Dochody jednostek samorządu terytorialnego
Podstawa prawna: ustawa z dn. 26. 11. 1998r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2003 (Dz.U. Nr 150, poz. 983 z późn. zm.).
Źródła dochodów:
Þ podatki,
Þ opłaty (tylko gmina),
Þ subwencja ogólna,
Þ dotacje celowe,
Þ dochody z majątku własnego,
Þ dochody jednostek budżetowych, gospodarstw pomocniczych i zakładów budżetowych,
Þ odsetki od środków gromadzonych na rachunkach bankowych,
Þ inne dochody wskazane w art. 4 ustawy (dochody fakultatywne).
Metody podziału dochodów pomiędzy budżet państwa a jednostki samorządowe:
Ø System rozgraniczania źródeł podatkowych pomiędzy państwo i wspólnoty terytorialne - ustawowo są rozgraniczone źródła dochodów państwa i samorządów,
Ø System udziałów podatkowych - jednostki samorządowe mają ustalone procentowo udziały we wpływach z konkretnego podatku.
Składki - są to środki przekazywane przez jednostki niższych szczebli na rzecz wspólnot wyższego szczebla. Wysokość składek jest ustalana przez jednostki wyższych szczebli lub przez władze centralne.
Dochody gmin:
dochody własne,
subwencje,
dotacje.
Podstawę dochodów gminy stanowią wpływy z podatków:
a) rolnego i leśnego,
b) od nieruchomości,
c) od środków transportu,
d) od czynności cywilnoprawnych,
e) karty podatkowej,
f) od spadków i darowizn,
g) od posiadania psów,
h) udział w podatku dochodowym od osób fizycznych w wysokości 27,6% wpływów od podatników zamieszkałych na terytorium danej gminy,
i) udział w podatku dochodowym od osób prawnych w wysokości 5% wpływów od jednostek mających siedzibę na terytorium gminy,
oraz opłat:
a) skarbowej,
b) eksploatacyjnej (za wydobywanie kopalin),
c) lokalnych (targowa, miejscowa, administracyjna),
innych pobieranych zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Subwencja ogólna dla gminy
Subwencja ogólna - będąca w dyspozycji gminy (rady gminy). Składa się z trzech części:
- podstawowej (w której skład wchodzi kwota wyrównawcza. Jest to dodatkowa kwota przyznawana tym gminom, w których dochody podatkowe na 1 mieszkańca są niższe niż 85% średnich dochodów gmin z tego tytułu w skali kraju (art. 21ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego). Środki pochodzą z dochodów budżetu państwa oraz wpłat gmin, które mają wysokie wpływy podatkowe. Gminy, w których dochody podatkowe na jednego mieszkańca przekraczają 150% średniej krajowej dokonują wpłaty części nadwyżki na zwiększenie subwencji ogólnej.
-. oświatowej (przeznaczona na wykonywanie zadań z zakresu oświaty),
-. rekompensacyjna (mająca pokryć zmniejszenie wpływów z tytułu częściowej likwidacji podatku od środków transportu oraz ulg i zwolnień w podatkach i opłatach stanowiących dochody gminy - art. 24 ustawy. Środki przeznaczone na tą część nie mogą być niższe niż 10,5% wpływów z podatku akcyzowego od paliw.).
D o c h o d y p o w i a t u
Podstawowe źródła dochodów to:
a) udział w dochodach z tyt. podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych w powiecie - 1%,
b) subwencja ogólna - składa się z trzech części: oświatowej, drogowej i wyrównawczej (dla powiatów o niskich dochodach).
c) dotacje celowe,
d) dochody uzyskane od jednostek gospodarki budżetowej powiatu i z majątku powiatu,
e) odsetki od środków ulokowanych na rachunkach bankowych.
Dochody fakultatywne określa art. 9 ustawy o dochodach jednostek samorządowych.
