Problematyka zaburzeń rozwoju psychoruchowego.pdf

(101 KB) Pobierz
2518442 UNPDF
Problematyka zaburzeń rozwoju psychoruchowego
Rozwój psychoruchowy- ciąg zmian progresywnych w którym motoryka jest ściśle
powiązana z psychiką (całokształtem czynności poznawczych i emocjonalno
motywacyjnych)
Jedność rozwoju psychiki i motoryki zaznacza się szczególnie silnie we wczesnych
stadiach ontogenezy (myślenie wraz z działaniem u małych dzieci), związek ten można
również zauważyć u osób z niedorozwojem umysłowym, który zawsze przebiega
równolegle z opóźnieniem rozwoju ruchowego.
Trudności w rysowaniu, czytaniu, uwarunkowane są nieharmonijnym rozwojem psychiki i
motoryki, co powinno być uwzględnione w terapii oraz rehabilitacji.
Jeśli rozwój przebiega bez zakłóceń to w testach psychologicznych wiek życia powinien
równać się wiekowi rozwojowemu (WŻ=WR – przeciętne tempo rozwoju).
Tempo rozwoju – szybkość, z jaką dokonują się w organizmie i psychice dziecka
różnorodne zmiany progresywne
WR<WŻ – rozwój opóźniony
WR>WŻ – rozwój przyśpieszony
Rytm rozwoju – stopień harmonii zmian progresywnych, jakie dokonują się w organizmie i
psychice dziecka, a więc w poszczególnych sferach rozwoju.
Rozwój nieharmonijny – poszczególne sfery rozwijają się w innym tempie.
WR≤WŻ - parcjalne lub fragmentaryczne opóźnienie rozwoju w zakresie jakiejś funkcji
WR≥WŻ – parcjalne lub fragmentaryczne przyśpieszenie rozwoju w zakresie jakiejś funkcji
WR<>WŻ – różne tempo rozwoju wszystkich funkcji
Dynamika rozwoju – stopień stałości tempa rozwoju w dotychczasowym przebiegu
rozwoju psychoruchowego (zastoje, cofnięcia się na niższe poziomy rozwoju,
przyśpieszenia - o charakterze trwałym lub przejściowym).
Ogólna charakterystyka rozwoju badanego dziecka powinna uwzględniać zarówno tempo,
rytm jak i dynamikę rozwoju psychoruchowego.
Problemy diagnozy, terapii i profilaktyki w psychologii klinicznej dziecka
Diagnoza lekarska – zakwalifikowanie zaburzeń występujących u pacjenta do określonej
klasy chorób, wyróżniona za pomocą objawów, genezy, mechanizmu patofizjologicznego,
określając jednocześnie prognozę oraz formę terapii (diagnoza nozologiczna)
Diagnoza psychologiczna - nie powinna być nozologiczna, gdyż nie ma ścisłego związku
między objawami zaburzeń a patomechanizmem, prognozą i metodami terapii (którą
każdorazowo trzeba dostosować do cech indywidualnych jednostki)
1. Diagnoza – czynności psychologa nastawione na wyjaśnienie nieprawidłowego
funkcjonowania dziecka z punktu widzenia przyczyn, psychologicznych
mechanizmów i skutków tego zaburzenia.
2. Diagnoza – wynik czynności psychologa, czyli końcowy efekt , do którego zmierza
diagnozowanie tj opis i wyjaśnianie zaburzeń poprzez wskazywanie ich przyczyn i
psychologicznych mechanizmów.
1
Zadania diagnozy psychologicznej wg Lewickiego:
1. Opis zaburzeń zachowania, występujących u badanego w różnych sytuacjach
życiowych.
2. Wykrycie leżących u podstaw zaburzeń zachowania dysfunkcji psychicznych.
3. Określenie jaki udział w genezie zaburzeń miały mechanizmy psychologiczne
(czynniki organiczne i środowisko).
W toku badań psycholog:
1) stawia problem.
2) wysuwa hipotezy (prawdopodobne rozwiązanie problemu).
3) sprawdza hipotezy przez zastosowanie odpowiednich metod badawczych.
Informacje uzyskane w toku badania psychologicznego interpretowane są w obrębie
jakiejś teorii osobowości.
Podczas diagnozowania dzieci należy dodatkowo uwzględnić:
1. Brak motywacji u dzieci do poddania się badaniom diagnostycznym.
2. Niski stopień trafności diagnozy, zmniejszający się wraz z wiekiem dziecka (objawy
zaburzeń nie są stałe i zmieniają się wraz z wiekiem).
3. Konieczność formułowania „diagnozy rozszerzonej” obejmującej dziecko wraz z
jego rodziną (zaburzenia dziecka mogą być „symptomem” zaburzeń w rodzinie).
4. Potrzeba ujęcia diagnozy jako procesu (kontakt z dzieckiem w różnych odstępach
czasowych i różnych środowiskach np. szkoła, dom).
5. Kliniczno-ontogenetyczny charakter diagnozy (nie tylko aktualny rozwój dziecka ale
i dotychczasowego przebiegu rozwoju psychoruchowego: tempa, rytmu i dynamiki).
6. Diagnoza całościowa – wszechstronna ocena rozwoju psychofizycznego dziecka
dokonywana przez zespół specjalistów różnych dziedzin (tzw. studium przypadku).
7. Diagnoza zaburzeń (diagnoza negatywna) powinna być uzupełniona przez
diagnozę pozytywną, wskazującą pozytywne cechy dziecka i jego środowiska, które
dają prognozy co do dalszego rozwoju dziecka i kierunku postępowania
terapeutyczno wychowawczego.
8. Diagnoza powinna być wzbogacana diagnozą uczestniczącą w terapii, pozwalającą
zweryfikować diagnozę oraz kontrolować przemiany dokonujące się w toku terapii i
sprawdzać jej efekty.
9. W diagnozowaniu dzieci używa się metod specyficznych, które uwzględniają cechy
ich osobowości tj niski poziom samoświadomości, niemożność lub niestosowność
uświadamiania dziecku jego zaburzeń, brak możliwości retrospekcji w
traumatyzujące przeżycia, słaby stopień rozwoju mowy.
Terapia – wszelkiego rodzaju forma pomocy udzielanej pacjentowi, której celem jest
usunięcie lub złagodzenie zaburzeń.
Dziecko ma odmienne cechy psychiczne niż dorosły i znajduje się w innej niż on sytuacji:
1. Nie zdając sobie sprawy z choroby, dziecko nie przychodzi na leczenie z własnej
inicjatywy, nie wykazuje chęci zmiany swojego zachowania czy pozbycia się tak
nieprzyjemnych objawów zaburzeń jak moczenie nocne.
2
2. Dziecko jest silnie związane ze środowiskiem, dlatego najczęściej zachodzi
potrzeba objęcia oddziaływaniem nie tylko dziecka ale i jego rodziny.
3. Terapię zaburzeń dziecka należy włączyć w system oddziaływania
pedagogicznego..
4. Metody i techniki oddziaływania są ukierunkowane nie tylko na korygowanie
zaburzonych funkcji, ale także na stymulowanie pozostałych funkcji. W związku ze
słabym rozwojem mowy oddziaływuje się za pomocą technik niewerbalnych.
5. W psychologii niemożliwe i niepotrzebne jest pełne uświadamianie dziecku jego
przeżyć, czynników traumatyzujących i patomechanizmów zaburzeń, co jest
warunkiem psychoterapii dorosłych.
6. W przeciwieństwie do dorosłych wobec dzieci stosuje się także dyrektywnie techniki
terapii tj. wskazówki, rady, sugestie.
7. Postawa terapeuty wobec dziecka musi być aktywna.
Oddziaływania terapeutyczne – rodzaje:
1. Ogólne cele oddziaływania terapeutycznego:
- rehabilitacja – usprawnienie zaburzonych funkcji w takim stopniu, w jakim jest to
możliwe, zapewnienie dziecku odpowiedniego do wieku i możliwości poziomu
sprawności i wykształcenia.
- rewalidacja – przywrócenie pacjentowi pełnej sprawności (reedukacja – powtórna
edukacja, resocjalizacja – wtórne uspołecznienie dziecka)
2. Przedmiot oddziaływania terapeutycznego:
- terapia psychomotoryczna – usprawniająca jednocześnie funkcje psychiczne i
ruchowe, które uczestniczą w procesie czytania, oraz ich współdziałanie
- kinezyterapię – usprawniającą motorykę
- logoterapię (rozwijającą mowę) i terapię logopedyczną (usprawniającą wymowę)
- terapię psychodydaktyczną – ćwiczenie czynności nabytych w toku nauczania
- resocjalizację – korygującą zachowania społeczne dziecka nieprzystosowanego
społecznie
- psychoterapię – leczącą zaburzenia emocjonalne
3. Sposób oddziaływania na dziecko:
- terapia medyczna – na drodze medycznej, biologicznej przez bezpośrednie
oddziaływanie środków farmakologicznych na układ nerwowy
- terapię psychologiczną (psychoterapię) – leczenie na drodze psychologicznej
metodami psychokorekcyjnymi
- terapie pedagogiczną – oddziaływanie lecznicze metodami pedagogicznymi
Terapia pedagogiczna – zespół zabiegów i oddziaływań pedagogicznych o charakterze
leczniczym. Domena działalności specjalnie przygotowanego pedagoga (nauczyciela). Jej
przedmiotem są dzieci z niewielkimi zaburzeniami rozwoju psychoruchowego.
Założenia terapii pedagogicznej:
1) Najwłaściwsze warunki rozwoju dziecka znajdują się na terenie domu rodzinnego i
szkoły.
2) Jedynie skuteczna i sensowna jest odpowiednio wczesna diagnoza i terapia.
3) Podstawą terapii są wyniki badań lekarskich i psychologicznych oraz obserwacji
pedagogicznych.
4) Terapię mogą prowadzić jedynie przygotowani do tego nauczyciele za pomocą
odpowiednich metod, przy zachowaniu odpowiednich warunków (nauczyciel-
3
terapeuta).
Podstawowe zasady pedagogiczne w terapii:
1) Indywidualne dostosowanie metod i środków do rodzaju zaburzeń, poziomu
zaburzonych funkcji oraz ogólnego rozwoju umysłowego.
2) Łączenie usprawniania zaburzonej funkcji ze stymulacją funkcji nie zaburzonej w
celu wytworzenia struktur kompensacyjnych (ćwiczenia korekcyjno-
kompensacyjne).
3) Systematyczne stopniowanie trudności ćwiczeń.
4) Takie dobieranie ćwiczeń by każde następne zadanie ciekawsze, wewnętrznie
bardziej satysfakcjonujące od poprzednich.
5) Zapobieganie popełnianiu błędów przez dzieci przez umiejętne wcześniejsze
przygotowanie i właściwą pomoc.
6) Doprowadzenie rozpoczętej pracy do końca jednak nie za wszelką cenę.
7) Zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa.
8) Rozsądne dawkowanie bodźców.
9) Przestrzeganie jednolitego systemu postępowania wobec dziecka w domu i w
przedszkolu (współdziałanie rodziców, terapeuty i nauczycieli w procesie
korekcyjno-wychowawczym).
Dominująca technika terapii:
1) Terapia zajęciowa – leczenie poprzez zajęcia o charakterze ruchowym i
dydaktycznym, prowadzone według ściśle określonych reguł.
2) Terapia zabawą – leczenie poprzez zabawę, rozrywki.
3) Socjoterapię – leczenie przez czynniki społeczne, oddziaływanie grupy dzieci na
jednostkę.
Mechanizm działania terapeutycznego:
1) Korekcyjne - usprawniające zaburzone funkcje.
2) Kompensacyjne – zastąpienie funkcji uszkodzonego organu wzmożonym lub
zmienionym funkcjonowaniem innych organów.
Od czego zależy skuteczność terapii?
Nauczyciel:
Jego wiedza, umiejętności, takt, odpowiednia postawa, umiejętność nawiązywania
kontaktu.
Dziecko:
Jego możliwości fizyczne i psychiczne (zmienne: wiek, rodzaj zaburzeń, głębokość i
rozległość zaburzeń).
Diagnoza:
Wartość wskazań lekarskich, pedagogicznych i psychologicznych.
Sytuacja terapeutyczna:
Warunki, czas trwania, intensywność.
Praca z dziećmi:
Metody, pomoce, środki.
4
Deficyty rozwojowe uczniów w zakresie funkcji percepcyjno-motorycznych a ich
trudności i niepowodzenia w nauce
Deficyty, sprawiają iż większość uczniów z niepowodzeniami szkolnymi to uczniowie o
rozwoju nieharmonijnym a nie globalnie opóźnionym.
Opóźnienie rozwoju funkcji wzrokowych jako przyczyna trudności i niepowodzeń w nauce.
Analizator wzrokowy:
– receptor (narząd zmysłowy + zakończenia nerwowe)
– droga doprowadzająca
– ośrodkowa część analizatora (część mózgu w której zachodzi odbiór prostych,
pojedynczych bodźców oraz ich złożona analiza i synteza – te dwa ostanie procesy
podlegają istotnym zmianom wraz z wiekiem dziecka)
Nie można zatem mówić o normalnej bądź zaburzonej sprawności w zakresie percepcji
wzrokowej w oderwaniu od wieku dziecka.
U większości dzieci rozwój analizy i syntezy wzrokowej jest zsynchronizowany z
ogólnym poziomem ich rozwoju psychicznego.
Wskaźnik Fragmentarycznego Deficytu Rozwojowego (WFDR):
WFDR = opóźnienierozwojufunkcji wlatach 
wiekżycia
Rozumiejąc znaczenie litery i cyfry jako symbolu dzieci z fragmentarycznymi deficytami
funkcji wzrokowych nie potrafią posługiwać się literą i cyfrą jako znakiem graficznym.
Istnieją zaburzenia bardziej złożone, kiedy percepcja wzrokowa dziecka nie wykazuje
obniżenia całościowego, lecz jest nieprawidłowa tylko pod pewnym względem.
Zaburzenia kierunkowości:
- trudności w odtwarzaniu kształtów o asymetrii położenia w stosunku do osi pionowej (np.
d-b) lub poziomej (np. u-n)
– dzieci z całościowo obniżonym poziomem wzrokowego spostrzegania mają poważne
trudności z rozróżnieniem wszelkich kształtów, im bardziej kształty są do siebie
zbliżone tym różnicowanie ich jest trudniejsze (np. n-m).
Trudności te mają znaczenie nie tylko w rozróżnianiu kształtów ale także w ich
zapamiętywaniu czy odwzorowywaniu z modelu lub pamięci.
Uczniowie z deficytami rozwoju funkcji wzrokowych popełniają więcej błędów
ortograficznych – słabiej utrwalają sobie struktury graficzne wyrazów i nie zapamiętują ich
poprawnej pisowni, i mają trudności w nauce geografii – zaburzone stosunki przestrzenne,
oraz geometrii.
Opóźnienie rozwoju funkcji słuchowych jako przyczyna trudności i niepowodzeń w
nauce
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin