pacjenta uczucie granicz�ce mi�dfy b�lem a przyjemno�ci�. W warunkach klinicznych czy pod okiem specjalist�w w gabinecie masa�u ludzie zdrowi mog� by� poddawani masa�owi shiatsu przez 30 minut, a chorzy - do godziny. W warunkach domowych seanse masa�u shiatsu przeprowadzane we w�asnym zakresie powinny trwa� znacznie kr�cej. Samodzielne seanse masa�u shiatsu powinny si� odbywa� przez tydzie� do dziesi�ciu dni, po czym nale�y je na kilka dni przerwa�. W kolejnych rozdzia�ach zosta�y przedstawione og�lne zasady masa�u shiatsu, jego odmiany, kt�re mo�na wykonywa� samodzielnie, czyli automasa�, oraz warianty masa�u shiatsu, kt�re nale�y stosowa� przy r�nych niedomaganiach. 2. MASA� OG�LNY Ujmuj�c problem najog�lniej, generalnym za�o�eniem masa�u shiatsu jest t...
sarajulka