Powiaty również otrzymują subwencję ogólną, która składa się z trzech części:
a) oświatowe,
b) drogowej,
c) wyrównawczej - tylko powiaty mniej zamożne.
O przeznaczeniu subwencji decyduje rada powiatu.
Podstawowe:
a) 1,5% udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych - mieszkańców województwa,
b) 0,5% z podatku dochodowego od osób prawnych z siedzibą na terenie województwa,
c) subwencja ogólna - takie same części jak przy subwencji dla powiatu.
d) dotacje celowe,
e) pozostałe jak w powiecie.
Dochody fakultatywne - art. 12.
Województwa również otrzymują subwencję ogólną, która składa się z trzech części:
d) oświatowe,
e) drogowej,
f) wyrównawczej - tylko powiaty mniej zamożne.
O przeznaczeniu subwencji decyduje sejmik województwa.
Subwencję oświatową łącznie dla wszystkich jednostek samorządowych ustala się w wysokości 12,8% dochodów budżetu państwa, z tym że 1% przeznacza się na rezerwę. Pozostałą część rozdziela się między jednostki samorządu terytorialnego (wg kryteriów ustalonych rozporządzeniem przez Min. Ed. Nar.).
Subwencje drogową dla powiatu i województwa stanowi 60% kwoty przeznaczonej na finansowanie dróg, z czego 10 % stanowi rezerwę przeznaczoną na inwestycje. Podziału dokonuje się z uwzględnieniem ilości dróg, ich stanu oraz natężenia ruchu w danej jednostce samorządowej.
Kontrola finansowa i audyt wewnętrzny
Þ są przeprowadzane przez jednostki organizacyjne sektora finansów samorządowych,
Þ kontrolę stosowania tych procedur sprawuje organ zarządzający,
Þ w jednostkach samorządowych polega na badaniu i porównywaniu stanu wymaganego ze stanem założonym, pobierania i gromadzenia środków publicznych, zaciąganiu zobowiązań i dokonywaniu wydatków, zwrotu środków publicznych oraz dokonywaniu zamówień publicznych,
Þ w każdym roku obejmuje min. 5% wydatków wskazanych jednostek.
Audyt wewnętrzny - działania w wyniku których kierownik jednostki uzyskuje ocenę (obiektywną i niezależną) funkcjonowania jednostki pod względem legalności, celowości, gospodarności, rzetelności, przejrzystości i jawności.
Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego (art. 167):
Ø dochody własne,
Ø subwencje ogólne,
Ø dotacje celowe.
Zasada adekwatności dochodów jednostek samorządowych – udział jednostek samorządowych w dochodach publicznych powinien być odpowiedni do realizowanych zadań (art. 167 ust. 1 Konstytucji).
Podział dochodów pomiędzy państwo i samorząd:
Ø podział pionowy – pomiędzy państwo i samorząd. Ma podstawowe znaczenie.
Ø podział poziomy – pomiędzy jednostkami samorządowymi funkcjonującymi na tym samym poziomie, np. finansowanie porozumień gminnych. Może występować również pomiędzy różnymi szczeblami samorządu. Podział ten może również służyć wyrównaniu dochodów pomiędzy jednostkami samorządowymi o różnym potencjale ekonomicznym. Również przy użyciu podziału pionowego może ten efekt uzyskać w wyniku przejęcia części dochodów jednostek samorządowych przez państwo i przekazanie ich jednostkom słabszym (tzw. horyzontalny efekt pionowego podziału dochodów).
Kompetencje państwa i jednostek samorządowych w sferze podatków:
· kompetencje do stanowienia przepisów prawa podatkowego – szerzej do nakładania podatków oraz ustalania ich kształtu (kto, od czego i w jakiej wysokości płaci).
· kompetencje do przejmowania wpływów – wskazują podmiot uprawniony do wykorzystywania dochodów podatkowych na własne potrzeby. Stanowi element samodzielności finansowej (określona ustawowo).
