Opracowanie7.doc

STAROŻYTNY EGIPT: (nauki Ptahotepa i biografia Weniego)

Egipcjanie uważali, że żyją w najlepszym z możliwych światów, żyją u kresu rozwoju. Świat odpowiada kosmicznemu ładowi – Matt (Bogini Matt). (Matt) Wyznaczał ludziom ich miejsce na ziemi, zadania i strukturę polityczno-społeczną państwa. Matt (ład) jest sprawiedliwy, zgodny z Matt, niezgodny z Matt- niesprawiedliwy. Społeczeństwo jest zhierarchizowane, na czele stoi faraon, następnie urzędnicy i wykonawcy woli faraona- lud. Te trzy warstwy tworzą jeden organizm, każdy ma swoją rolę, jest równoważny, żaden nie może istnieć sam i nikogo nie można wyłączyć. W tradycji egipskiej faraon nie jest wszechwładnym władcą, lecz służy innym (całemu organizmowi), tak jak ludzie służą jemu. Nie jest nad innymi. Faraon, który działał niezgodnie z Matt musi zostać oddalony, bo przynosi szkodę narodowi (zdarzało się, że faraon został oddalony-Ramzes II-był buntownikiem). Gdy nie ma zasady Matt: pojawiają się klęski żywiołowe, przestępstwa, rozprężenie w kraju. Winę za to ponosi faraon, a karą jest oddalenie. Władca jest uważany za Boga lub syna bożego, bądź też jedynego pośrednika między Bogiem a ludem. Podstawowym zadaniem władcy jest ochrona kultu. Ochrona kultu była bardzo istotna, zapewniała stabilność kraju. Uznanie władcy za obrońcę kraju, stoi na czele wojska, przypisuje mu się moc magiczną. Uznanie władcy za źródło sprawiedliwości wyraża się przez element sądowniczy. Władca nie stanowi prawa, prawo jest elementem pierwotnym, on jedynie uzewnętrznia prawo, odkrywa, a nie tworzy prawa. Wyraźny rys magiczny monarchy, jest panem żywiołów, panem ognia (kult sodomy – Ra, Amon), wody (kult Ozyrysa), jest panem urodzaju (dobre lub złe zbiory). Władca powinien być zdrowy, nie może być ułomny. Religia w Egipcie to panenteizm (znaczy wszystko jest w Bogu). Jedna istota Boska, która jest całym światem, dla ludzi niepoznawalna (emanacja RA, Amon). Niewolnictwa nie było w Egipcie (lub było w małym stopniu). Wielkie budowle wznosili wolni ludzie (na kontraktach), za pracę otrzymywali wynagrodzenie. W Egipcie nie było pieniędzy-system ekonomiczny zbudowany na zasadzie demokracji, odgórnego przydziału(ze względu na wykonywaną pracę: środki żywności, ubrania). Wpływ kapłanów-nie było silnej warstwy kapłańskiej. To byli zwykli urzędnicy, którzy odmawiali modlitwę (do tego byli powołani jako kapłani). Nie mają wpływu na funkcjonowanie państwa. Wpływ na funkcjonowanie państwa mają urzędnicy (Wezyr mógł przejąć uprawnienia faraona). Właścicielem ziemi był faraon (w nowym państwie-państwo), urzędnicy-czasowi dzierżawcy ziemi.

PALESTYNA: (tradycje żydowskie)

Początkiem ludu Izraela-od Abrahama, syna Izaaka, jego syna Jakuba. (druga połowa II tysiąclecia przed Chrystusem). Po wyjściu z Egiptu, wśród żydów panuje ustrój demokracji plemiennej, egalitaryzm (równość wśród równych), solidaryzm plemienny-jesteśmy kimś innym, mamy inną religię (ekskluzywizm-religia wykluczająca inne religie). Nie ma centralnej władzy-okres sędziów (odrzucenie idei monarchy). Koncepcja teokracji (doktryny), która głosiła, ze królem jest Bóg. To wyklucza istnienie innej osoby, która mogłaby ten tytuł nosić. Umowa zawarta przez lud Izraela z Jahwe-Prawo Mojżeszowe. Święto odrodzenia umowy, odczytywanie pism, praw raz na 7 lat. Idea monarchii ludzkiej-Królestwo Izraela (pierwszym królem był Saul, drugim –Dawid, trzecim Salomon-szczyt za panowania Salomona). Król Salomon głosił, że jest bezpośrednim łącznikiem między Bogiem a ludem Izraela, przyjmuje funkcje kapłańskie, buduje świątynie dla Boga. Zbiera ludzi, przypisuje mu się funkcje magiczne (deszcz, plon), siedzi po prawicy Boga. Jego tezy przypominają formy Egiptu. Nigdy nie ogłosił siebie Bogiem ani synem Bożym. Jego następcy też nie przekroczyli tej granicy.

