Wartość użytkowa sprawozdań finansowych, wartość informacyjna sprawozdań finansowych
Judyta Czarnecka
Studentka III roku
Finansów i Rachunkowości
Spis treści:
Wstęp
Rozdział 1. Definicja sprawozdania finansowego i użyteczność jego poszczególnych części
1. Czym jest sprawozdanie finansowe?
2. Bilans
3. Rachunek zysków i strat
4. Rachunek przepływów pieniężnych
5. Zestawienie zmian w kapitale własnym
6. Informacja dodatkowa
Rozdział 2. Użytkownicy sprawozdań finansowych
1. Inwestorzy i udziałowcy
2. Zarząd firmy
3. Wierzyciele
4. Pracownicy
5. Klienci i kontrahenci
6. Konkurencja
7. Społeczeństwo
8. Banki
9. Instytucje rządowe i fiskalne
Zakończenie
Literatura
Każdy kto choć trochę interesuje się jakimś podmiotem gospodarczym i chce dowiedzieć się w jaki sposób on funkcjonuje, dlaczego tak, a nie inaczej, wygląda sytuacja finansowa jednostki lub też bada położenie danego przedsiębiorstwa na tle konkurencji - bierze do ręki sprawozdanie finansowe jednostki, w którym zawarte są odpowiedzi na większość jego pytań. Jak wiadomo każda jednostka z końcem roku obrotowego jest zobowiązana do sporządzenia rzetelnego sprawozdania finansowego. Zasady sporządzania sprawozdań są ściśle określone przez Ustawę o rachunkowości i posiadają odpowiednie cechy, które gwarantują ich poprawność.
Jedną z cech, która będzie omawiana jest: użyteczność. Odbiorcy sprawozdań finansowych, inaczej użytkownicy, w każdym sprawozdaniu znajdą odpowiednie dla siebie dane, które poinformują ich o konkretnej dziedzinie działalności jednostki.
Dlaczego użyteczność jest tak ważna? Dlatego, że gdyby nie ona sprawozdania finansowe tworzone byłyby dla samych siebie, nikt nie analizowałby ich. Jeżeli natomiast znajdzie się choć jedna osoba, która zainteresuje się nimi, to cecha ta nabiera znaczenia i dla potrzeb tej osoby sporządza się sprawozdania. Wiadomo, że takich osób (podmiotów) jest więcej i dlatego sprawozdania zawierają kilka elementów, aby zaspokoić potrzeby każdego użytkownika.
1.Czym jest sprawozdanie finansowe?
Aby zająć się omawianiem informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym jak i jego użyteczności na początku należy przybliżyć samą istotę sprawozdań. Sprawozdania finansowe są bardzo ważną częścią każdego przedsiębiorstwa. Zawierają podstawowe informacje dotyczące firmy i jej działalności. Jeżeli zainteresowanie budzi dane przedsiębiorstwo, po jednym rzucie oka na jego sprawozdanie można wysnuć pierwsze wnioski i dowiedzieć się w jaki sposób jest ono zarządzane. Sprawozdania finansowe występują również jako źródła informacji o sytuacji ekonomicznej i finansowej danej jednostki czy też rentowności i płynności finansowej .
Sporządzenie każdego sprawozdania opiera się o zasady zawarte w takich aktach prawnych jak:
a) Ustawa o rachunkowości,
b) MSR1: Prezentacja sprawozdań finansowych.
Ustawa o rachunkowości weszła w życie w roku 1994. Zgodnie z nią jednostki gospodarcze są zobowiązane do sporządzenia sprawozdań finansowych w różnym zakresie i w oparciu o różne podstawy. Ustawa o rachunkowości wprowadza dla pewnej grupy podmiotów obowiązek lub możliwość sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z MSR lub MSSF. Obowiązek taki od 01.01.2005 roku dotyczy skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych, które to sprawozdania sporządzone są przez jednostki dominujące - emitentów papierów wartościowych. Na banki również nałożony jest ten obowiązek. Istnieje jednak możliwość stosowania MSR (MSSF) jako podstawowych zasad sporządzania sprawozdań. Jednostki, które mogą się do tego zastosować to jednostki wchodzące w skład grupy kapitałowej, która sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodne z MSR(MSSF)[1].
Bilans jest dokumentem o największej pojemności informacyjnej spośród wszystkich elementów sprawozdania finansowego. W bilansie znajduje odzwierciedlenie sytuacja majątkowa i finansowa jednostki, która ukształtowała się w ciągu roku obrotowego[2]. Bilans dostarcza informacji o wartości aktywów będących w dyspozycji jednostki , o jej zobowiązaniach oraz kapitałach własnych, w dniu, na który został sporządzony. Wartość składników majątkowych ujętych w bilansie jest uzależniona od przyjętej metody wyceny i często odbiega znacznie od wyceny rynkowej.
Ten element rocznego sprawozdania finansowego zawiera nie tylko dane z bieżącego roku obrotowego, ale również z roku go poprzedzającego. Umożliwia to odbiorcom sprawozdań zauważenie dynamiki zmian poszczególnych wielkości aktywów bądź pasywów.
Rachunek zysków i strat podaje informacje o ekonomicznych rezultatach działalności jednostki w okresie objętym sprawozdaniem. Informuje on nie tylko o łącznej kwocie wyniku finansowego, ale również o jego strukturze: o wyniku na podstawowej i pozostałej działalności operacyjnej, działalności finansowej i inwestycyjnej oraz o wyniku zdarzeń nadzwyczajnych i obciążeniach podatkowych. Dzięki informacjom w poszczególnych obszarach działalności jednostki, użytkownik może lepiej zrozumieć osiągnięte wyniki , ocenić ich trwałość i przewidzieć przyszłe wyniki[3].
Głównym celem rachunku przepływów pieniężnych jest dostarczenie informacji o przychodach i rozchodach środków pieniężnych w okresie objętym sprawozdaniem. Informacje potrzebne do przygotowania rachunku przepływów pieniężnych mogą być czerpane bezpośrednio z danych zarejestrowanych na kontach księgowych lub z danych zawartych w innych częściach sprawozdania finansowego, tj. bilansie, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej[4].
Koszty wykazane w rachunku zysków i strat nie muszą oznaczać wydatków pieniężnych w danym roku obrotowym. Nie można więc utożsamiać zysku wykazanego w rachunku zysków i strat z dostępnymi środkami pieniężnymi, czy też wpływami środków pieniężnych jakie miały miejsce w jednostce w danym roku obrotowym, nie można traktować go jako w pełni miarodajnego i rzetelnego wskaźnika określającego sytuację finansową jednostki, a w szczególności jej płynności czy też możliwości płatniczej.
I tu właśnie wkracza na pierwszy plan rachunek przepływów pieniężnych. Ponieważ ocena zdolności płatniczych i wypłacalności jednostki jest bardzo ważna dla użytkowników sprawozdań finansowych, dlatego integralną częścią sprawozdań finansowych jest rachunek przepływów pieniężnych. Ma na celu zapewnienie takich informacji użytkownikom, aby mogli oni dokonać oceny zdolności przedsiębiorstwa do pozyskania środków pieniężnych oraz ich wykorzystywania.
Międzynarodowe Standardy Rachunkowości wymieniają następujące korzyści płynące z informacji o przepływach pieniężnych:
· możliwość oceny płynności i wypłacalności jednostki
· wykorzystanie sprawozdań z danymi historycznymi do planowania i kontroli przyszłych przepływów pieniężnych
· analiza relacji między rentownością a przepływami pieniężnymi[5]
Użytkownicy sprawozdań finansowych preferują rachunek przepływów pieniężnych sporządzony metodą bezpośrednią, gdyż jest ona bardziej przejrzysta i pozwala na porównanie z rachunkiem zysków i strat pod kątem generowania gotówki z operacji oraz jest bardziej przydatna do celów prognostycznych[6].
