brudne gierki twojego umysłu. poznaj magię kłamstwa i nie daj się nabić w butelkę full scan.pdf

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

1. Kobieta w skórze kameleona:

Iluzje i magia wizualna

2. Sekret zginającej się łyżeczki:

Dlaczego magicy zwracają uwagę na mowę ciała?

3. Braciszek, który sfabrykował sklepienie:

Iluzje wizualne w sztuce i nauce

4. Serdecznie witamy i prosimy o pozostawienie klapek na oczach:

Iluzje poznawcze

5. Wśród nas jest goryl:

Więcej iluzji poznawczych

6. Sekret brzuchomówcy:

Iluzje multizmysłowe

103

7. Indyjski trik z liną:

Iluzje pamięciowe

119

8. Oczekiwania i założenia:

Jak magicy robią z nas durniów?

143

BRUDNE GIERKI TWOJEGO UMYSŁU

9. Niech moc będzie z Tobą:

Iluzja swobodnego wyboru

169

10. Dlaczego magiczna różdżka działa?:

Iluzoryczne powiązania, przesądy, hipnoza i oszustwo

197

11. Magic Castle

225

12. Czy magia straci swój urok?

251

Epilog:

Życiowa lekcja: magia w codziennej egzystencji

269

Podziękowania

271

O autorach

275

KOBIETA W SKÓRZE KAMELEONA

Iluzje i magia wizualna

ohnny Thompson, polski magik znany w Stanach Zjednoczonych jako

Wizard from Warsaw (Czarodziej z Warszawy), który ma w repertuarze

mnóstwo niezbyt oryginalnych dowcipów („poniewa jestem czciowo Po-

lakiem, Irlandczykiem i Sycylijczykiem, mógbym by pijanym wonym, który

dorabia jako patny zabójca”), kroczy po scenie w nieskazitelnym smokingu.

Posugujc si nowym pseudonimem (Great Tomsoni, czyli Wielki Tomsoni

— „moecie do mnie mówi po prostu Wielki”), roztacza wokó siebie aur

mistrza magii, który za chwil sprowadzi Ci w dó (a moe wprowadzi na

gór) po escherowskich schodach iluzji 1 . Ma mocno zarysowany podbródek,

okazay nos, pokane uszy i jedn z najcudowniejszych w wiecie showbiznesu

fryzur na poyczk.

Wyobra sobie przez chwil, e siedzisz na widowni. wiata przygasaj

i Johnny wyrzuca rami w stron jasnego snopu wiata okalajcego jego

przeliczn asystentk w skpej biaej sukience. Wielki Tomsoni ogasza,

e za spraw magii zmieni kolor sukienki na czerwony.

1 M. C. Escher (1898 – 1972) — holenderski malarz znany z grafik, w których

ukazywa formy przestrzenne sprzeczne z dowiadczeniem wzrokowym, czego

przykadem s niekoczce si schody — przyp. tum.

BRUDNE GIERKI TWOJEGO UMYSŁU

Gdy skupiasz wzrok na kobiecie, jej obraz zostaje dokadnie wypalony

na siatkówce Twoich oczu i w mózgu. Johnny klaszcze w rce. Reflektor

punktowy przygasa na uamek sekundy, po czym rozbyska olepiajcym

czerwonym wiatem i kobieta stoi skpana w czerwieni.

Chwileczk! Zmiana koloru zwykego reflektora punktowego to niezbyt

olniewajca magia. Johnny stoi z boku sceny i wyglda na zadowolonego

ze swojego dowcipu. Owszem, przyznaje, e to bya tania sztuczka i to jego

ulubiony rodzaj trików. Musisz si jednak zgodzi, e zmieni kolor sukienki

na czerwony — wraz z ca kobiet. Prosi o wybaczenie i ponowne zwróce-

nie uwagi na przeliczn asystentk, gdy przywróci poprzednie owietlenie

do nastpnej sztuczki.

Klaszcze w donie i wiata przygasaj kolejny raz. Zastanawiasz si, dlaczego

w ogóle kupie bilety na tak beznadziejny pokaz, gdy nagle wiata rozbyskuj

olepiajc biel. I co widzisz na scenie? Tym razem sukienka w niewytu-

maczalny sposób naprawd zmienia kolor na czerwony. Krwistoczerwony.

Kobieta obraca si kilka razy, aby móg obejrze efekt magicznej transformacji.

Wielki Tomsoni znowu tego dokona.

Johnny wanie doprowadzi do spektakularnej iluzji opierajcej si na

podstawowej waciwoci systemu wzrokowego w naszym mózgu. Iluzje

wizualne — które badamy zawodowo — stanowi ewidentn demonstracj

systematycznego tworzenia zudze, które bez przerwy odbywa si w naszych

umysach na wszystkich poziomach percepcji, wiadomoci i mylenia. Zu-

dzenia te z definicji s subiektywnymi wizjami, które nie pokrywaj si z rze-

czywistoci otaczajcego nas wiata 2 .

Dowiadczenie iluzji wizualnej moe polega na zobaczeniu czego, czego

nie ma, na niedostrzeeniu czego, co jest, lub na dopatrzeniu si czego

innego ni w rzeczywistoci. Twoja percepcja ignoruje fizyczne waciwoci

tego, na co patrzysz. Od razu wiadomo, dlaczego iluzje wizualne s tak przy-

datne magikom. Dla naukowców z kolei stanowi one niezbdne narzdzie

suce do wyjanienia pocze nerwowych i kalkulacji, na podstawie któ-

rych umys konstruuje nasze codzienne dowiadczenia.

2 Przejrzyj jedno z najnowszych wyda specjalnych „Scientific American”,

w którym omawiamy zjawisko zdominowania percepcji wzrokowej przez iluzje:

S. Martinez-Conde, S. L. Macknik, „The Science of Perception Special Issue”,

„Scientific American Special”, 20 (1), 2010.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: