0118(1).pdf

PROWADZENIE PASIEK

METODAMI EKOLOGICZNYMI

materia³y dla rolników

Radom 2004

Opracowanie zosta³o wykonane w ramach

Projektu PHARE PL 01.01.04. Rolnictwo ekologiczne

Autorzy::

1. dr Piotr Skubida

2. prof. dr hab. Wojciech Skowronek

3. mgr in¿. Agata Szewczyk

Oddzia³ Pszczelnictwa Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Pu³awach

Projekt ok³adki: Marek Rz¹sa, RCDRRiOW w Przysieku

Wydawca:

Krajowe Centrum Rolnictwa Ekologicznego

- Regionalne Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich

w Radomiu

ul. Chorzowska 16/18, 26-600 RADOM

tel. +48(48) 365 69 00

e-mail:radom@cdr.gov.pl

www.cdr.gov.pl/radom

Realizacja i druk:

GP RCDRRiOW w Radomiu

ul. Chorzowska 16/18, 26-600 RADOM

tel. +48(48) 365 69 00

e-mail:radom@cdr.gov.pl

www.cdr.gov.pl/radom

ISBN 83-89060-52-3

Nak³ad: 300 egz.

Spis treci

I. Rasy pszczó³ .................................................................................................. 4

II. Lokalizacja pasiek ekologicznych ............................................................... 4

III. Warunki produkcji w pasiece ekologicznej .................................................. 5

IV. Dokarmianie pszczó³ ..................................................................................... 6

V. Ochrona pszczó³ przed chorobami i szkodnikami ........................................ 7

VI. Charakterystyka dopuszczalnych materia³ów i rodków u¿ywanych

w pszczelarstwie ekologicznym .................................................................. 14

VII. Podstawowe zasady prowadzenia ekologicznej gospodarki pasiecznej ..... 15

VIII. Przetwórstwo, znakowanie i przechowywanie produktów pasiecznych ..... 18

IX. Certyfikacja ................................................................................................ 19

X. Normy jakociowe na miód obowi¹zuj¹ce w polsce

i w unii europejskiej ................................................................................... 19

XI. Ekonomiczne aspekty prowadzenia pasieki ekologicznej .......................... 22

XII. Za³¹cznik Nr 1- Jednostki certyfikuj¹ce rolnictwo

ekologiczne w roku 2003 ............................................................................ 25

XIII. Literatura ....................................................................................................... 27

I. Rasy pszczó³

W wyborze ras pszczó³ nale¿y kierowaæ siê ich adaptacj¹ do lokalnych warun-

ków po¿ytkowych, ich ¿ywotnoci¹ i odpornoci¹ na choroby, która to cecha na-

biera w pszczelarstwie ekologicznym szczególnie wa¿nego znaczenia. Rozporz¹-

dzenie unijne preferuje rasy europejskie gatunku Apis mellifera oraz ich linie lo-

kalne. G³ówne znaczenie ma tutaj zachowanie miejscowego materia³u genetycz-

nego. Sporód ras hodowanych w Polsce do produkcji ekologicznej najlepiej na-

daje siê miejscowa rasa rodkowoeuropejska Apis mellifera mellifera oraz rasa kra-

iñska Apis mellifera carnica ale równie¿ krzy¿ówki obu tych ras, które daj¹ wy¿sz¹

produkcjê dziêki zjawisku heterozji wystêpuj¹cym przy takim krzy¿owaniu.

II. Lokalizacja pasiek ekologicznych

Na terenie pasieki ekologicznej nie mog¹ wystêpowaæ przekroczenia dopusz-

czalnych stê¿eñ szkodliwych substancji zanieczyszczaj¹cych powietrze, glebê i wo-

dê. Ponadto w promieniu 3 km rozumianym w sensie ogólnym jako maksymalny

promieñ zasiêgu lotu pszczó³ od pasieki ród³a po¿ytku powinny stanowiæ za-

sadniczo uprawy prowadzone metodami ekologicznymi lub obszary poroniête

dzik¹ rolinnoci¹. Termin zasadniczo odnosi siê tu do g³ównych róde³ po¿yt-

ku, na których pracuj¹ pszczo³y, a nie do wszystkich upraw istniej¹cych na terenie

otaczaj¹cym pasiekê, które nie stanowi¹ ród³a po¿ytku lub te¿ uprawy, na któ-

rych stosuje siê zabiegi maj¹ce niewielki wp³yw na rodowisko, a wiêc pozbawio-

ne znacz¹cego wp³ywu na jakoæ produktów pasiecznych. Sformu³owanie po-

zbawione znacz¹cego wp³ywu trzeba rozumieæ w odniesieniu do mo¿liwych za-

nieczyszczeñ rolniczych lub rodowiskowych co do produktów pasiecznych. Od-

leg³oæ pasieki od wysypisk, spalarni mieci nie mo¿e byæ mniejsza ni¿ 1 km, a od

ruchliwych dróg i autostrad, centr przemys³owych wystarczaj¹ca na tyle, aby nie

by³o mo¿liwoci kontaminacji szkodliwych substancji w produktach pszczelich

(okrelenie tej odleg³oci nale¿y do jednostki certyfikuj¹cej). Pszczelarza, ubiega-

j¹cego siê o status posiadacza pasieki ekologicznej obowi¹zuje z³o¿enie mapki te-

renu w skali 1:10000 lub 1:25000 do odpowiedniej jednostki cetryfikuj¹cej, z na-

niesieniem miejsca stacjonowania pasieki ekologicznej. Je¿eli pszczelarz uwa¿a,

¿e jego pasieka aktualnie jest usytuowana w terenie ekologicznym i chce produko-

waæ miód ekologiczny ma szansê otrzymania certyfikatu, je¿eli potwierdz¹ to ba-

dania przeprowadzone na jego koszt. Koszty takiej certyfikacji s¹ znaczne.