GRECJA: (Homer, Hezjod)

HOMER: (Iliada, Odyseja)

Od VIII stulecia przed Chrystusem podstawowa formą życia społecznego była POLIS, państwo-miasto, tzn. terytorium miejskie z przylegającymi wsiami. Wybitny ateński filozof PLATON uczył, ze liczba mieszkańców POLIS nie powinna przekraczać 5040 wolnych obywateli. ARYSTOTELES chwalił państwo o granicach możliwych do objęcia  wzrokiem. Polis uznawana była za święty dar bogów. Stanowiła nie tylko ramy dla działalności politycznej obywateli, ale była także wspólnotą religijną.

PAŃSTWO I PRAWO: Najstarszy obraz greckiego społeczeństwa pochodzi od HOMERA z VIII w. przed Chr. „ILIADA” jest opisem wspólnoty stanowiącej monarchię, na której szczycie stoi otoczony aureolą boskości król : Agamemnon jest naczelnym wodzem (z woli Zeusa), królestwo jego jest dziedziczne. Władza przechodzi z pokolenia na pokolenie („Niedobry jest rząd wielu, niech więc jeden rządzi król”). Postrzegany jako pasterz ludu potrafi sterować zjawiskami przyrodniczymi. Charakter państwa jest jednak arystokratyczny, „szlachecki” Istnieje podział na lud-ci którzy pracują rękami(coś gorszego), oraz możni-arystokracja. Tylko możni zabierają głos na zgromadzeniach, lud słuchał, monarcha podejmował decyzje. Z tego wywodzi się późniejsza demokracja grecka. Czyli (u Homera) społeczeństwo podzielone na: monarchę, arystokrację i lud. Proarystokratyczna jest również „ODYSEJA”, w której dobrze urodzeni i cnotliwi to jedni i ci sami-jedni i drudzy są bogaci. Po upadku władzy królewskiej umocniły się rządy arystokracji. Państwo uległo rozpadowi na poszczególne władztwa arystokratyczne, w których władza przechodziła z ojca na syna. Szlachetnie urodzeni zajmowali wierzchołek drabiny społecznej(szlachta przejmuje funkcje państwowe, główną funkcją państwową jest sądownictwo). Ocena moralna zależała od urodzenia, a nie od zasług. Dlatego w „Odysei” cnota przypisywana jest Odyseuszowi-szlachetnie urodzonemu-jemu wolno czynić zło(boskie pochodzenie władcy).

HERAKLIT z Efezu : (w VI stuleciu przed CHr.)

Świat istnieje wiecznie, jest on zmienny i rozumny. Rozum przenika cały kosmos, myśl rządzi wszystkim i największą mądrością jest jej poznanie. Prawa piękne dla bogów, nie zawsze są sprawiedliwe. Podział społeczeństwa: wolni i niewolnicy. Mądrzy to szlachetnie urodzeni. Był przeciwnikiem demokracji.

HEZJIOD: (80-50 lat po Homerze)

„Prace i dnie” Hezjod opisuje okres Grecji, gdy nastąpił rozpad państwa. W swojej pracy opisuje życie rolnika, właściciela ziemskiego. Interesowała go praca ludzka, stąd „Prace i dnie” są hymnem pochwalnym dla pracy ludzkiej. Motywem przewodnim jest spór między jego bratem o majątek rodzinny. Po śmierci ojca powstał spór pomiędzy min a jego  bratem o podział ziem. Jego brat jest leniwy i głupi (przekupił arystokratycznych sędziów). Twierdził, że jemu (Hezjodowi) należy się majątek. Hezjod mówi również wiele o funkcjonowaniu państwa. Ukazuje sprzeczność pomiędzy próżnością i źle rządzącą arystokracją a uciskanym ludem (obrazuje to bajka o jastrzębiu i słowiku). „Prace i dnie” to zbiór rad i  wskazówek praktycznych o charakterze agrotechnicznym i mądrościowym. Miały one zapobiec tworzeniu się gospodarstw karłowatych. Poeta radzi zwiększyć wydajność pracy i ograniczyć potomstwo do jednego syna, by uniknąć podziałów ziem i osłabienia siły ludu względem siły arystokratycznej. W jego myśli następuje rozdzielenie prawa i sprawiedliwości. Lecz prawo nie zawsze oznacza sprawiedliwość. Hezjod nie przypisuje państwu prawodawstwa, prawo jest odwieczne. Prawo wyróżnia ludzi ze świata zwierząt-przyrody. Prawo zwierząt - prawo „pięści”, prawo silniejszego. Prawo występujące wśród ludzi jest sprawiedliwe, niesprawiedliwe musi zostać zakwestionowane. Arystokrację nazywał „pożeraczami prezentów”(postulat aby zwrócić uwagę na swoje zachowanie). Nad zgodnością prawa i sprawiedliwości czuwała Bogini Dike (córka Zeusa i Themis) - bogini kontraktu, sprawiedliwości i prawa.

FILOZOFIA SOFISTÓW:

Za ojca sofistyki uważa się PROTAGOSA Z ABDERY (V w. przed Chrystusem). Napisał „O Bogach”, „Mowy przeciwstawne”, „ O pochodzeniu życia społecznego”, „Sztuka erystyczna”. Sofiści skupili się na języku i słowie. Odrzucili dawną mitologię społeczną, argumenty ze strony sakralnej zastąpili racjonalizmem i sceptyzmem. Umożliwiło to postęp doktryny polityczno-prawnej. Państwo wg sofistów nie jest tworem sił pozaziemskich, powstało ono z woli ludzi. Pod tym względem sofiści byli burzycielami świętych tradycji greckich. Uważali się za nauczycieli i wychowawców współobywateli, a za swe nauki nie wahali się pobierać słonego wynagrodzenia. Wiedza, którą sprzedawali była nowatorska. Główny nacisk kładli na retorykę, sztukę przemawiania i przekonywania. Szczególnego znaczenia umiejętność ta nabierała w okresie ożywionej aktywności zgromadzeń. Sztuka przemawiania stawała się umiejętnością pożądaną, umożliwiała zbliżenie się do tłumu i panowania nad nim. Uczyli „jak przemówienie najsłabsze uczynić najsilniejszym”. Byli mistrzami prowadzenia dyskusji  politycznej. PROTAGORAS: Jemu to przypisuje się zdanie „Człowiek jest miarą wszystkich rzeczy: tych, które są, że są, tych, których nie ma, że nie ma”. Znaczyło to, że człowiek – obywatel jest jedyną miarą instytucji społecznych. Wartości społeczne są wspólnym dobrem ludzi, to porozumienie ludzi, a nie natura decyduje o biegu rzeczy. Nie zawsze tak było. Początkowo ludzie żyli, egzystowali we wzajemnej izolacji. Dzięki rozumowi wynaleźli mowę. Zaczęli się łączyć w hordy, aby zwiększyć swe bezpieczeństwo. Hordy były szkołą nabywania kultury politycznej. Ludzie porozumieli się co do powołania organizacji wyższego rzędu-państwa. Państwo powstało z woli ludzi i ma ono służyć człowiekowi. Za powstaniem państwa opowiedziała się większość, a zatem państwo ma służyć większości. Stanowiło to możliwość zaaprobowania demokracji jako ustroju najbardziej naturalnego i zasadnego. Każdy z nas posiada poczucie wstydu i poczucie sprawiedliwości i prawa. Jedynym źródłem prawa i moralności jest państwo-państwo kształtuje cnoty jako trwałe elementy. Żeby móc oceniać trzeba posiąść cnotę- to wyróżnia nas od świata zwierząt. Cnota to pobożność, rozsądek, sprawiedliwość. Cnoty te nabywane przez człowieka procesie edukacyjnym nie miały jednakowej, niezależnej od czasu i miejsca istoty. Ustalenie ich treści miało być zależne od woli państwa i tworzących go ludzi. Obowiązywanie prawa państwowego, religii, obyczajów czy zasad moralnych zależne było od akceptacji społecznej. Dla Protagorasa najlepszym ustrojem politycznym była demokracja, gdyż z jednej strony odpowiadała naturalnej równości ludzi, z drugiej zaś pozwalała ujawnić stan społecznej akceptacji dla poszczególnych norm i zasad, a tym samym potwierdzić lub zanegować ich moc obowiązującą. Istotnym ”novum” związanym z poglądami Protagorasa było traktowanie kary nie jako formy odpłaty lub zemsty, lecz jako środka edukacyjnego. Do poglądów Protagorasa nawiązywali sceptycy i cynicy. U kolebki państwa tkwiła wola większości-tak twierdził Protagoras. Cnota jest do nauczenia, można się jej nauczyć. Sofiści podważali tezę o niezmienności natury ludzkiej. Zależności łączące ludzi zależą od okoliczności, miejsca i czasu. Taki relatywizm oznaczał niekiedy formuły skrajnie okazjonalistyczne. Protagoras - (prekursor) pierwszy pozytywista prawniczy.

GORGIASZ: (żył ponad sto lat od 483 r. p.n.e.- 375 r. p.n.e.)

Nie był traktowany jako filozof. Okresy jego działalności można podzielić na 3 części: I –pod wpływem Pedoklesa; II- okres fascynacji koncepcjami eleatów, a zwłaszcza dialektyki Zenona z Elei ; III – okres retoryczny ok. 440. Najważniejsze dzieła: „Pochwała Heleny”, „Mowa na cześć poległych Ateńczyków”, „Obrona Palamedesa”. Dla współczesnych Gorgiasz określany jest jako retoryk. •Prawdę pokazuje wyłącznie rozum; rozróżnił mniemanie i wiedzę. „ Byt jest jeden wszechogarniający, a to nie jest do końca racja”. Koncepcja potęgi słowa sformułowana przez Gorgiasza; G. uważał, iż o tym, o czym myślimy decydują słowa, a także w jaki sposób się zachowujemy. Dzięki słowom można zrobić wszystko •Teza Gorgiasza: „Aby być dobrym obywatelem musimy posiadać wiedzę, bo tylko ona może weryfikować mniemanie, a zdobywamy ją przez udział w rzeczywistości” •Rzeczywistość dla G. ma wartość obiektywną. My decydujemy czy ona jest dobra, czy zła, ale tylko wtedy, gdy posiadamy wiedzę •Każdy jest zdolny do uczenia się, bo wszyscy są równi •Nie ma jednej, wspólnej cnoty dla wszystkich ludzi. Cnota jest dla każdego inna •To, co postrzegamy jest błędem. Prawdę pokazuje tylko i wyłącznie rozum • Trzy tezy (pod wpływem Eleatów, praca „O naturze i niebycie”) 1) bytu nie ma, 2) Nawet, jeżeli byt istnieje, to jest niepoznawalny, 3) Nawet, jeżeli byt istnieje i jest (nie)poznawalny to nie jesteśmy w stanie go zrozumieć; nasze myśli nie są odwzorowaniem bytu. „ O tym, co myślimy decydują słowa” (podkreślenie wagi słów). Słowa decydują, w jaki sposób się zachowujemy, decydują o tym czy płaczemy, czy się śmiejemy. Musimy kłaść nacisk na kształcenie myśli, wysławiania się. Gorgiasz zwraca uwagę na operowanie słowami. • O tym co jest cnotą –decydują okoliczności • ocena pewnych zachowań ludzi zależna jest od okoliczności. Okazjonalizm-podkreślenie okoliczności łamania prawa, nie da się stworzyć jednego modelu prawa (twórca odmiany sofizmu znanej jako ”okazjonalizm”)

PRODIKOS z Keos (II poł. V w. p.n.e) (sofista relatywista)

Był znany z tego, że brał duże honoraria za nauczanie. Pierwsze pokolenie relatywistów-ukierunkowanie na prawo natury. Zastanawiał się nad przyczyną istnienia państwa i społeczeństwa. Dzieła: „ O naturze” (człowieka), „ Pory” (roku). Zwracał uwagę na biologiczną stronę działania człowieka; patrzy na człowieka jako istotę biologiczną i fizjologiczna. Chciał wykazać, że kosmos, rzeczywistość przyrodnicza wpływa na rozwój państwa. Człowiek początkowo żył bez państwa. Ze względu na zagrożenia został zmuszony do stworzenia społeczeństwa. Źródłem życia wspólnotowego jest praca. Państwo zostało założone przez ludzi pracowitych. W państwie stanem najważniejszym jest stan średni-ludzie pracujący. Podstawą państwa jest umowa społeczna. Religia-twór ludzki, związana z wdzięcznością wobec natury, która pozwala człowiekowi przetrwać. W okresie pojawienia się państwa następuje ubóstwienie zjawisk świata zewn., które pozwalają nam przetrwać, wynalazców (lepsze życie). Religia jest korzystna-pozwala sobie wpływać na zjawiska naturalne i je wykorzystywać; nie ma śmieci, nie ma się czego bać. Chce pokazać, że kosmos wymaga, aby istniał ustrój demokratyczny. Najważniejszą rzeczą –nomes-reguły ustanowione przez człowieka (prawo).

SOFIŚCI NATURALIŚCI:

HIPPIASZ (sofista naturalista) Dzieło: „Zbiór”

Był zwolennikiem egalitaryzmu i kosmopolityzmu. Celem jego działalności było wychowanie obywatela. Polimathia - gromadzenie informacji, rozwijamy się poprzez gromadzenie informacji (wiedzy encyklopedycznej), zdobywanie pewnego rodzaju umiejętności. Poprzez zdobywanie wiedzy można znaleźć część wspólną całej ludzkości -istnieją pewne prawa natury, niezależne od działania ludzkości. Prawem jest wszystko to co ogół obywateli wspólnie uchwala i podaje do ogólnej wiadomości (lub w formie rozporządzenia na piśmie). Zbiór przepisów czego należy przestrzegać, a czego unikać. Oddzielał to co jest z natury(fizis) i to co jest umową (prawem-nomos). Ze względu na zmienność prawa, ludzie powinni przestrzegać prawa niepisanego. Hippiasz dodawał, że prawo (państwowe, ustanowione) tyranizuje ludzi i w wielu przypadkach zadaje gwałt naturze. Mimo to lepiej przestrzegać prawa natury. Dążenie do nieśmiertelności odróżnia nas od świata zwierząt. Twierdził, że nieśmiertelność indywidualną można osiągnąć dzięki sztuce i działalności artystycznej. Wspólnym elementem wszystkich ludzi jest przekonanie o naturalnej jedności, równości ludzi. Pozwoliło mu to zakwestionować niewolnictwo. Jest ono niesprawiedliwe i powinno zostać zakwestionowane (był zwolennikiem przekonania o naturalnej równości ludzi). Człowiek podlega dwóm prawom – państwowemu i prawu natury. Przestrzeganie praw pochodzących od państwa jest cnotą, ale prawa państwa są kruche i nie zawsze sprawiedliwe.

ANTYFON: (480-411 r. p.n.e.) Dzieła: „ Prawda”, „ O przewrocie”, „O zgodzie”

Został skazany na śmierć przez sąd ateński za bezbożność. Wyrażał pogląd o jednym bycie, o zgodności bytu i myśli. Dla Antyfona na pierwszym miejscu jest rozum. Natura jest na drugim planie. Utożsamia naturę z Bogiem, odrzuca kult, że Bóg ma wpływ na człowieka. Dzięki rozumowi jesteśmy w stanie odkryć siły, które rządzą ludzkim zachowaniem (naszym zachowaniem). Zaspokajanie własnych potrzeb jest rzeczą naturalną, dążenie do własnej korzyści nie jest niczym niemoralnym. Śmierć staje się ważnym elementem. Potrzeba życia, pełnią życia (życie tu i teraz). Nasze dążenie do korzyści jest w konflikcie z dążeniem do korzyści innych – powinniśmy działać zgodnie z własnymi potrzebami. Na pierwszym miejscu prawo natury (własne). Prawa stanowione są sprzeczne z naturą - z założenia powinny zostać odrzucone (gdy inni nie widzą tego, bo są nałożone sankcje). Dobry obywatel to taki, który pozna naturę rzeczywistości, bo dzięki temu jest w stanie działać z korzyścią dla siebie. Umowa społeczna jest zgodna z naturą, ponieważ wpływa na wzajemne krzywdzenie się. Równość- egalitaryzm. Promuje ustrój przodków, najbliższa Sparta (bardziej demokratyczna niż Ateny). Wszyscy jesteśmy z natury jednakowi.

NOWE POKOLENIESOFISTÓW (sofiści polityczni)

Ludzie pod względem biologicznym różnią się . Naturalna jest nierówność ludzi.

KALLIKLES (CHARYKLES) nie istniał, jest tworem literackim, wymyślonym przez Platona (istniał Charykles –opisany przez Platona). Należał do grupy, która przejęła władzę. W państwie władzę sprawowała większość- średnia klasa. Państwo powstało jako zmowa słabych, których jest większość przeciwko mocnym, których jest mniej. Jednostka powinna żyć poza prawem stanowionym, wtedy jest lepsza.????......

TRAZYMACH: Najważniejsze dzieła: „O państwie”, „ Wielka sztuka”

Był nauczycielem retoryki, układał mowy, wierzył w potęgę słowa. Uważał, że ludzie nie są sobie równi: dzielą się na słabych i silnych (dwie kategorie ludzi) Państwo stworzyli silni, aby panować nad słabymi. Prawo jest tworzone w interesie grupy rządzącej: „ każdy rząd ustanawia prawa dla własnego interesu” Pasterz – rządzący (np. wcale nie działa w interesie owiec). Tak powinniśmy patrzeć na funkcjonowanie państwa.

KRITIASZ: wszechstronnie uzdolniony, uczeń Gorgiasza, Prodikosa i Sokratesa. Podzielał pogląd Protagorasa n a temat powstania państwa. Państwo jest tworem ludzkim. Powstało na zasadzie umowy, ale dotyczy tych najzdolniejszych. Ludzie z natury są różni-równi. Każdy może stać się silnym, nawet słaby poprzez ćwiczenia (słabość to nie jest cecha stała). Chwalił system wychowawczy jako połączenie ćwiczeń fizycznych i edukacji, tzw. „zdrowy rozum”(system spartański). Impuls do działania ludziom (jednoczenia się) daje wybitna jednostka. Bez tej jednostki państwo nie było by w stanie przetrwać. Ludzie z natury są egoistami. Egoizm nie może być ograniczany, ale dotyczy to tylko najsilniejszych-panowanie nad masą (przeciętnymi). Reszcie społeczeństwa egoizm należy ograniczać zasadami prawa, powinni przestrzegać zasad prawa. Religia: Boga wymyślił człowiek, wybitna jednostka (dodatkowy element panowania nad słabszymi, wymysł ludzki). Bóg czuwa, obserwuje, dlatego ludzie przestrzegają prawa. Religia jest ważnym elementem dla zachowania porządku i przestrzegania prawa.

SOKRATES: uczeń Prodikosa. Filozof starożytnej Grecji. Twórca etyki politycznej, twórca całej współczesnej filozofii. Nie zostawił żadnych pism, a jego poglądy znamy pośrednio z dialogów Platona.

W swoich rozważaniach zwrócił uwagę na człowieka. Sokrates jako pierwszy stwierdza, określa, kto to jest człowiek „ Człowiek to jego dusza”(psyche). Nowe rozumienie duszy. Świadomość duszy pozwala identyfikować się z naszym ciałem-to jest rozum. Dusza (cnota)–intelektualna część naszej istoty, nasze świadome „ja”, to coś, co nas odróżnia od świata zwierząt, rozwój intelektualny. Cnota to wiedza, wada to niewiedza. Dualizm ducha i ciała. Człowiek postępuje źle, ponieważ nie posiada wiedzy. Sokrates nie angażuje się w życie polityczne, ale poprzez swe nauki starał się wychować dobrego obywatela (cel dobro państwa, wspólnoty obywatelskiej, społeczeństwa). Sokrates wprowadził metodę ironii, dzięki której można wychować obywatela: metoda ironii to maska, trzeba ją ściągnąć, aby poznać istotę rzeczy. Były to dwie metody:1) metoda elektryczna (destrukcyjna)-polegająca na tym, żeby w rozmowie z innym człowiekiem pokazać mu błędy jego przekonań; 2) metoda majotyczna- pozwala rodzić się (pomaganie w rodzeniu- majotyka), znaleźć rozmówcy własne „ja”, a tak naprawdę wprowadza własne wartości, koncepcje.

Podstawę sokratejskiej filozofii można sprowadzić do dwóch tez: 1) Człowiek nie potrzebuje innych bodźców, jest sam w stanie osiągnąć wolność od pobudek biologicznych-samowystarczalność (autartia).Wolność nie zależy od pobudek biologicznych-poza człowiekiem istnieje niezależny od niego porządek(obiektywny), ustanowiony i rządzony przez jakąś wyższą i panującą nad człowiekiem mądrość. 2)Człowiek ma w sobie zwierciadło, które odbija prawa rządzące porządkiem i zgodnie, z którymi każdy człowiek powinien postępować. Z tych stwierdzeń Sokrates wyprowadził wniosek, że bezpośrednim źródłem ...