UNIWERSYTET WROCŁAWSKI – WYDZIAŁ FILOLOGICZNY

FILOLOGIA POLSKA

Alicja Ciura

ANALIZA JĘZYKOWO-STYLISTYCZNA TEKSTÓW PIOSENEK ZESPOŁU MYSLOVITZ

Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. J. Miodka

Wrocław 2000

SPIS TREŚCI

WSTĘP

Ta praca będzie poświęcona gruntownej i wielostronnej analizie tekstów piosenek zespołu Myslovitz. Wybór tematu nie jest przypadkowy, ponieważ od kilku lat interesuję się twórczością tej grupy, pilnie śledzę jej dokonania i reakcje prasy muzycznej na nie. Miałam także przyjemność uczestniczyć w kilkunastu koncertach Myslovitz i zapewniam, że wrażenia są niezapomniane. Szacunek, który żywię dla muzyków Myslovitz, i przekonanie o wyjątkowości ich twórczości skłoniły mnie do takiego właśnie wyboru tematu. Moje spostrzeżenia pokrywają się z oceną grupy przez krytykę, co znalazło swój oddźwięk m.in. w licznych nagrodach, które w swojej karierze zdobył zespół.

W swojej pracy korzystałam przede wszystkim z wielu artykułów (głównie z gazet muzycznych) komentujących dokonania zespołu – przez kilka miesięcy zbierałam materiały prasowe, zajmując się wyszukiwaniem odpowiednich fragmentów m.in. w czasopismach XL, Tylko rock oraz Machina. Zajrzałam też do internetu na oficjalną stronę Myslovitz (http://www.myslovitz.pl) oraz – ogromnie mi pomocną ze względu na bogate zbiory artykułów prasowych – stronę nieoficjalną (http://www.myslovitz.iq.pl). Dzięki uprzejmości i życzliwości samego zespołu mogłam też liczyć na pomoc autorów tekstów. Moje rozważania znacznie ułatwiła również Monika Biss – szefowa fan klubu Myslovitz – oraz Jacek Osadnik – piszący właśnie książkę biograficzną o Myslovitz, dzięki któremu mogłam zweryfikować posiadane informacje dotyczące historii grupy. Ponadto zajmując się pisaniem czwartego rozdziału przeczytałam wszystkie książki, do których zespół odwołuje się w swojej twórczości, obejrzałam też większość filmów, które zainspirowały muzyków do napisania tekstów. Wszystko te zabiegi umożliwiły mi dokładne – mam nadzieję – zrozumienie tekstów, dzięki czemu możliwe było napisanie tej pracy.

Na początku zajmę się w niej próbą zdefiniowania rocka jako zjawiska kulturowego, przedstawię też historię grupy Myslovitz oraz stosunek prasy muzycznej do jej twórczości. Te zagadnienia będą tematem pierwszego rozdziału. W rozdziale drugim zwrócę uwagę na problemy fonetyczne, wersyfikacyjne i leksykalne, na które napotykają twórcy tekstów piosenek rockowych. Trzeci rozdział to przegląd tematyki, poruszanej w utworach grupy Myslovitz – podział problematyki tekstów i ich staranna analiza i interpretacja. Ostatni, czwarty rozdział opisuje inspiracje innymi dziedzinami sztuki i ich wpływem na powstawanie tekstów piosenek tej formacji: mowa będzie o różnego rodzaju zależnościach, nawiązaniach i odwołaniach, jakie pojawiają się w twórczości Myslovitz.

ROZDZIAŁ I

ROCK JAKO ZJAWISKO KULTUROWE

Rock to zjawisko artystyczne i społeczne niezwykle charakterystyczne dla drugiej połowy dwudziestego wieku. Najczęściej definiuje się go jako jeden z podstawowych stylów w wokalno-instrumentalnej muzyce rozrywkowej, powstały w połowie lat pięćdziesiątych XX w. z połączenia elementów białych i murzyńskich stylów. Cechuje się on mocno zaznaczonym rytmem i elektrycznie nagłośnionym instrumentarium.[1] Zamiast nazwy rock (lub rock and roll) często używa się także określeń muzyka rozrywkowa lub muzyka popularna. Nie oznaczają one jednak dokładnie tego samego. Najszerszym pojęciem jest muzyka rozrywkowa. Obejmuje ono te gatunki muzyczne, które charakteryzują się łatwością w odbiorze i stanowią formę rozrywki dla szerokich kręgów społecznych.[2] Z kolei muzyka popularna (inaczej pop music czy krótko pop) to nurt we współczesnej muzyce, który obejmuje wszystkie style przeznaczone dla masowego odbiorcy.[3] Wacław Panek tak o niej pisze:

Jest to termin muzycznie nieprecyzyjny (...), w praktyce oznaczający muzykę rozrywkową. A ściślej mówiąc: typ muzyki rozrywkowej aktualnie modnej (...). Jednakże obecnie sytuacja terminologiczna i konotacyjna określeń typu muzyka taka lub inna (poważna, rozrywkowa, pop, młodzieżowa etc.) jest tak pogmatwana, iż nie sposób wyprowadzić tu jednoznacznie brzmiących definicji, czy choćby tylko pokusić się o nie...[4]

Rzeczywiście, na bałagan terminologiczny zwraca uwagę wielu badaczy zajmujących się tą problematyką. Halina Zgółkowa twierdzi wręcz:

Na dobrą sprawę ani w setkach tekstów rockowych, ani też w kilkudziesięciu największych publikacjach prasowych dotyczących rocka, nigdzie nie znajdziemy jednej, ostatecznej i wyczerpującej definicji.[5]

Podobnego zdania jest Roman Kowal, gdy pisze:

Ciągle brak zgody co do zakresu terminu: muzyka popularna[6]

i zaraz dodaje:

Nie będę zresztą próbował formułować definicji muzyki popularnej.[7]

Mimo świadomości licznych braków i niejasności naukowcy unikają podejmowania prób wypełnienia tych luk. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy szukać chyba w powszechnym przekonaniu, że kultura rockowa – czy szerzej: masowa, popularna – schlebia jedynie najniż­szym, niewyrobionym gustom, odbiorcom nastawionym tylko na pulpę płynącą z głośników radiowych.[8] Wspomniany przez mnie Wacław Panek wysuwa ciekawą, choć z pewnością bulwersującą dla niektórych hipotezę:

Podejrzewam, że owo omijanie muzyki rozrywkowej przez polską muzykologię, pedago­gikę czy naukowców z akademii muzycznych, wynika po części z prowincjonalizmu myślenia tych środowisk. Nabzdyczeni wielkością piątego palca u Chopina muzykolodzy czy chodzący na koturnach pedagodzy myślą, że zajmowanie się czymś tak pospolitym i wtórnym artystycz­nie jak muzyka rozrywkowa, uwłacza ich naukowej godności.[9]

Zwraca on też uwagę, że mimo zaniedbania rocka przez środowiska naukowe muzyczna rozrywka jest dzisiaj obszarem szalenie ważnym, wręcz kulturotwórczym. Jego zdanie po­dziela Ewa Kofin, która pisze:

Za bezsens wypadałoby też uznać tępienie tej muzyki czy też udawanie, że jest to zjawisko marginesowe, bo taka postawa okazuje się zupełnie bezproduk...