· kompetencje do administrowania podatkami – dotyczą wymiaru i poboru podatków oraz stosowania ulg w ich zapłacie. Może być niezależna od kompetencji do przejmowania wpływów.
Podział źródeł podatkowych pomiędzy państwo samorząd:
a) system konkurencji podatkowej – oparty na zupełnej samodzielności w tworzeniu podatków i administrowaniu nimi. Jego podstawowymi wadami jest to, że powoduje zróżnicowanie obciążeń podatkowych w poszczególnych jednostkach, a także może doprowadzić do nadmiernego obciążenia źródła dochodów podatkowych. Nadto powoduje konieczność funkcjonowania podwójnego systemu organów podatkowych. Zaletą jest zapewnienie całkowitej samodzielności finansowej samorządu. W zmodyfikowanej formie funkcjonuje w USA i Szwajcarii.
b) system rozgraniczenia źródeł podatkowych – polega na ustawowym rozdzieleniu wpływów z poszczególnych podatków pomiędzy państwo i jednostki samorządowe. Może polegać na przyznaniu samorządom wszystkich kompetencji w zakresie podatków (tworzenia, administrowania i przejmowania wpływów) lub tylko do przejmowania wpływów.
c) system dodatków do podatku – polega na powiększaniu podatków państwowych do dodatek (określoną kwotę) zasilający jednostki samorządowe. Dodatek komunalny może występować jako jednakowy dla wszystkich jednostek, dodatek o maksymalnej górnej granicy z prawem jednostek do jego zmniejszenia oraz dodatek ustalany samodzielnie przez jednostki komunalne.
d) system udziałów podatkowych – polega na podziale wpływów podatkowych z poszczególnych podatków pomiędzy państwo i jednostki samorządowe. Może on obejmować wpływy podatkowe z terenu danej jednostki (np. gminy) lub pobrane w skali kraju (wówczas potrzebny jest dodatkowy system rozdziału).
e) systemy mieszane – oparte na połączeniu wymienionych wcześniej systemów w różnej konfiguracji. Pozwala wyeliminować wady a wykorzystać zalety wymienionych systemów. Jego konstrukcja jest uzależniona od potrzeb, jakim ma służyć.
Podatek leśny – ustawa z dn. 30.10.2002r. o podatku leśnym (Dz. U. nr 200, poz. 1682)
Podmiot podatku – osoby fizyczne, prawne oraz jednostki nie posiadające osobowości prawnej, które są :
- właścicielami lasów,
- posiadaczami samoistnymi,
- użytkownikami wieczystymi,
- posiadaczami lasów Skarbu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego,
- jednostki organizacyjne Lasów Państwowych i Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Uwaga!! – nie są podatnikami Skarb państwa i jednostki samorządu terytorialnego. (wyłączenie z opodatkowania)
Jeśli lasy objęte są współwłasnością lub współposiadaniem, to obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na współwłaścicielach lub współposiadaczach.
Przedmiot podatku – lasy, tj. grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy, z wyłączeniem zajętych na działalność inną niż leśna (działalność leśna – w zakresie urządzania, ochrony i zagospodarowania lasu, utrzymywania i powiększania zasobów i upraw leśnych, gospodarowanie zwierzyną oraz pozyskiwanie produktów leśnych, np. drewna, żywicy, runa leśnego, choinek itp.)
Podstawa opodatkowania – powierzchnia lasu wynikająca z ewidencji.
Stawka podatku – równowartość 0,220 m3 drewna wg średniej ceny sprzedaży drewna w nadleśnictwach z pierwszych trzech kwartałów roku poprzedniego pomniejszonej o podatek od towarów i usług.
Uwaga!!! – dla lasów ochronnych i lasów wchodzących w skład rezerwatów i parków narodowych stawka wynosi 50%. I jest to jedyna ulga występująca w tym podatku.
Obowiązek podatkowy – powstaje od miesiąca następującego po miesiącu nabycia gruntów leśnych (lasów) i trwa do końca miesiąca, w którym nastąpiło zbycie tych gruntów.
Powstawanie zobowiązania podatkowego:
o osoby fizyczne – zobowiązanie powstaje w efekcie wydania i doręczenia decyzji, która je ustala.
o osoby prawne i jednostki organizacyjne – składają deklaracje do 15 stycznia (lub do 14 dni od nabycia gruntu) i wpłacają podatek bez wezwania (metoda samoobliczenia).
Terminy płatności dla osób fizycznych – 4 raty: 15 marca, 15 maja, 15 września, 15 listopada.
Dla osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej – za poszczególne miesiące do 15 dnia miesiąca, bez wezwania.
Zwolnienia podatkowe przedmiotowe (art. 7):
- lasy z drzewostanem do 40 lat,
- użytki ekologiczne,
- lasy wpisane do rejestru zabytków,
podmiotowe:
- szkoły wyższe,
- szkoły publiczne i niepubliczne,
- inne określone ustawą.
Uwaga! – rada gminy może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe.
Podatek od czynności cywilnoprawnych ( ustawa z dn. 9.09.2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych Dz.U. nr 86, poz. 959 ze zmianami).
Podmiot podatku – strony czynności cywilnoprawnej (każdy podmiot, który może być podmiotem prawa cywilnego). W przypadku podwyższenia kapitału zakładowego w spółce osobowej podatnikiem jest ta spółka. Obowiązek zapłaty ciąży solidarnie na stronach czynności cywilnoprawnej, a gdy jedna z nich jest zwolniona na pozostałych, ale stawka jest zmniejszona o 50%.
Uwaga! – podatnikami nie są podmioty objęte podatkiem od towarów i usług w zakresie, w jakim wykonują czynności objęte tym podatkiem.
Przedmiot podatku – jest wyraźnie określony w art. 1 ustawy. Są to wyliczone w przepisie czynności cywilnoprawne, których przedmiotem są rzeczy znajdujące się na terytorium RP lub prawa majątkowe na tym terytorium wykonywane, a także rzeczy będące za granicą i prawa tam wykonywane, jeśli nabywca ma na terytorium RP miejsce zamieszkania lub siedzibę a czynność cywilnoprawna została tutaj dokonana.
Opodatkowaniu podlegają także zmiany tych umów powodujące podwyższenie podstawy opodatkowania a także orzeczenia sądów i ugody, jeśli wywołują one takie skutki prawne jak te umowy.
Wyłączenia z opodatkowania – art. 2. Przepis ten wyłącza z opodatkowania jedynie te czynności, które mieszczą się w katalogu wymienionym w art. 1. Natomiast podatkowi temu nie podlegają również czynności, które nie zostały wyraźnie wymienione w art. 1.
Obowiązek podatkowy – powstaje:
a) z chwilą dokonania czynności, a jeśli pobór dokonywany jest przez płatnika, z chwilą wypłaty należności,
b) z chwilą podwyższenia kapitału zakładowego spółki,
c) z chwilą ustanowienia hipoteki (złożenia oświadczenia lub zawarcia umowy),
d) z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu,
e) z chwilą powołania się na czynność cywilnoprawną, jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w ciągu 5 lat od końca roku upływu terminu płatności.
Podstawa opodatkowania –jest określona wartościowo. Ustawa szczegółowo reguluje sposób ustalania podstawy opodatkowania w odniesieniu do każdej umowy. Uwaga!! – jeśli wartość podana przez podatników odbiega od wartości rynkowej, urząd skarbowy wzywa do jej podwyższenia, a następnie może powołać biegłego.
Stawki podatku – najczęściej ma charakter procentowy, a wyjątkowo kwotowy (np. umowa majątkowa małżeńska, czy hipotek kaucyjna). Szczególny przypadek stanowi umowa spółki...
ewa.kowalska756