Edukacja zdrowotna

Hej wszystkim. Materiał który powstał został zebrany przez moją osobę z różnych źródeł. Część to opracowania zebrane od Was, które dostałem pocztą elektroniczną, reszta to moje opracowania z książek, Internetu, kser oraz moje własne wypociny. Mam nadzieję że komuś się przydadzą i jak zwykle nie daje żadnych gwarancji na ich poprawność J Powodzenia.

1. Wskaż na różne rozumienie zdrowia w orientacji biologicznej, psychologicznej i społecznej.

Zdrowie to stan pełnego, dobrego samopoczucia fiz. I psych.,  możliwość samodzielnego i aktywnego życia, bez choro i niepełnosprawności lub z nimi jeżeli nie da się ich wyzbyć, poddająca się zmianie zdolność człowieka do osiągnięcia szczytu własnych możliwości psych, fiz i społecznych. Jak i do pozytywnego reagowania na świat.

Zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promocji zdrowia fizycznego poprzez wysiłek społeczności, higienę środowiska, kontrolę zakażeń, nauczanie zasad higieny indywidualnej, organizację służb medycznych i pielęgniarskich ukierunkowaną na zapobieganie chorobom i wczesne ustalenie diagnozy, rozwój mechanizmów społecznych zapewniających każdemu indywidualnie i społeczności, warunki życia pozwalające na utrzymanie zdrowia

Koncepcje zdrowia-modele:

ORIENTACJA SPOŁECZNA

Społeczno-ekologiczny model zdrowia stanowi bazę teoretyczną dla promocji zdrowia. Na jego ostateczny kształt złożyły się do­świadczenia praktyczne i osiągnięcia teoretyczne wielu dyscyplin o orientacji społecznej, w tym epidemiologii społecznej, medycyny spo­łecznej i socjologii medycyny.

Podstawowym założeniem społeczno-ekologicznego modelu zdrowia jest uznanie faktu istnienia skomplikowanych powiązań między człowiekiem i jego środowiskiem. Rozpatrując człowieka w kontekście życia społecznego, model ten nadaje szczególne znaczenie oddziaływaniu na zdrowie czynni­ków natury psychospołecznej, między innymi takich jak: dążenie do dobrostanu, realizacja pragnień i aspiracji, a także fakt pełnienia przez niego ról społecznych.

Model społeczno-ekologiczny zakłada ponadto obowiązek dążenia do poznawania sposobu rozumienia zdrowia i nadawanego mu przez jednostki znaczenia. Zmienność zachowań związanych ze zdrowiem i chorobą w zależności od rodzaju kontekstu kulturowego wskazuje na możliwość wielkiej różnorodności w tym względzie. W modelu przy­pomina się także o tym, że normy zdrowotne pozostają często w kon­flikcie z innymi niż zdrowie znaczącymi dla człowieka wartościami, takimi jak szczęście, przygoda, czy wreszcie zwykła konieczność. Zdro­wie często z nimi przegrywa. Prawdą jest też, iż częścią normalne­go życia jest konieczność podejmowania decyzji niosących ze sobą skutki szkodliwe dla zdrowia, szczególnie w przypadku osób żyjących w trudnych warunkach ekonomiczno-społecznych. Stąd w pro­gramach edukacyjnych musi być tym więcej propozycji alternatyw­nych zachowań, im bardziej restrykcyjne są warunki życia.

ORIENTACJA PSYCHOLOGICZNA

W aspekcie psychologicznym zdrowie dotyczy intelektu, emocji, relacji z otaczającym światem – w tym z innymi ludźmi; w dużym stopniu podlega świadomej kontroli.

Pełnia zdrowia to nie tylko zdrowie ciała i dobre samopoczucie to jednocześnie właściwe relacje interpersonalne oraz postawa społeczna – integralność życia przyjętym systemem etyczno-moralnym.

Zdrowie nie jest stanem, lecz procesem. Jest aktywnym poszukiwaniem i utrzymywaniem równowagi psychofizycznej, rozumianej jako pełnia sił witalnych i obronnych organizmu oraz efektywne radzenie sobie z wymaganiami codziennego życia. Chodzi mianowicie o harmonię wewnętrzną  człowieka jak też o współbrzmienie z zewnętrznym otoczeniem.

Zdrowie psychiczne (umysłowe, czyli zdolność do logicznego myślenia, emocjonalne, czyli umiejętność rozpoznawania i wyrażania uczuć, radzenia sobie ze stresem, lękiem, depresją, a ogólnie wewnętrzny spokój),

ORIENTACJA BIOLOGICZNA (MEDYCZNA)

Wg tego modelu ZDROWIE to brak choroby. To definicja negatywna.

ZDROWIE to stan, w którym organizm nie wykazuje żadnych odchyleń od przyjętych norm medycznych. ZDROWIE rozpatruje się jedynie z perspektywy choroby ( czyli wtedy, kiedy zaistnieje jakieś schorzenie ) oraz w wymiarze biologicznym, pomijając aspekty psychologiczny, duchowy, społeczny, które jednak wiążą się jednak z każdą poważniejszą chorobą.  Model ten widział człowieka jako całość a dopiero w chwili zaistnienia choroby, zwracało się uwagę na poszczególną, chorą część ciała.

2. Omów ideę mandali zdrowia.

MANDALA ZDROWIA WG T.HANCOCKA I F.PERKINSA

Mandala Zdrowia (Mandala of Health)

Mandala Zdrowia to model ekosystemu człowieka opracowany po raz pierwszy we wczesnych latach osiemdziesiątych przez Departament Zdrowia Publicznego w Toronto. Model ten powstał w oparciu o Mandala, figurę będącą symbolem wszechświata, zbudo­waną na planie koła.

W modelu tym zakłada się wzajemne powiązania między kulturą i środowiskiem i ich jednoczesne oddziaływanie na człowieka pojmowanego jako jedność obejmująca wymiar fizyczny, intelektualny i duchowy. Najszerszymi kręgami są biosfera i kultura. Najbliższym kręgiem otaczającym człowieka jest rodzina, traktowana jako najważniejsza struktura pośrednicząca między jednostkami i instytucjami społecznymi, łagodząca i osłaniająca przed skutkami oddziaływania społeczności i kultury. Pozostałe determinanty zdrowia, takie jak: społeczność, system opieki nad chorym, styl życia, praca, biologia człowieka, środowisko fizyczne i psychospołeczne, rozmieszczone są hierarchicznie na pozostałych kręgach. Mandala Zdrowia znakomicie ilustruje bogactwo uwarunkowań zdrowia i jest bardzo użyteczna dla celów edukacyjnych. Model ten jednoznacznie zwraca uwagę na ograniczone możliwości służby zdrowia, wskazując, iż system opieki zdrowotnej jest tylko jednym z wielu determinantów zdrowia.

Mandala
Co to jest Mandala ?
- To kompozycja na planie koła, a jednocześnie, prowadzona za pośrednictwem kolorów i kształtów, rozmowa z samym sobą - takim, jaki jestem w danym momencie, w danym nastroju, w danej sytuacji.
To olbrzymia frajda i źródło niesamowitych niespodzianek, któż z nas bowiem zna siebie do końca
Dlaczego koło ?
- Dlatego, że nie ma początku ani końca, góry ani dołu, nie "atakuje" szpicami kątów, kieruje uwagę na swoje wnętrze. Także dlatego, że kołem jest widnokrąg, a okrągła Ziemia porusza się po kolistej orbicie wokół Słońca, które widziane z Ziemi - wydaje się być dyskiem.
"Twoja Mandala jest wyzwaniem... Twórczym Wyzwaniem do pracy nad sobą.

MANDALA - słowo to oznacza diagram w postaci koła lub okręgu z wpisanym kwadratem (czasem pięciokątem, gwiazdą). Mandale pojawiają się w wielu kręgach kulturowych symbolizując obszary wpływów sił kosmicznych i niebiańskich. Najczęściej z mandalą mamy do czynienia w obrzędach hinduizmu i buddyzmu tybetańskiego. Mandala była rysowana na ziemi, drewnie czy odpowiedniej tkanie, a nawet misternie usypywana z kolorowego piasku. Odpowiednio sporządzona Mandala była punktem koncentracji energii. Obwód mandali stanowi granicę wpływu sił (ogólnie dobra i zła). Mandala jest uważana za kosmogram, mapę wszechświata służącą do medytacji.

Słowo "mandala" pochodzi z sanskrytu, świętego języka dawnych Indii, i jak wiele słów sanskryckich jest wieloznaczne: oznacza koło, ale także krąg, pierścień, tarczę słoneczną, piłkę do gry, grupę ludzi. Znaczy także: "okrągły", "cyrkiel" oraz "orbita planety".

3. Omów znacznie raportu Lalonda dla WHO

Koncepcja pól zdrowia przedstawiona w kana-dyjskim raporcie Lalonda w latach 1977-1978 dzieli czynniki kształtujące stan zdrowia na cztery grupy(pola) – w zależności od tego, czy jednostka ma wpływ na poszczególne grupy czynników. I tak do pola biologii zaliczono wszystkie czynniki biologiczne, głównie genetyczne, na które jednostka nie ma wpływu. Do pola środowiska, na które jednostka także nie ma wpływu, zaliczono czynniki decydujące o naturalnym środowisku życia człowieka, a więc: jakość wód, ilość opadów, nasłonecznienie, stan zdrowia.  Na pole zachowań jednostka ma wpływ. Mówi się nawet o zawinionym złym stanie zdrowia, będącym wynikiem świadomego działania człowieka. Pole opieki zdrowotnej obejmuje czynniki do tyczące zasobów i organizacji opieki zdrowotnej. Jednostka jest wyłącznie odbiorcą wspomnianych działań i nie ma na nie wpływu, natomiast społeczność może wpływać na poprawę usług zdrowotnych.

4. Omów społeczne powody rozwoju edukacji zdrowia jako nauki stosowanej

Podstawowym społecznym powodem rozwoju edukacji zdrowia stał się ogólny rozwój cywilizacji a co za tym idzie pojawienie się szeregu chorób cywilizacyjnych.  Z badań przeprowadzonych przez GUS w kwietniu 1996 roku wynika iż osoby dorosle chorują przedewszystkim na choroby przewlekłe kości (20 %) i stawów (18%) oraz na chorobę nadciśnieniową (16 %). Główna zaś przyczyną zgonów są choroby cywilizacyjne układu krążenia (50%) i nowotwory złośliwe (20%) oraz urazy i zatrucia (7%). Dużym problemem współczesnego świata stała się też walka z uzależnieniami przez które każdego roku niszczy sobie życie lub umiera cała masa osób. Na to całe zło jest więc potrzebne remedium. Stałą się nim Edukacja Zdrowotna która odgrywa ogromną rolę w procesie ochrony zdrowia fizycznego, psychicznego psychicznego społecznego. Jej głównymi celami są:

- wpływanie na zmianę zachowań człowieka

- pobudzanie zainteresowań zdrowiem

- przekształcanie postaw i zachowań ludzkich

- wyrabianie odpowiedzialności za zdrowie własne i osób z najbliższego otoczenia

Tak szeroko rozumiane wychowanie dla zdrowia powinno stanowić integralną część procesu wychowania i należy je oprzeć na uświadamianiu i popularyzowaniu wiedzy o zdrowiu. Każdy powinien wiedzieć co jest dla zdrowia szkodliwe, a co działa pozytywnie na organizm. Kiedy można z problemami zdrowotnymi iść do lekarza a kiedy można radzić sobie samemu. Co wpływa na przedłużenie i harmonię życia a co powoduje zakłócenia w równowadze organizmu przyniając się do skrócenia życia. Edukacja zdrowotna jest dziedziną z pogranicza naukmedycznych, humanistycznych i społecznych.  Pomocne w jej realizacji są także najnowsze osiągniecia z dziedziny psychologii i socjologii.

(takie brednie w większości sam napisałem, część z książki – nic innego nie znalazłem)

5. Zanalizuj pojęcie prewencji i terminów pokrewnych (profilaktyka) oraz zadania trzech stopni prewencji w obszarze zdrowia publicznego

PROFILAKTYKA (prewencja) jest to szereg działań mających na celu zapobieganie chorobie bądź innemu niekorzystnemu zjawisku zdrowotnemu przed jej rozwinięciem się, poprzez kontrolowanie przyczyn i czynników ryzyka. Polega ona na zapobieganiu poważniejszym konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie. Celem profilaktyki jest podjęcie szybkich i skutecznych działań przywracających zdrowie, ma ona również na celu zahamowanie postępu lub powikłań już istniejącej choroby. Dzięki temu prowadzi do ograniczenia niesprawności i inwalidztwa. Istotnym elementem profilaktyki jest także zapobieganie powstawaniu niekorzystnych wzorów zachowań społecznych, które przyczyniają się do podwyższania ryzyka choroby.

Profilaktyka zdrowotna obejmuje:

Prewencję I 0

Prewencję II 0

Prewencję III 0

Prewencja I stopnia (pierwotna) jest to działanie w kierunku zapobiegania dysfunkcjom i zmniejszania zachorowań poprzez redukcję czynników ryzyka chorób. Działania koncentrują się wokół zmiany stylu życia.

Prewencja II stopnia (wtórna) jest to wczesne wykrycie dysfunkcji i podjęcie leczenia w bardzo wczesnym stadium choroby. Dotyczy to głównie badań przesiewowych (skryning) a także edukacji w zakresie samokontroli zdrowia.

Prewencja III stopnia jest to działanie w kierunku zapobiegania skutkom choroby, ich nawrotom i obniżenie liczby przedwczesnych zgonów, edukacja w nauczeniu radzenia sobie z chorobą lub niepełnosprawnością i wykorzystywania tej wiedzy w życiu codziennym oraz wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych na aktywne samodzielne uczestnictwo w życiu społecznym.
 

6. Omów trzy podejścia (modele) promocji zdrowia

Promocja zdrowia jest to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem w celu jego poprawy. (definicja wg Karty Ottawskiej 1986)

Obejmuje działania, które:

ü       Obejmują populację w kontekście codziennego życia

ü       Oddziaływają na determinanty lub uwarunkowania zdrowia a nie na indywidualną zmiane zachowań

ü       Łączą w sposób komplementarny różne metody i sposoby podejścia np. komunikacja/informacja, edukacja, legislacja, system podatkowy, system organizacyjny i spontaniczne działania społeczne.

ü       Zachęcają społeczeństwo do szerokiego udziału w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych przez uczestnictwo w ruchu samopomocowym

ü       Podkreślają rolę zawodów medycznych w podstawowej opiece zdrowotnej, zarówno w edukacji jak i działaniach zapewniających ludziom jednakowe możliwości bycia zdrowym.

3 modele promocji zdrowia:

1. zorientowany na chorobę: zapobieganie określonym jednostkom chorobowym np. chorobie wieńcowej, nowotworom czy próchnicy zębów

2. zorientowany na czynniki ryzyka: eliminowanie tych czynników, np. palenie tytoniu, w celu zapobiegania jednocześnie kilku chorobom

3. zorientowany na zdrowie w rozumieniu holistycznym(całościowym) i wzmacnianie jego potencjału – cechuje go koncentracja na ludziach i środkach społecznych (np. szkołach) Jest to najwłaściwsze podejście.

7. Czynniki ryzyka zdrowotnego.

Czynniki ryzyka- szereg czynników wewnątrz i zewnątrz ustrojowych skorelowanych z występowaniem chorób układu krążenia, zwłaszcza choroby wieńcowej.

Z ponad 250 poznanych do dzieś przynajmniej trzy uznano za podstawowe czynniki przyczynowe chorób. Należą do nich:

-zaburzenia lipidowe, a przede wszystkim podwyższony poziom cholesterolu

- nadciśnienie tętnicze

- palenie tytoniu

Uwzględniono je we wszystkich programach prewencyjnych na świecie.

Również są ważne inne czynniki:

- mała aktywność fizyczna

- otyłość

- stres

- wiek

- płeć

- czynniki genetyczne

- typy osobowości

Zaburzenia Gospodarki Lipidowej Prowadzące Do Miażdżycy.

W organizmie funkcjonuje 12 substancji tłuszczowych- lipidów. Dwie z nich odgrywają główną rolę w zaburzeniach gospodarki tłuszczowej istotnej dla procesu miażdżycowego- Cholesterol i Trójglicerydy.

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE.

Nadciśnienie tętnicze to główny czynnik ryzyka ChUK, wywiera nadmierny nacisk mechaniczny na  ścianę tętnic uszkadzając jej śródbłonek, wtedy staje się on bardziej przepuszczalny dla lipidów co nasila rozwój miażdżycy

Wzrost zagrożenia miażdżycą jest proporcjonalny do wzrostu ciśnienia!!!

PALENIE TYTONIU

Za jego niekorzystny wpływ odpowiedzialne są przede wszystkim:

* Nikotyna

- zwiększa produkcję adrenaliny i noradrenaliny (przyśpieszenie akcji serca, zwiększenie ilości przepompowywanej krwi, podniesienie ciśnienia)

-inicjuje zaburzenia gospodarki lipidowej (zwiększenie stężenia LDL, zmniejszenie poziomu HDL)

* Tlenek węgla

- jego wdychanie sprawia, że około 10-15% czerwonych krwinek jest całkowicie pozbawiona tlenu

- podwyższa zdolność trombocytów do tworzenia zakrzepów

- uszkadza śródbłonek tętnic

MAŁA AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA       

Nadmiernemu odkładaniu się tłuszczów w ustroju sprzyja siedzący tryb życia. U aktywnych fizycznie obserwuje się natomiast mniejsze nasilenie zachorowalności, lżejszy przebieg chorób, mniejszą liczbę zgonów w tym także z powodu chorób układu krążenia.

Fizyczna aktywność:

OTYŁOŚĆ

Stopień zaawansowania otyłości jest oceniany na podstawie wskaźnika masy ciała Queteleta (Body Mass Index BMI)

STRES, TYP OSOBOWOŚCI

Nr 8 Co to jest zdrowie behawioralne. Od czego zależy ?

Zdrowie behawioralne jest jedną z dziedzin psychologii zdrowia. Dziedzina zdrowia behawioralnego koncentruje się na psychologicznych aspektach zdrowia a odbiorcom usług ma być człowiek zdrowy. Zdrowie behawioralne jest ściśle powiązane z zachowaniami zdrowotnymi jako wszelkimi zachowaniami (nawyki, zwyczaje, postawy, wartości) w dziedzinie zdrowia.

Zależy ono zatem od ludzkich zachowań które można podzielić na kilka kategorii:

- poziomu organizacji aktywności i świadomości (nawyki higieny, intencjonalne czynności)

- stosunku do zdrowia (zachowania prozdrowotne, antyzdrowotne)

- sytuacji zdrowia (np. kontrolne badania stomatologiczne, spełnianie zaleceń lekarskich)

- zachowania zdrowotne wynikające z roli (no rodzicielskie zachowania pro i antyzdrowotne)

- treści zachowań (promocyjne, prewencyjne)

nr 9. Opisz fizjologiczne aspekty i etapy przeżywania stresu

Stres to niespecyficzna reakcja organizmu na dowolne wymaganie stawiane mu z zewnątrz. H.Seyle nazwał czynniki wywołujące stres stresorami , przy czym niemuszą mieć one natury tylko fizycznej czy biologicznej, jak długotrwały wysiłek, ból, zmęczenie. Także emocje takie jak: miłość, radość, gniew, złość wywołują w konsekwencji zmiany charakterystyczne dla zespołu stresu. Pobudzenie emocjonalne jest najczęstszym z źródeł stresu. Podstawowymi drogami których pobudzenie prowadzi do zmian somatycznych są obie częśći układu wegetatywnego – współczulna i przywspółczulna. Układ współczulny odgrywa główną rolę w wywoływaniu tzw. Reakcji walki lub ucieczki w odpowiedzi na pobudzenie emocjonalne. Układ przywspółczulny odgrywa rolę przeciwstawną: uspokajającą i regenerującą.

Przy przedłużającym lub powtarzającym się oddziaływaniu stresorów reakcja obronna organizmu staje się bardziej złożona i obejmuje 3 stadia, tworząc łącznie ogólny zespół adaptacyjny (GAS). Zmiany określone jako GAS przebiegają w 3 fazach:

1)       Faza reakcji alarmowej stanowi coś w rodzaju wezwania do walki, mobilizującego cały organizm i jego biologiczne mechanizmy obronne. Aktywizują się mechanizmy hormonalne i nerwowe. Pojawiają się zmiany w układzie sercowo-naczyniowym (np.wzrost tętna i ciśnienia krwi), zmiany napięcia mięśniowego oraz metaboliczne związane z wytwarzaniem energii. W tym czasie odporność organizmu może zmniejszyć się do zera i wtedy następuje jego śmierć.

2)       Faza adaptacji obniża aktywność mechanizmów obronnych, które zostały uruchomione wcześniej, zmniejsza aktywność hormonalną. Nastepuje uruchomienie mechanizmów przystosowawczych organizmu, a jego odporność osiąga poziom powyżej normy.

3)       Faza wyczerpania – kończy się najczęściej śmiercią człowieka. Prawdopodobnie mechanizmy adaptacyjne uczestniczące w podtrzymywaniu stadium odporności wyczerpują swoje możliwości. Normalnie w ciągu życia przechodzimy jedynie przez dwa stadia i tylko niezwykle silny stres prowadzi w krótkim czasie do wyczerpania i śmierci. Organizm człowieka jest wspomagany w walce ze stresorami np. przez leki. Stan wyczerpania nie zawsze jest zjawiskiem nieodwracalnym i jeśli dotyczy tylko części organizmu to po wypoczynku może ona powrócić do normy.

10. Przedstaw związek przeżyć stresowych ze zdrowiem fizycznym i psychicznym (Jak stres psychologiczny wpływa na stan organizmu człowieka?)

Stres- szczególny rodzaj sytuacji (sytuacje stresowe), bądź stan wewnętrzny oznaczający napięcie emocjonalne o ujemny, znaku (stan stresu)

Stres psychologiczny może powodować różne jakościowo zmiany np. fizjologiczne, zmiany w procesach psychicznych (świadomości), np. strach, poczucie zagrożenia oraz zmiany w zachowaniu się (reakcjach motorycznych), np. słowne lub ruchowe. Niekiedy zmiany psychologiczne (np. lęk) towarzyszą stresowi biologicznemu. Zmiany jednak mogą być asymetryczne, tzn. u konkretnego człowieka dominują na przykład zmiany psychiczne (np. emocja strachu) i wegetatywne (np. wysokie ciśnienie krwi, szybkie tętno, rozszerzenie źrenic, natomiast w zachowaniu ruchowym pojawia się zahamowanie (człowiek nieruchomieje).

Jeżeli powstałe napięcie emocjonalne i towarzyszące mu pobudzenie w układzie wegetatywnym nie będą rozładowane, to w warunkach przedłużającego się lub często powtarzającego się pobudzenia mogą stanowić przeciążenie organizmu i wywołać negatywne zmiany w jego funkcjonowaniu np. zaburzenia w układzie krążenia czy pokarmowym.

* reakcje fizjologiczne: wzrost poziomu niektórych hormonów we krwi i w kroczu, wzrost poziomu glukozy we krwi , przyspieszenie tętna, wzrost ciśnienia tętniczego, „suchość” w jamie ustnej, wzmożone wydzielenie potu, rozszerzenie źrenic, utrudnione oddychanie, naprzemienne uczucie gorąca i zimna (dreszcze), wrażenie dławienia czy ucisku w gardle.

* zmiany psychologiczne: poczucie napięcia, rozdrażnienie, nerwowość, agresywność, zmęczne, rozczarowanie, poczucie osamotnienia, tęsknotą, apatią, przygnębienie, depresję, czasem poczucie winy i wstydu, obniżenie samooceny, brak koncentracji, trudności w zapamiętywaniu i przypominaniu, utrudnienie myślenia (rozkojarzenie), niezdolność podejmowania decyzji, nadmierne uwrażliwienie na krytykę.

* zmiany w zachowaniu się: zwiększona pobudliwość, niepokój w zachowaniu (np. podniecenie ruchowe), impulsywność działania, wyładowania emocjonalne, zaburzenia mowy, czasem nerwowy śmiech wzmożony apetyt lub utrata apetytu, skłonność do używania narkotyków, alkoholu i palenia tytoniu.

Wpływ stresu na stan zdrowia przejawia się w zaburzeniach funkcjonalnych i chorobach (np. Ogólne osłabienie, brak lub opóźnienie miesiączki, bóle pleców i w klatce piersiowej , bóle i zawroty głowy, migreny, „mroczki”, bezsenność, koszmary nocne, biegunkę, zwiększoną częstotliwość oddawania moczu, osłabienie popędu płciowego (potencji), owrzodzenia , a ponadto astmę, cukrzycę, chorobę wieńcową serca oraz nerwicę i psychozy ( czyli właściwe choroby psychiczne)

Stres zwiększa podatność na choroby infekcyjne, pasożytnicze, alergiczne i autoimmunologiczne, a także nowotworowe, stwardnienie rozsiane, Baedowa

Zaburzenia w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego lub w układzie immunologicznym prowadzą do zakłócania funkcji obronnych organizmu.

Stres powoduje nerwicę, szczególnie długotrwały.

...