Jakie badania i kiedy.doc

Nazwa badania

Po co się je robi?

Kto i kiedy powinien je wykonać?

Warunki wykonania

Stężenie poziomu cukru we krwi

Pozwala rozpoznać (lub wykluczyć) cukrzycę, ale także łagodniejsze zaburzenie w przyswajaniu cukrów określane jako nieprawidłowa tolerancja glukozy.

Profilaktycznie raz w roku.

Skierowanie od lekarza dowolnej specjalności.
Można wykonać w prywatnym laboratorium.

Stężenie poziomu cholesterolu we krwi

Kontrolowanie cholesterolu może zapobiec zawałom serca i udarom mózgu. Jego poziom wpływa na rozwój miażdżycy naczyń i choroby wieńcowej.

Po raz pierwszy – ok. 30. roku życia, a potem – co 3 lata. Częściej osoby rodzinnie obciążone występowaniem zawałów serca lub udarów mózgu. Osoby po 50. roku życia – raz w roku.

Skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu.
Można wykonać w prywatnym laboratorium.

Analiza moczu

Pomaga rozpoznać choroby nerek, wątroby, dróg moczowych. Ułatwia
diagnozę cukrzycy i żółtaczki.

Profilaktycznie – raz w roku. Wymagane w zakresie badań okresowych w pracy.

Skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu.
Można wykonać w prywatnym laboratorium.

Morfologia krwi

Może wykazać niedokrwistość, nadkrwistość, przewlekłe procesy zapalne, zatrucia i infekcje w organizmie.

Wykonujemy raz w roku. Wymagana w zakresie badań
okresowych w pracy.

Skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu.
Można wykonać w prywatnym laboratorium.

Odczyn Biernackiego,
czyli OB

Wykrywa stany zapalne, choroby pasożytnicze, alergię, niedokrwistość,
nowotwory.

Raz do roku wraz z morfologią.

Potrzebne skierowanie.
Można wykonać w prywatnym laboratorium.

Pomiar ciśnienia krwi

Podwyższone może sygnalizować chorobę nadciśnieniową.

Profilaktycznie – co pół roku. W ciąży – w czasie każdej wizyty kontrolnej. Częściej osoby z nadwagą lub otyłością, a także
genetycznie obciążone nadciśnieniem.

Bezpłatne w każdej przychodni.

Badanie okulistyczne

Może wykryć jaskrę, zaćmę, krótkowzroczność, nadwzroczność.

Badanie dna oka co 1-2 lata u osoby z nadciśnieniem tętniczym.
Po 50. roku życia warto co rok – ryzyko powstawania chorób oczu rośnie z wiekiem. Ważne jest też dobranie w odpowiednim momencie szkieł korekcyjnych do czytania.

Bezpłatne bez skierowania w przychodniach państwowych.
Odpłatnie w prywatnym gabinecie.

Badanie kału na krew utajoną

Pozwala wstępnie ustalić schorzenia jelita grubego. Niewielkie ilości krwi mogą się bowiem pojawiać w kale w przypadku zmian nowotworowych w przewodzie pokarmowym. Krew w kale wykrywa się także w czynnej chorobie wrzodowej, w przypadku uchyłków jelita grubego czy w niektórych stanach zapalnych jelit.

Po 50. roku życia – badanie kontrolne; ponowne – na zlecenie lekarza.

Bezpłatne w ramach ubezpieczenia.
Skierowanie od ginekologa lub lekarza pierwszego kontaktu. Można wykonać w prywatnej przychodni.

EKG
(elektrokardiogram)

Potwierdza choroby serca – niedokrwienie, arytmię, zawały, zapalenia, a także nerwicę, niedotlenienie, zaburzenia jonowe.

Mężczyźni po 40. roku życia – raz w roku. Palacze, osoby z wysokim poziomem cholesterolu, cukrzycą czy nadciśnieniem tętniczym – częściej. I zawsze w razie dolegliwości (najlepiej w czasie bólu lub podczas arytmii).

Skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu.
Można wykonać w prywatnej przychodni.

USG jamy
brzusznej

Wykrywa choroby trzustki, wątroby, pęcherza, dróg żółciowych i nerek.
U kobiet pomaga zdiagnozować mięśniaki macicy, torbiele i nowotwory
jajników. U mężczyzn określa stan prostaty.

Po 50. roku życia – badanie kontrolne; ponowne – na zlecenie lekarza.

Skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu.
Można wykonać w prywatnej przychodni.

Pomiar gęstości kości
(densytometria)

Wykazuje ryzyko złamań, osteoporozę, a także zwyrodnienia kości.

U kobiet – po 50. roku życia. U mężczyzn – po 65. r. ż. Wystarczy raz w roku.

Skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu.
Można wykonać w prywatnej przychodni.

Rentgen klatki piersiowej

Pomaga w rozpoznawaniu chorób płuc oraz serca i dużych naczyń
krwionośnych.

Podczas badań okresowych – raz na 2 lata. Osoby pracujące w szkodliwych warunkach i palące papierosy – raz w roku.

Bezpłatne, skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Można wykonać w prywatnej przychodni.

Mammografia
i USG piersi

Wykrywa mikrozwapnienia, guzki, zmiany nowotworowe.

USG piersi – profilaktycznie po 35. r. ż. Mammografia po 40. r. ż. – raz na 2 lata lub raz na rok.

Skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu.
Można wykonać w prywatnej przychodni.

Badanie ginekologiczne

Wykazuje zmiany szyjki macicy, choroby narządów rodnych, zakażenia
bakteryjne i grzybicze oraz wirusowe pochwy.

Raz do roku – od rozpoczęcia miesiączkowania.

W przychodni rejonowej – bezpłatnie bez skierowania. Można wykonać w prywatnej przychodni.

Cytologia

Umożliwia rozpoznanie nadżerki i wykrycie raka szyjki macicy. Rozszerzenie badania o wykonanie tzw. czystości pochwy – pokazuje ewentualne
zakażenia dróg rodnych oraz rodzaj procesu chorobowego.

Raz w roku.

Bezpłatna u ginekologa w ramach ubezpieczenia. Można wykonać w prywatnej przychodni.

Badanie prostaty
oraz antygenu PSA

Informacja o wielkości gruczołu krokowego, stanach zapalnych i zmianach nowotworowych. Podwyższony poziom antygenu PSA (z krwi z żyły) – prawdopodobieństwo nowotworowego rozrostu prostaty. Badanie przeprowadza urolog.

Po 40. r. ż. – każdy mężczyzna. Ponowne badanie – na zlecenie lekarza.

W przychodni rejonowej – bezpłatne.
Można wykonać w prywatnym gabinecie.