Skalna Brama na Trojaku.pdf

Skalna Brama na Trojaku

Lokalizacja:

województwo dolnoœl¹skie

powiat k³odzki

gmina L¹dek Zdrój

miejscowoœæ L¹dek Zdrój

5582

Region geograiczny:

Sudety z Przedgórzem Sudeckim

Sudety Wschodnie

Góry Z³ote

Jednostka geologiczna:

Sudety Wschodnie

krystalinik L¹dka-Œnie¿nika,

formacja giera³towsko-œnie¿nicka

3634

3636

Trojak to rozleg³y szczyt o wysokoœci 766 m n.p.m. w

Górach Z³otych, po³o¿ony na wschód od L¹dka. Zbudo-

wany jest z gnejsów, które w rejonie szczytu tworz¹ grupê

ciekawych ska³ek. S¹ to, od zachodu: Samotna, Samotnik,

szczytowy Trojak z Belwederem, Skalny Mur z Szybem,

Trzy Baszty oraz Skalna Brama z Or³em. Jest to najwiêksze

obok Królówki (ze Sto³owymi Ska³ami) zgrupowanie ska³

w Górach Z³otych.

Pod wzglêdem geologicznym po³udniowa czêœæ Gór

Z³otych nale¿y do krystaliniku L¹dka-Œnie¿nika i zbudowana

jest generalnie ze staropaleozoicznych i prekambryjskich ska³

krystalicznych. S¹ to ³upki mikowe i paragnejsy plagioklazowe

przek³adane kwarcytami, marmurami i amibolitami, a tak¿e

gruboziarniste gnejsy oczkowe (œnie¿nickie) i drobnoziar-

niste gnejsy migmatyczne (giera³towskie). Z tych ostatnich

zbudowane s¹ szczytowe partie góry Trojak.

Skalna Brama to ostatnia du¿a forma gnejsowa Trojaka.

Wznosi siê na wysokoœci 742 m n.p.m. na po³udniowy

wschód od wierzcho³ka, oko³o 225 m od szczytu. Tworz¹

j¹ dwie izolowane ska³ki gnejsowe, ostañce denudacyjne,

po³o¿one kilka metrów od siebie i zwrócone do siebie

œcianami, utworzonymi na powierzchniach ciosowych o

podobnych parametrach zalegania, co sprawia wra¿enie

bramy lub korytarza. Korytarz skalny miêdzy ska³kami

ma przebieg niemal po³udnikowy nawi¹zuj¹c do przebiegu

szczelin ciosowych. Ska³ka zachodnia ma rozmiary 35 x

20 m, wiêksza ska³ka wschodnia, nazywana tak¿e Skalnym

Or³em ma rozmiary 60 x 20 m. Rozdzielone s¹ stromym

przejœciem o d³ugoœci oko³o 27 m, koñcz¹cym siê na górze

ciasn¹ szczerb¹ o szerokoœci oko³o 3 m. Wysokoœci ska³ek,

liczone od po³udniowej, ni¿szej podstawy ska³ki zachod-

niej, dochodz¹ do 15 m. U podnó¿a ska³ek rozwinê³o siê

blokowisko – efekt wietrzenia izycznego w klimacie pery-

glacjalnym. Œcie¿ka w Skalnej Bramie opada stromo w dó³

pod przewieszon¹ wschodni¹ œcian¹ odchylon¹ od pionu o

30 stopni na ca³ej swojej wysokoœci.

Ska³ki Skalnej Bramy tworz¹ typowo wykszta³cone gnejsy

giera³towskie. Na œcianach skalnych mo¿na obserwowaæ

doskonale widoczn¹ foliacjê oraz trzy systemy równoleg³ych

spêkañ ciosowych. Ska³ki gnejsowe Skalna Brama posiadaj¹

znacz¹ce walory dydaktyczne. Umo¿liwiaj¹ zapoznanie siê

z budow¹ geologiczn¹ kompleksu gnejsowego krystalinika

l¹decko-œnie¿nickiego, oraz obserwacjê cech strukturalno

teksturalnych gnejsów giera³towskich i form ich wietrzenia.

Gnejsy giera³towskie wystêpuj¹ tu w typowej odmianie

jako gnejsy s³ojowe plagioklazowo-mikroklinowe i migma-

tyty z fa³dkami ptygmatycznymi. Fa³dki te œwiadcz¹ o du¿ej

podatnoœci na zginanie (plastycznoœæ), spowodowanej

obecnoœci¹ fazy ciek³ej. Wskazuje to na genezê gnejsów. S¹

one mianowicie produktem procesu ultrametamoricznego

– migmatytyzacji, polegaj¹cego na selektywnym up³ynnieniu

ska³y wyjœciowej (wytopieniu uleg³y tylko jasne sk³adniki).

Dziêki dyferencjacji metamoricznej powsta³y regularne s³oje

skaleniowo-kwarcowe i ³yszczykowe.

Walory dydaktyczne i czytelnoœæ form spowodowa³a,

¿e ska³ki „Skalnej Bramy” zaproponowane zosta³y jako

geologiczne stanowisko dokumentacyjne.

Ca³y masyw Trojaka stanowi naturalny park dla uzdro-

wiska l¹deckiego i od dawna jest terenem spacerowym dla

kuracjuszy, którzy wspinaj¹ siê na skalisty szczyt dla podzi-

wiania piêknych i rozleg³ych widoków. Opisywa³y i zaleca³y je

wszystkie najstarsze przewodniki. A obejmowa³y one czêœæ

Gór Z³otych, Masyw Œnie¿nika, Góry Bystrzyckie i Orlickie,

Góry Sto³owe, a nawet Œnie¿kê w dalekich Karkonoszach. Ze

szczytu podziwiaæ mo¿na d³ugi odcinek doliny Bia³ej L¹deckiej z

L¹dkiem Zdrojem i Stroniem Œl¹skim. Nazwa szczytu powsta³a

od dobrze widocznych niegdyœ z L¹dka Zdroju trzech grup

szczytowych ska³ek. Dla wygody XIX-wiecznych turystów

ustawiono balustradê i wykonano schody, a czêœæ po³udniowo

- zachodni¹, widokow¹ Trojaku nazwano Belwederem.

Dostêpnoœæ obiektu gwarantuj¹ dobrze oznakowany

niebieski szlak prowadz¹cy z centrum L¹dka Zdroju na

L¹dek Zdrój

górê Trojak i dalej przez siod³o Rozdro¿e Zamkowe do ruin

zamku Karpieñ i Starego Giera³towca oraz œcie¿ka przy-

rodnicza przechodz¹ca obok innych ciekawych obiektów

w pobli¿u L¹dka Zdroju.

documentation site, is located southeast from the summit.

It includes two cliffs, of dimesions 60x20 and 35x20 me-

ters, respectively, and 15-22 meters high, composed of the

Giera³tów Gneisses. The cliffs are separated by a corridor,

27-meters-long and locally only 3-meters-wide. Walls of the

corridor, trending almost N-S, are joint surfaces. The trail in

the Rock Gate descends steeply under the overhanging wall,

which is inlined 30° from the vertical along its full length.

The gneiss cliffs of the Rock Gate show not only the aes-

thetic values but enable to recognize geological structure of

the L¹dek-Œnie¿nik crystalline block as well as structural and

textural details of the Giera³tów Gneisses together with the

weathering processes. Gneisses are cut by three regular joint

sets and foliation is perfectly visible on joint surfaces.

The site is easily accessible from the blue touristic trail,

which leads from L¹dek Zdrój village uphill, to the Trojak

Mt. summit and farther, through the Rozdro¿e Zamkowe

to the ruins of the Karpieñ Castle and to Stary Giera³tów

village. Moreover, the thematic trail is available, which leads

to several other nature sites around the village.

The Rock Gate at the Trojak Mt.

The Trojak Mt. (766 m a.s.l.) is located in the Eastern

Sudety Mts, in the Golden Mts. range, east of L¹dek Zdrój

village. The southern part of the Golden Mts. belongs to

the L¹dek-Œnie¿nik crystalline block and includes a variety

of Precambrian and Lower Paleozoic crystalline rocks:

mica schists and plagioclase paragneisses intercalated with

quartzites, marbles, amphibolites as well as coarse-crys-

talline Œnie¿nik gneisses and ine-crystalline, migmatitic

Giera³tów gneisses.

At the summit, which bears the name “Trojan”, the visi-

tor will ind several scenic gneiss cliffs of fantastic shapes

– the Trojan, the Rock Wall, the Three Towers and the Rock

Gate. All are erosional relics (cliffs).

The Rock Gate (742 m a.s.l.), proposed here as a

Autorzy karty stanowiska dokumentacyjnego i fotograii:

W. Mastej, T. Bartuœ (2005)

Wybrana literatura: 55, 87, 104, 343

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: