Poczytalność, odpowiedzialność, opiniowanie.
Poczytalność, a więc zdolność rozumienia znaczenia czynu i zachowana możliwość pokierowania swoim postępowaniem to podstawowy warunek pociągnięcia sprawcy czynu karalnego do odpowiedzialności karnej. Wprawdzie w polskim prawie karnym obowiązuje zasada domniemania poczytalności, ale oznacza ona tylko to, że w typowej sytuacji nie wymaga się przeprowadzenia dowodu. Kiedy jednak pojawiają się wątpliwości, czy sprawca był poczytalny, zachodzi konieczność uzyskania opinii sadowo-psychiatrycznej. Opinię taką wydaje co najmniej 2 biegłych lekarzy psychiatrów. W razie potrzemy mogą skorzystać z pomocy psychologa, socjologa czy innego specjalisty. Po analizie materiału sprawy i osobistym zbadaniu oskarżonego psychiatrzy sądowi oceniają czy w chwili dokonania czynu był on poczytalny, jaki jest stan zdrowia psychicznego badanego w chwili opiniowania, czy pozwala on na uczestniczenie oskarżonego w procesie. W zależności od okoliczności sprawy i stwierdzonego stanu zdrowia przedmiotem opinii mogą być inne jeszcze zagadnienia, np. prawdopodobieństwo zapamiętania niektórych fragmentów zdarzenia, a niepamięć innych. Opinie w zasadzie wydaje się na podstawie jednorazowego badania w warunkach ambulatoryjnych. W bardziej skomplikowanych przypadkach biegli mogą wnioskować o poddanie badanego obserwacji w szpitalu psychiatrycznym. Obserwacja taka nie powinna trwać dłużej niż 6 miesięcy. Okres ten może być jednak przedłużony na czas niezbędny do wydania opinii. Zarówno umieszczenie na obserwacji, jak i przedłużenie jej czasu zastrzeżone jest do decyzji sądu. Stwierdzenie niepoczytalności sprawcy oznacza, że postępowanie karne musi zostać umorzone. W niektórych wypadkach możliwe jest jednak umieszczenie go w szpitalu psychiatrycznym lub innym odpowiednim zakładzie.
niach_niach1