Zestawienie zmian w kapitale własnym ma na celu dostarczenie ważnych informacji dotyczących zwiększenia lub zmniejszenia poszczególnych elementów kapitału w danym roku[7]. Odzwierciedla on udział finansowy właścicieli w majątku danej jednostki. Kwotowo kapitał (fundusz) własny jest równy aktywom netto, które stanowią ogół aktywów pomniejszonych o ogół zobowiązań. Wzrost kapitału własnego występuje na skutek wniesienia dodatkowych środków przez właścicieli lub udziałowców oraz poprzez wypracowywanie nadwyżek środków w postaci dodatniej różnicy między przychodami i kosztami uzyskania tych przychodów, stanowiącej zysk danego okresu sprawozdawczego[8]. Większość pozycji ujętych w zestawieniu pokrywa się z pozycjami zawartymi w bilansie. Zaletą zestawienia zmian w kapitale jest wykazanie przyczyn zmian w poszczególnych składnikach kapitału własnego[9]. Ten element sprawozdania finansowego jest jedynym, w którym uwzględniane są korekty błędów popełnionych w poprzednich okresach sprawozdawczych lub wynikających ze zmian w stosowanych zasadach rachunkowości[10].
6.Informacja dodatkowa
Informacja dodatkowa występuje w sprawozdaniu finansowym w dwóch aspektach:
· jako wprowadzenie
· jako uzupełnienie elementów sprawozdania
Odbiorca informacji zawartych we wprowadzeniu zapoznaje się najpierw z podstawowymi zasadami wyceny i ustalania wyniku finansowego, które mają istotny wpływ na wielkości wykazane w bilansie i rachunku zysków i strat. Powinno to ułatwić właściwą interpretację danych liczbowych sprawozdania finansowego[11]. W informacji dodatkowej ukazane są podstawowe dane o podmiocie gospodarczym, a więc m.in. nazwa i siedziba firmy, okres trwania działalności oraz omówienie przyjętych zasad (polityki) rachunkowości.
Ogólnie rzecz ujmując informacja dodatkowa wykorzystywana jest wtedy, gdy poszczególne elementy sprawozdania finansowego nie zawierają pełnowartościowych(dla użytkownika) danych lub gdy użytkownik chce mieć ogólny pogląd na jednostkę.
Jedną z głównych cech sprawozdań finansowych jest ich użyteczność. Można rzec, że sporządzane są one dla dwóch grup odbiorców: użytkowników wewnętrznych i użytkowników zewnętrznych. Większą grupę stanowią użytkownicy zewnętrzni. Jednak dla takich podmiotów jak właściciele czy zarząd firmy sprawozdania finansowe są sporządzane na różne sposoby tak, aby odpowiadało to potrzebom wewnętrznego zarządzania. Wszyscy użytkownicy zewnętrzni otrzymują jeden rodzaj sprawozdania i z niego „wyciągają” najbardziej dla nich istotne informacje. Najważniejszymi grupami użytkowników są:
Inwestorzy i udziałowcy to ważna grupa użytkowników szczególnie dla spółek notowanych na rynkach papierów wartościowych. Można ich nazwać dostawcami kapitału. To od nich zależy istnienie przedsiębiorstwa pod względem zasileń finansowych. Wnosząc kapitał otrzymują w zamian akcje i udziały. Nie zawsze jednak wypłacane są dywidendy, a w przypadku bankructwa przedsiębiorstwa są oni ostatnimi, którzy mogą wnosić roszczenia. Największe zainteresowanie w ich przypadku budzi wielkość ryzyka i stopa zwrotu z zainwestowanego kapitału. Ponieważ są grupą, która ma najwięcej do stracenia, ich potrzeby informacyjne są największe. Sprawozdania finansowe pomagają im określić sprawność działania jednostki i jej strategie rozwojowe. Dzięki sprawozdaniom podejmują decyzje inwestycyjne związane z zaangażowaniem kapitału w daną jednostkę.
Sprawozdanie finansowe dla kierownictwa ma znaczenie pod względem analizy danych historycznych do porównania z bieżącymi wynikami przedsiębiorstwa. Dzięki niemu zarząd może również prowadzić kontrolę i nadzór, jak również dokonać planowań w związku z nowymi wyzwaniami stawianymi przed przedsiębiorstwem. Informacje zawarte w poszczególnych częściach sprawozdania pozwalają na zestawienie poziomu firmy z poziomem podmiotów konkurencyjnych. Kierownictwo interesuje się też danymi ze sprawozdań jako wczesnymi sygnałami ostrzegania czy też oceną stopnia realizacji określonych celów zwłaszcza w zakresie wyników finansowych.
Tej grupie użytkowników sprawozdanie pomaga w oszacowaniu możliwości spłaty zaciągniętych przez firmę zobowiązań. Zdolność firmy do regulowania jej zobowiązań polega na dysponowaniu wystarczającymi środkami pieniężnymi w odpowiednim czasie. W tym celu wierzyciele porównują obecne lub przyszłe strumienie pieniężne z obecnymi lub przyszłymi spłatami zadłużenia[12].
Pracowników interesuje głównie sytuacja finansowa jednostki oraz jej zdolność płatnicza w zakresie wypłaty wynagrodzeń. Ważna jest też stabilność zatrudnienia, bo dzięki niej pracownicy nie muszą martwić się o nagłe zwolnienia. Ze sprawozdań można wyczytać pozycję jednostki na rynku i możliwości jej dalszego rozwoju, a co za tym idzie możliwość awansu i premii.
Podmioty te są zainteresowane uzyskaniem informacji o zdolności płatniczej jednostki. Interesuje ich możliwość otrzymania należnych kwot w ustalonym terminie za dostarczone produkty lub usługi[13]. Ważnym aspektem jest kontynuowanie przez daną jednostkę działalności, gdyż informacja ta wpływa na zawiązywanie transakcji długoterminowych.
Dane zawarte w sprawozdaniu jednostki są podstawą oceny działalności dla innej firmy. Na ich podstawie firma konkurencyjna porównuje wyniki i ocenia własną działalność. Możliwość oceny występuje, więc nie tylko w czasie, ale również w przestrzeni.
Zwłaszcza lokalne, jest zainteresowane informacjami o sytuacji finansowej jednostki i możliwościami kontynuacji działalności ze względu na możliwość zatrudnienia pracowników, wspierania lokalnych dostawców, rozwijania infrastruktury, ochrony środowiska, czy zasilania budżetów samorządowych wpływami podatkowymi[14].
Kredytodawców interesuje możliwość zwrotu pożyczonych pieniędzy wraz z odsetkami w ustalonym terminie. Dla instytucji finansowych najważniejsza jest zdolność kredytowa podmiotu. Analizują one sprawozdania przed udzieleniem kredytu, a także na bieżąco śledzą sytuację finansową jednostki na podstawie okresowej sprawozdawczości[15].
Dla tych instytucji informacje zawarte w sprawozdaniach mówią o kierunkach rozwoju jednostek gospodarczych, kierunkach alokacji zasobów, efektywności działalności. Są one użyteczne dla potrzeb rozliczeniowych jak i do sporządzania statystyki informującej o kategoriach makroekonomicznych.
Podsumowując sprawozdanie finansowe jest podstawowym dokumentem, na jaki zwróci uwagę każdy inwestor podejmując decyzję o zaangażowaniu własnych środków w daną jednostkę, każdy bank, u którego przedsiębiorstwo będzie starało się uzyskać kredyt, każdy kontrahent, który będzie chciał mieć pewność co do rentowności jednostki oraz każdy inny użytkownik, aby bliżej przyjrzeć się działalności firmy.
Elementy sprawozdania finansowego podają poszczególne dane z konkretnych działalności jednostki, i tak np.:
...
johny11palcow2