Skały wulkaniczne w kamieniołomie w Miękini.pdf

Ska³y wulkaniczne w kamienio³omie

w Miêkini

Olkusz

Lokalizacja:

województwo ma³opolskie

powiat krakowski

gmina Krzeszowice

miejscowoœæ Miêkinia

5560

Rejon geograiczny:

Wy¿yna Œl¹sko-Krakowska

Wy¿yna Krakowsko-Czêstochowska

Wy¿yna Olkuska

Jednostka geologiczna:

monoklina œl¹sko-krakowska

4400

Krzeszowice

Obiektem jest nieczynny kamienio³om ska³ wulkanicz-

nych w Miêkini, zlokalizowany oko³o 3 km na pó³nocny-

zachód od Krzeszowic, w po³udniowo-wschodniej czêœci

wzgórza, które oddziela dolinê Miêkini od doliny Kamienic.

Wyrobisko kamienio³omu ma oko³o 800 m d³ugoœci i 400 m

szerokoœci. Z wielu stron ograniczone jest stromymi, czêsto

skalnymi œcianami dochodz¹cymi do 40 m wysokoœci. W re-

jonie Miêkini znajduje siê niewielka antyklina zbudowana ze

ska³ klastycznych karbonu górnego. Na nich niezgodnie le¿y

pokrywa dolnopermskich zlepieñców myœlachowickich.

Ska³y wulkaniczne ods³aniaj¹ce siê w kamienio³omie

(znane ju¿ Staszicowi w 1815 roku) nale¿¹ do dolnego

permu (oko³o 290 mln lat temu) i przykryte s¹ utworami

triasu (oko³o 245 mln lat temu). Najczêœciej nazywane s¹

porirami, w nowszych klasyikacjach to ryodacyty lub ryoda-

cyty porirowe. Œwie¿e, nie zwietrza³e ska³y maj¹ ciemno-

czerwon¹ barwê z odcieniem wiœniowym lub rdzawym. Na

powierzchni ska³y, w tle jednorodnej masy ciasta skalnego,

widaæ bia³e lub ró¿owe du¿e kryszta³y (tzw. prakryszta³y)

skaleni o tabliczkowym kszta³cie oraz mniejsze szare

kryszta³y kwarcu i ciemnobrunatne blaszki biotytu. Niekie-

dy w porirach widoczne s¹ niewielkie fragmenty wapieni i

diabazów karboñskich, wch³oniête przez lawê wulkaniczn¹

(tzw. ksenolity). Ska³y pociête s¹ spêkaniami ciosowymi,

które czasami dziel¹ je na wieloboczne s³upy. Miejscami

ska³y staj¹ siê wskutek wietrzenia ró¿owawe i s³abo zwiêz³e.

Ska³y wulkaniczne Miêkini powsta³y w wyniku krzepniêcia

potoku lawowego, a w pobli¿u znane s¹ wyst¹pienia ska³

piroklastycznych (tufy, tuity), czyli powsta³ych w wyniku

nagromadzenia py³ów i popio³ów wulkanicznych.

W pó³nocno-zachodniej czêœci kamienio³omu, nad por-

irami le¿¹ wêglanowe ska³y triasowe. W niektórych miej-

scach na porirach widoczne s¹ soczewki s³abo zwiêz³ego

zlepieñca, z³o¿onego z otoczaków ska³y wulkanicznej i kwar-

cu. Najczêœciej s¹ to ¿ó³te, kremowe lub jasno-brunatne wa-

pienie jamiste, w których widaæ liczne jamki ró¿nej wielkoœci

i kszta³tu, najwiêksze wielkoœci piêœci. Powsta³y one na

skutek rozpuszczania wystêpuj¹cych w osadzie kryszta³ów

ewaporatów. Œciany jamek doœæ czêsto pokrywaj¹ szczotki

kryszta³ów kalcytu. Oprócz wapieni jamistych wystêpuj¹

te¿ ¿ó³tawo-szarawe, masywne wapienie dolomityczne z

nalotami manganowymi.

Poriry by³y w Miêkini eksploatowane przez ponad 100

lat, pocz¹wszy od 1852 roku, dla potrzeb budownictwa

drogowego i kolejowego.

W pobli¿u kamienio³omu biegnie zielony szlak turystycz-

ny (z Miêkini do Nowej Góry). Obiekt ma du¿e znaczenie

poznawcze i dydaktyczne.

The Volcanic rocks in the Miêkinia quarry

The inactive quarry in Miêkinia village is located about

3 kilometers northwest from Krzeszowice town, in the

northeastern part of a hill which separates the Miêkinia and

the Kamienice valleys.

The rocks exposed in the quarry are Lower Permian volca-

nics formed about 290 Ma ago, covered by Triassic sediments

(about 245 Ma ago). The volcanics are commonly known as

“porphyries” but, according to modern classiications, these

are ryodacites or porphyry ryodacites. At the fresh fracture

the rocks are dark-red with cherry-red or rusty shade. In hand

specimens phenocrysts of white or pink, tabular feldspars,

grey quartz and dark-brown biotite are embedded within

homogenous matrix. Locally, small xenoliths of Carboniferous

limestones and diabases can be found. Rocks are cut by joint

systems which sometimes produce polygonal columns.

Volcanics from Miêkinia originated from the cooling of

lava lobe. In the vicinity the exposures of pyroclastic rocks

are known (tuffs, tufites).

In the northwestern part of the quarry the porphyres

are overlain by Triassic carbonates – yellow, creamy or light-

brown, cavernous limestones in which cavities of various size

and shape are visible (the largest of ist size). The cavities

were produced by dissolution of evaporitic minerals.

The porphyries from Miêkinia have been known to

Stanis³aw Staszic in 1815 and worked since 1852 as ag-

gregate for road and railway construction.

Miêkinia

Wybrana literatura: 90, 162, 302, 334

Autor karty stanowiska dokumentacyjnego i fotograii:

R. Gradziñski (2005)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: