38 Powstanie styczniowe
podręcznik, str. 245-250
1. Wybuch powstania:
a. w nocy z 22/ 23 stycznia 1863 r. Komitet Centralny Narodowy „czerwonych” ogłasza wybuch powstania
b. przekształcenie Komitetu Centralnego Narodowego w Tymczasowy Rząd Narodowy
c. manifest Tymczasowego Rządu Narodowego:
- wezwanie narodów: polskiego, litewskiego i białoruskiego do walki z zaborcą,
- zniesienie różnic stanowych,
- uwłaszczenie chłopów i przekazanie na własność chłopom ziemi, którą uprawiali,
- za udział w powstaniu bezrolnym chłopom obiecano ziemię,
d. skromne siły powstańcze:
- brak amunicji i broni ( 6 tys. powstańców z 600 strzelbami), siły rosyjskie w Królestwie Polskim- 100 tys. żołnierzy
- w decydującym momencie powstania po stronie powstańców było 30 tys. słabo uzbrojonych przeciwko 340 tys. armii rosyjskiej
- w ciągu powstania udział wzięło w nim około 200 tys. powstańców
2. Władze powstania:
a. Tymczasowy Rząd Narodowy- „czerwoni”- dyktatorzy powstania: Stefan Bobrowski, Ludwik Mierosławski, Jarosław Dąbrowski
b. Rząd Narodowy- „biali”- od marca 1863 – Marian Langiewicz, Romuald Traugutt ( X 1863-IV 1864, stracony przez Rosjan na Cytadeli 5 VII 1864)
- stworzył państwo podziemne, pełnił władzę wykonawczą i ustawodawczą, zbudował administrację, wprowadził podatki, obligacje, sądy, policję)
3. Oddziały partyzanckie:
a. partie powstańcze to nieregularne oddziały, złożone z ochotników, posiadające różnorodne uzbrojenie i skład ilościowy
- w decydującym momencie powstania po stronie powstańców było 30 tys. słabo uzbrojonych przeciwko 340 tys. armii rosyjskiej; w ciągu powstania udział wzięło w nim około 200 tys. powstańców)
b. dowódcy partii partyzanckich: ks. Stanisław Brzóska ( jego oddział walczył najdłużej), Józef Hauke- Bosak, Marian Langiewicz, Edmund Taczanowski ( z wielkopolskiej Choryni ), Zygmunt Sierakowski, Francisco Nullo, Konstanty Kalinowski ( Białostocczyzna)
c. żuawi śmierci- doborowa jednostka założona przez Franciszka Rochenbruna, złożona w dużej części z zagranicznych ochotników. Nosili charakterystyczne czarne ubrania z białymi krzyżami na piersiach.
d. ważniejsze potyczki: odnotowano około 1200 starć: Staszów, Pieskowa Skała, Małogoszcz, Opatów, Żyrzyn, Grochowiska,
4. Skutki powstania:
a. represje popowstaniowe:
- egzekucje- stracono około 2 tys. powstańców,
- konfiskata około 1500 majątków ziemian i zsyłka powstańców i ich rodzin na katorgę ( ciężką pracę) na głąb Rosji na Syberię – około 40 tys. osób,
- zmiana nazwy Królestwa Polskiego na Kraj Przywiślański,
- rusyfikacja szkolnictwa i administracji,
- represje na Litwie- działalność generała- gubernatora Michała Murawiowa „Wieszatiela”
b. upadek pozycji ziemiaństwa
c. uwłaszczenie chłopów 2 marca 1864 r. przez władze carskie
licealista123