KSZTAŁTOWANIE SIĘ BEZROBOCIA W POWIECIE NOWOSĄDECKIM.doc

Opiekun naukowy:

Prof. dr hab. Józefa Famielec

Kształtowanie się bezrobocia

w Powiecie Nowosądeckim

Praca magisterska

Nowy Sącz 2004

Marta Wójcik

AKADEMIA EKONOMICZNA

W KRAKOWIE

kierunek:  gospodarka przestrzenna

Specjalność: Administracja i finanse sektora publicznego

k

3

Miejsce na podziękowanie dla promotora i osób mnie wspierających.

Spis treści

WSTĘP              5

Rozdział 1              ZAGADNIENIA TEORETYCZNE BEZROBOCIA              6

1.1.              Pojęcie i pomiar bezrobocia.              6

1.2.              Rodzaje bezrobocia.              6

1.3.              Przyczyny bezrobocia.              7

1.4.              Społeczno-ekonomiczne skutki bezrobocia.              7

1.5.              Przeciwdziałanie bezrobociu.              8

Rozdział 2              ZAGADNIENIA METODYCZNE              9

2.1.              Cel i metody badań.              9

2.2.              Teren badań.              9

Rozdział 3              ANALIZA BEZROBOCIA W POWIECIE NOWOSĄDECKIM              10

3.1.              Ogólna charakterystyka lokalnego rynku pracy.              10

3.2.              Rozmiary bezrobocia w Powiecie Nowosądeckim.              12

3.3.              Analiza poziomu wykształcenia bezrobotnych z Powiatu Nowosądeckiego.              13

3.4.              Zróżnicowanie bezrobotnych ze względu na wiek.              13

3.5.              Płeć jako determinanta bezrobocia.              13

3.6.              Przyczyny bezrobocia na lokalnym rynku pracy.              14

Rozdział 4              DZIAŁANIA PODEJMOWANE PRZEZ URZĄD PRACY W NOWYM SĄCZU NA RZECZ OGRANICZANIA BEZROBOCIA I OCENA ICH EFEKTYWNOŚCI              15

4.1.              Realizacja zadań z zakresu przeciwdziałania bezrobociu przez Powiatowy Urząd Pracy w Nowym Sączu.              15

4.2.              Niesubsydiowane programy przeciwdziałania bezrobociu.              15

4.3.              Subsydiowane programy rynku pracy              16

4.4.              Działania podejmowane przez PUP w Nowym Sączu w zakresie ograniczania bezrobocia.              16

ZAKOŃCZENIE              17

Bibliografia              18

Spis wykresów              20

Spis tabel              21

WSTĘP

Od początku lat dziewięćdziesiątych bezrobocie stało się najważniejszą kwestią społeczną, ekonomiczną i wyzwaniem dla polskiej gospodarki. O wadze tego zjawiska świadczą wydłużające się szeregi bezrobotnych i zubożenie społeczeństwa, co niekorzystnie wpływa również na rozwój gospodarczy naszego kraju.

Bezrobocie w Polsce wynika głównie z kryzysu gospodarczego i społeczno-politycznego oraz jest ceną, którą płaci całe społeczeństwo za przekształcanie się gospodarki z planowanej, centralnie sterowanej w rynkową.

Rozdział 1                        
ZAGADNIENIA TEORETYCZNE BEZROBOCIA

1.1.          Pojęcie i pomiar bezrobocia.

Zjawisko bezrobocia należy do najbardziej palących problemów społecznych XX wieku i wiele wskazuje na to, iż również wiek XXI niewiele zmieni w tym względzie. Wysoka ranga problemu bezrobocia wynika z ekonomicznego, społecznego i politycznego znaczenia tego zjawiska. Bezrobocie nie tylko wpływa na standard życia ludności
i dynamikę rozwoju gospodarczego, ale w istotnej mierze decyduje o nastrojach społecznych i popularności rządów[1].

W literaturze, jak i w innych źródłach można spotkać wiele definicji pojęcia ,,bezrobocie”. Jedna z nich brzmi: ,, Bezrobocie to zjawisko ekonomiczne występujące,
w mniejszym lub większym stopniu, w gospodarce każdego państwa. Oznacza sytuację,
w której popyt na siłę roboczą jest mniejszy od jej podaży, czyli na rynku pracy występują wolne zasoby siły roboczej”[2].

1.2.          Rodzaje bezrobocia.

Bezrobocie to zjawisko polegające na tym, że pewna liczba pracowników zdolnych do pracy oraz gotowych do jej podjęcia nie znajduje zatrudnienia. Najogólniej mówiąc bezrobocie oznacza brak równowagi między stroną podażową a stroną popytową rynku pracy. Brak ten wyraża nadwyżka realnych zasobów pracy nad efektywnym popytem na pracę. Wielkość bezrobocia zależy od aktywności zawodowej i liczby ludności w wieku produkcyjnym oraz od liczby pracujących (w tym zwłaszcza zatrudnionych).

W ujęciu makroekonomicznym i makrospołecznym wyznacznikiem pojęcia ,,bezrobocie” jest tzw. przedmiotowe i podmiotowe podejście do problemu[3].

1.3.          Przyczyny bezrobocia.

Próbę teoretycznego wyjaśnienia przyczyn bezrobocia dobrowolnego i przymusowego podejmują współcześnie dwie konkurujące ze sobą szkoły: neoklasyczna i keynesistowska[4].

Ujęcie neoklasyczne opiera się na założeniu funkcjonowania doskonałego rynku pracy, który odznacza się następującymi cechami:

-          zarówno pracodawcy, jak i pracownicy dążą do maksymalizacji swych korzyści, przy czym jedni i drudzy mają dostęp do pełnej informacji o rynku pracy (miejscach pracy, płacach, innych warunkach pracy),

-          warunki pracy (w tym również płace) są doskonale elastyczne,

-          istnieje niczym nie ograniczona mobilność siły roboczej.

1.4.            Społeczno-ekonomiczne skutki bezrobocia.

Konsekwencje bezrobocia można rozpatrywać w płaszczyźnie ekonomicznej, społecznej, prawnej, politycznej, a także – psychologicznej, zdrowotnej, etyczno-moralnej
i obyczajowej; w odniesieniu do jednostek, rodzin, środowisk lokalnych i całego społeczeństwa; z punktu widzenia zagrożeń bieżących i perspektywicznych[5].

1.5.          Przeciwdziałanie bezrobociu.

Bezrobocie nabrało wielkiej doniosłości ekonomicznej, społecznej i politycznej. Jego rozmiary przekroczyły granicę bezrobocia frykcyjnego i nieuniknionego, przekształcając się w zjawisko chroniczne i masowe.

Rozdział 2                        
ZAGADNIENIA METODYCZNE

2.1.          Cel i metody badań.

Celem badania było wszechstronne rozpoznanie zjawiska bezrobocia jako poważnego problemu społeczno-ekonomicznego na przykładzie Powiatu Nowosądeckiego. W tym celu została przeprowadzona analiza struktury bezrobotnych według cech demograficzno-społecznych, takich jak płeć, wiek i wykształcenie. Przeprowadzono analizę przyczyn oraz skali bezrobocia. Zostały również scharakteryzowane aktywne formy i
programy przeciwdziałania bezrobociu.

2.2.          Teren badań.

Rozdział 3                        
ANALIZA BEZROBOCIA W POWIECIE NOWOSĄDECKIM

3.1.          Ogólna charakterystyka lokalnego rynku pracy.

Sytuacja na lokalnym rynku pracy jest wyjątkowo trudna, odczuwa się skutki pogarszającej się sytuacji gospodarczej kraju, trudnych warunków działania podmiotów gospodarczych i innych niekorzystnych czynników makroekonomicznych.

Struktura osób pracujących (wg stanu na dzień 31.05.2002 r.) przedstawia się następująco:

-          pracujący poza rolnictwem indywidualnym - 59,8 tys. osób, co stanowi 55,3 % ogółu pracujących (w tym: Miasto Nowy Sącz - 36,3 tys. osób, Powiat Nowosądecki
- 23,5 tys. osób),

-          pracujący w rolnictwie indywidualnym - 48,3 tys. osób, co stanowi 44,7 % ogółu pracujących (w tym: Miasto Nowy Sącz - 1,6 tys. osób, Powiat Nowosądecki
– 46,7 tys. osób).[6]

Wykres 1.              Ludność aktywna zawodowo wg stanu na 31 maja 2002 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Nowym Sączu.

Udział pracujących w rolnictwie jest więc stosunkowo duży, a ponadto rolnictwo Sądecczyzny charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem gospodarstw i niskim stopniem mechanizacji z uwagi na ukształtowanie terenu.

Na dzień 31.12.2002 r. w gospodarce pracowało 105,8 tys. osób; w tym: Miasto Nowy Sącz – 36,8 tys. osób, Powiat Nowosądecki – 69 tys. osób.

Wykres 2.              Pracujący w gospodarce narodowej w latach 1994-2002 (wg stanu na 31 grudnia każdego roku).

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Nowym Sączu.

3.2.          Rozmiary bezrobocia w Powiecie Nowosądeckim.

Województwo małopolskie plasuje się wśród regionów o najniższej stopie bezrobocia, po województwie mazowieckim. W grudniu 2002 r. stopa bezrobocia w województwie małopolskim wynosiła 13,9 % i nadal nie przekroczyła średniej krajowej, która w tym okresie ukształtowała się na poziomie 18,1%.

Tabela 1.              Stopa bezrobocia w Polsce, w Województwie Małopolskim, w Powiecie Nowosądeckim i Nowym Sączu w latach 2000-2003.