UDARY
Nagłe ogniskowe lub uogólnione zaburzenie czynności mózgu powstałe w wyniku zaburzenia krążenia mózgowego i utrzymujące się ponad 24 godziny. Ryzyko udaru mózgu rośnie wraz z wiekiem. Udary mózgu występują głownie u osób starszych (średni wiek zachorowania około 70 lat,) ale zdarzają się także u dzieci.
UDAR
Krwotoczny Niedokrwienny
Polega na nagłym wylewie krwi z pękniętego naczynia, który niszczy utkanie mózgu. Najczęstszą przyczyną jest nadciśnienie tętnicze. Do innych przyczyn należą tętniaki, skazy krwotoczne, Ryzyko krwotoku śródmózgowego wzrasta także po zażyciu amfetaminy i kokainy. Pogorszenie stanu ogólnego następuje nagle, często po dużym wysiłku lub stresie. Zwykle występuje bardzo silny ból głowy, nudności i wymioty. Typowo w ciągu kilka minut dochodzi do utraty przytomności. Rozwija się stan śpiączkowy. Zwykle występuje porażenie połowicze, opadanie kącika ust po stronie porażonej (objaw fajki), mogą występować objawy oponowe. Krwotok móżdżku zwiększa ryzyko wklinowania
Spowodowany gwałtownym zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu jako wynik zwężenia lub całkowitego zamknięcia światła naczyń tętniczych. Stanowi 85-90% wszystkich udarów.udar spowodowany gwałtownym zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu. Może być wynikiem niedrożności tętnicy zaopatrującej lub niewystarczającym przepływem krwi przez dany obszar mózgu. Do zamknięcia tętnicy może doprowadzić zakrzep powstały w miejscu niedrożności lub materiał zatorowy, który przemieścił się do naczynia mózgowego. Do powstawania zatorów mózgowych przyczyniają się niektóre choroby serca (jak na przykład wady zastawek, ostry zawał serca, zaburzenia rytmu serca) - zator kardiogenny. Innym źródłem zatorów są zmiany miażdżycowe w innych tętnicach, ulegające fragmentacji i przemieszczeniu do tętnic mózgowych - zator wewnątrztętniczy. W pewnych okolicznościach może dochodzić do przedostania się materiału zatorowego z układu żylnego (kończyn dolnych lub miednicy małej) - zator paradoksalny. Do udaru niedokrwiennego może także doprowadzić gwałtowny uogólniony spadek przepływu krwi przez naczynia (przy spadku ciśnienia krwi lub nasilonych zaburzeniach rytmu serca), który w połączeniu ze zwężeniem tętnic mózgowych powoduje niedostateczne zaopatrzenie mózgu w tym rejonie.
· niedowład bądź paraliż połowy ciała, szczególnie dotkliwie odczuwany w zakresie możliwości poruszania kończynami. Może wystąpić nagle podczas dnia, lub też po wysiłku fizycznym, albo w nocy (osoba chora budzi się już z objawami udaru)
· osłabienie lub zniesienie czucia po jednej stronie ciała
· zaburzenia w zakresie zdolności wykonywania precyzyjnych ruchów, nie wynikające z niedowładu – apraksja
· zaburzenia w zakresie zdolności mówienia i/lub rozumienia mowy – afazja, dyzartria
· zaburzenia w zakresie zdolności do pisania (agrafia) i czytania (aleksja)
· zaburzenia w zakresie zdolności do zapamiętywania nowych informacji – amnezja
· zaburzenia w zakresie zdolności do rozpoznawania i identyfikowania obiektów – agnozja
· zaburzenia w zakresie zdolności do liczenia – akalkulia
· zaburzenia w zakresie zdolności do przełykania
· zaburzenia w zakresie zdolności do widzenia w danym zakresie pola widzenia niedowidzenie
· może wystąpić również napad padaczkowy
· może wystąpić majaczenie, mogą towarzyszyć urojenia i omamy
· mogą wystąpić zaburzenia świadomości
Pacjent udarowiec
Krótki wywiad. Jeśli się nie uda, bo pacjent nie jest kontaktowy lub przytomny to piszemy w wywiadzie: BRAK KONTAKTU Z PACJENTEM
Stajemy z boku lub z tyłu pacjenta i unosimy mu jednocześnie ręce do gory na skos na wdechu, a na wydechu opuszczamy na dolne żebra, możemy jednocześnie dokonać ich ucisku – koniec ćwiczeń oddechowych.
Zaczynamy ćwiczenia od zdrowej strony oraz od dużych stawów(proxymalnych), bo pierwsze do funkcji wracają stawy znajdujące się bliżej głowy, w najgorszej sytuacji są dłonie. (w uszkodzeniach nn. Obwodowych, uszkodzeniach rdzenia, u pacjentów kardiologicznych zaczyna się od małych stawów)
Ćwiczenia bierne chorej str.à ćw. bierno-czynne àćw. wspomagane à ćw. oporowe
UDAROWIEC NIEPRZYTOMNY
Ćwiczenia bierne p/zakrzepowe
UDAROWIEC PRZYTOMNY
W przypadku p/wskazań pacjenta ćwiczymy czynno-biernie. Druga strona porażona – biernie + ćwiczenia oddechowe
UDAROWIEC WIOTKI (stan ostry)
Stosuje się pozycje złożeniowe(zmiana co 2-3 h) – zabezpiecza się kończyny porażone przed wadliwym ułożeniem. KD powinny leżeć w delikatnym odwiedzeniu w pozycji pośredniej z palcami stóp skierowanymi w sufit(ważne przy chodzeniu – odpada problem opadającej stopy), kolano wyprostowane lub zgięte pod kątem 15° - najlepiej jednak stosować te pozycje kolana naprzemiennie. Jeśli chodzi o KG to tu jest tendencja do przykurczu zgięciowego, dlatego NIE MA MOWY O PIŁECZCE W DŁONI, która jedynie utrwali ten przykurcz. KG układa się następująco: na plecach w odwiedzeniu pod kątem 90°, łokieć to samo zgięcie, w dłoń DUŻA piłka, albo woreczek z piaskiem, czy ziarnami grochu. To samo ułożenie można zastosować na boku. Należy unikać wszelkich łusek itp. Powodujących ucisk naczyń, jeżeli to tylko możliwe stosować wszelkie wałki, woreczki, wałeczki, poduszeczki…
PIONIZACJA
Zaczyna się od ćw. równoważnych w siadzie i staniu a potem dopiero nauka chodzenia(najpierw zdrowa noga potem chora).
Pionizacja nie jest prostym procesem jakim się może wydawać. Może zając więcej dni niż doba-2 dni. Przed pionizacją należy zabezpieczyć KD. Ponieważ przy wstaniu nagle zostaje obciążony splot barkowy pod wpływem ciężaru KG, to może prowadzić do rozciągania owego splotu a co za tym idzie również powstawania zespołu bolesnego barku. Dlatego należy pamiętać by zabezpieczyć KG poprzez założenie temblaku.
Gdy nie ma zgody na pionizację to się nie pionizuje!
PRZY WIOTKOŚCI STOSUJE SIĘ:
- Masaż POBUDZAJĄCY
- Stymulacje
- W zasadzie wszystko
- Należy jednak uważać z zabiegami fizykalnymi
W wypadku udarów krwotocznych nie stosuje się żadnych wysiłków, oporów, zabiegów fizykalnych, nawet Lovetta na 4-5, bo pacjent może wygląda na w świetnej formie, ale ryzyko wystąpienia ponownego udaru jest zbyt duże. Stosuje się ćwiczenia ogólnousprawniające i ćwiczenia oddechowe
PRZY SPASTYCE STOSUJE SIĘ:
- Masaż ROZLUŹNIAJĄCY
- Tonolizę
- Krioterapie na mięśnie i ciepłolecznictwo pod każdą postacią
- Ultradźwięki jako ciepło endogenne
- UWAŻAĆ NA CZUCIE PACJENTA!
OCENA PACJENTA:
- Ocena spastyki à SKALA REPTA, BARTHEL, ASHORTA, BRUNNSTROMA (najpierw wykonuje się ruchy bierne by pacjent się rozluźnił, by wynik oceny był jak najbliższy rzeczywistemu. Gdy brak napięcia leci się Lovettem)
- Ocena zakresu funkcjonalnego czynnego(np.. RR w górę) oraz biernego
OCENA CHODU:
Należy zwracać uwagę na reakcje pacjenta. Czy się nie kręci w głowie, czy nie mdli, nie robi się słabo. Należy go obserwować bo ten może kłamać , więc obserwuje się oczy czy nie uciekają, czy pacjent nie blednie, nie poci się nagle, jeśli ma to miejsce to nie kontynuujemy pionizacji.
PRZEWLEKŁY UDAROWIEC
Cel: utrzymanie zakresów i walka ze spastycznością
mkryszka