Zaleca siê, aby pasieka znajdowa³a siê w suchym miejscu (pozwala to na utrzy-

manie wy¿szej higieny na pasieczysku, a co za tym idzie równie¿ wewn¹trz uli),

w terenie o niezbyt du¿ej wilgotnoci, a ule by³y ustawione wylotami w kierunku

po³udniowym i w rzêdach odleg³ych minimalnie 3-4 m od siebie, je¿eli s¹ to

rzêdy równoleg³e. Odleg³oæ taka musi byæ zachowana w celu jak najwiêkszego

ograniczenia mo¿liwoci b³¹dzenia pszczó³ i rabunków w pasiece.

Bardzo istotn¹ spraw¹ przy lokalizacji pasieki ekologicznej jest zagwaranto-

wanie pszczo³om odpowiedniej bazy po¿ytkowej i czystej wody w ilociach za-

spokajaj¹cych potrzeby pasieki. Je¿eli zaistnieje koniecznoæ podania pszczo³om

ciasta miodowo-cukrowego na przedwioniu lub wczesn¹ wiosn¹, w pasiece musi

znajdowaæ siê woda niezamarzaj¹ca, któr¹ pszczo³y mog³yby pobieraæ.

III. Warunki produkcji w pasiece ekologicznej

Rozpoczêcie produkcji ekologicznej w pasiece musi byæ poprzedzone okre-

sem przejciowym. Rozporz¹dzenie UE okrela ten okres czasu na 1 rok. Jednym

z elementów tego przejcia jest wymiana plastrów w pasiece (wszystek wosk po-

winien zostaæ zast¹piony woskiem ekologicznym). We W³oszech przestawianie

produkcji pasiecznej trwa jak wy¿ej wspomniano. W pierwszym roku woszczyna

stara (w plastrach gniazdowych i miodni) nie musi byæ ca³kowicie wymieniona,

nawet ze wzglêdu na trudnoci natury technicznej nie da siê tego wykonaæ i wystar-

cza wymiana po³owy plastrów (pozosta³e plastry wymienia siê w nastêpnych dwóch

latach). Jeli chodzi za o wêzê stosowan¹ do nowych plastrów, musi ona byæ wy-

produkowana z wosku ekologicznego. Teoretycznie, aby z pasieki mo¿na by³o sprze-

dawaæ miód ekologiczny potrzeba by 3 lat. W praktyce w³oskie jednostki certyfiku-

j¹ce wydaj¹ certyfikaty w chwili, kiedy zosta³o wymienione 50% starych plastrów

i min¹³ rok od chwili z³o¿enia wniosku o uznanie pasieki za ekologiczn¹.

Przestawianie produkcji powinno obejmowaæ wszystkie rodziny pszczele, któ-

re posiada pszczelarz. W jednym gospodarstwie nie jest wiêc mo¿liwe prowadze-

nie produkcji metodami ekologicznymi w jednej lub kilku pasiekach, a w innych

stosowanie metod konwencjonalnych.

Podstaw¹ prowadzenia pasieki ekologicznej jest czystoæ wosku pod wzglê-

dem obecnoci w nim akarycydów, czyli rodków u¿ywanych do walki z warroz¹.

Mowa tu g³ównie o amitrazie, fluwalinacie, kumafosie i chlorfenwinfosie. Wosk

ekologiczny w zasadzie powinien byæ wolny od tych substancji czynnych.

Ministerstwo Rolnictwa we W³oszech nie wyda³o do tej pory rozporz¹dzeñ odno-

nie limitu zawartoci akarycydów w wosku. S¹ podane zalecenia Krajowego Instytu-

tu Pszczelarstwa, do których stosuj¹ siê jednostki certyfikuj¹ce. Proponowano, aby

dopuszczalne stê¿enie kumafosu wynosi³o 200 ppb, a fluwalinatu 100 ppb. Limity te

mog³yby obowi¹zywaæ zarówno w przypadku wosku z odsklepin, pochodz¹cych z pro-

dukcji konwencjonalnej, dla celów oceny przydatnoci tego wosku jako materia³u na

wêzê w okresie przestawiania pasieki na produkcjê ekologiczn¹, jak i w przypadku

plastrów gniazdowych po zakoñczeniu okresu przestawiania. Po up³ywie okresu przej-

ciowego jako surowiec na wêzê, pszczelarz powinien stosowaæ przede wszystkim

w³asny wosk uzyskany z odsklepin i poddany nastêpnie przetworzeniu w zak³adzie

podlegaj¹cym systemowi kontroli. Wówczas limity dopuszczalnych stê¿eñ nie by³yby

ju¿ potrzebne. Limity te powinny odnosiæ siê tylko do wosku konwencjonalnego, prze-

znaczonego do przetworzenia na wêzê stosowan¹ przez pasieki przestawiane na pro-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: