NEUROLOGIA
W3_19.02.2007r.
dr Małgorzata Mraz
środowisko
organizm
efektory OUN receptory
analiza
Współoddziaływanie organizmu i środowiska
reakcje receptorów na działanie energii środowiska i zwrotne sygnały z efektorów modyf(ikuje) aut(omatycznie) OUN, który między innymi, kontroluje efektory określające aktywność organizmu.
Schemat ciała
Doświadczenia płynące z wnętrza ciała i z zewnątrz oraz doświadczenia ruchowe, budują schemat ciała. Doświadczenia w kontakcie ze światem tworzą schemat ciała.
Zaburzenia OUN " zaburzenie schematu ciała.
Umieszczanie schematu ciała we wszystkich wymiarach " podział ciała i układu nerwowego:
v strona prawa – strona lewa
v góra – dół
v przód – tył
Zaburzenia schematu ciała towarzyszą zespołowi Downa i ADHD " nieprawidłowe zachowanie w środowisku.
Za istnienie linii środkowej ciała odpowiadają:
v płaty czołowe
v ciało modzelowate
v pień mózgu
v robak móżdżku
Oś ciała
To pozwala na (model sterowania osią ciała):
v 0 – pozycja leżąca
v 1 – zmiana położenia wokół osi
łamanie tej linii:
v 2 – siada (podłużny)
v 3 – stoi, chodzi
Nieprawidłowy mechanizm odruchu postawy
OUN
Nieprawidłowo funkcjonujący
Nieprawidłowe napięcie Nieprawidłowe wrorce Nieprawidłowe wzajemne
posturalne posturalne i motoryczne unerwienie
Nieprawidłowe doświadczenie sensomotoryczne
W rozwoju nieprawidłowym wiele elementów składających się na prawidłowy wzorzec ruchu nie pojawia się. Z tego powodu dziecko uczy się zastępowania ich (kompensowania). Wykorzystuje w tym celu ruchy prymitywne (kamienie milowe), które w dalszym rozwoju nie są modyfikowane i nie przekształcają się w bardziej złożone stając się wkrótce nieprawidłowymi.
Organizacja nieprawidłowego mechanizmu odruchu postawy, wytwarzającego typowe dla zaburzonego rozwoju wzorce posturalne i motoryczne, pociąga za sobą aktywizację wielu mechanizmów kompensacyjnych.
Prowadzą one do tzw. patologicznej motoryki i bloków rozwoju nieprawidłowego, określanych jako "zwrotne punkty rozwojowe" (kamienie milowe) w rozwoju nieprawidłowym.
Dochodzi do swoistych zaburzeń w napięciu mięśniowym i nieprawidłowości ewolucji odr(uchów) wczesnego okresu życia. Najwyraźniejsze i najbardziej dostrzegalne w obrazie klinicznym są zaburzenia w rozwoju ruchowym, które pociągają za sobą występowanie innych nieprawidłowości.
Musimy znać wzorce prawidłowe i nieprawidłowe kompensacje.
Prawidłowy rozwój ruchowy
Podstawą poprawnego uczenia się jakiejkolwiek czynności ruchowej są prawidłowe doświadczenia sensomotoryczne, które opierają się na właściwym napięciu posturalnym – "tworzą swoistą bazę danych" w postaci doświadczeń sensomotorycznych.
Proces nabywania i doskonalenia czynności ruchowych nabiera cech uczenia się sensomotorycznego, tzw. "edukacji sensomotorycznej".
Prawidłowy i spontaniczny psychoruchowy rozwój dziecka jest uwarunkowany fizjologicznym dojrzewaniem OUN i narządów zmysłów oraz ich wzajemną integracją. Jest tworzeniem coraz bardziej złożonych czynności ruchowych i kontroli ciała (reakcje prostowania i równowagi) oraz dostosowywania zmian napięcia mięśniowego w ich antygrawitacyjnym działaniu w coraz wyższych pozycjach.
OUN pełniąc funkcję integracyjną determinuje możliwość przystosowania się organizmu do różnych, zmiennych warunków środowiska zewnętrznego poprzez dowolną czynność ruchową.
Reguły Sheringtona
które określają zasady funkcjonowania UN:
[Wyznaczają kierunki bodźcowania oraz umożliwiają wybór narzędzia bodźcowania.]
v wyładowania następcze – efekt pobudzania jednostek motorycznych trwa dłużej niż działanie impulsu pobudzającego ! Vojta.
v sumacja czasowa – następujące bezpośrednio po sobie, w krótkim okresie, bodźce podprogowe dodają się do siebie, dając w efekcie impuls progowy (pobudzający) ! tonoliza
v sumacja przestrzenna – bodźce podprogowe wysyłane jednocześnie z różnych przestrzeni dodają się do siebie, tworząc odpowiedź progową
v promieniowanie pobudzenia – rozprzestrzenianie się i zwiększanie sił odpowiedzi. Występuje, gdy liczba bodźców aferentnych lub ich czasu trwania narasta. Reakcją UN może być odruchowe pobudzenie lub hamowanie. ! PNF
v kolejne wzbudzanie – wzrastające pobudzenie agonistów następuje po stymulacji (skurczu) antagonistów
v unerwienie przeciwstawne (reciprokalne) – skurcz mięśni agonistów wyzwala jednocześnie hamowanie grup antagonistycznych
Dojrzewanie UN
Cechy
v rozwój etapowy
v nie musi się zakończyć jeden etap, żeby zaczął się następny
v wszystkie muszą się zakończyć, żeby uznać UN za dojrzały
v rozwój UN trwa do trzeciej dekady życia (najdłuższy etap – mielinizacji połączeń podłużnych korowych; mielinizacja ObUN kończy się w –nastym roku życia)
Etapy rozwoju UN
(B. Sarnat [czyt. Zarnat], 1991)
v Neurogeneza i glejogeneza – powstanie komórek nerwowych i glejowych; szybkie namnażanie się komórek nerwowych i glejowych
v Migracja – migracja neuroblastów do płytki korowej wzdłuż "rusztowań" utworzonych z komórek glejowych; rozpoczyna się od połowy 2 miesiąca życia płodowego i trwa do okresu okołoporodowego i poporodowego. Do przyszłej kory neuroblasty migrują poprzez warstwę podpłytową, w której znajdują się komórki nawet bardziej dojrzałe od migrujących. Warstwa ta zanika do 6 miesiąca po urodzeniu. Dopatruje się w niej "neuronów oczekujących", które mogą spełniać rolę naprawczą w uszkodzeniach okołoporodowych, odgrywając ważną rolę w plastyczności OUN.
v Apoptoza – obumieranie pewnej ilości komórek nerwowych (neuroblastów) i glejowych (glejoblastów); we wczesnym okresie po zakończeniu migracji liczba neuronów jest o 30-40% większa niż przewidziana w korze dojrzałej; wtedy rozpoczyna się apoptoza, czyli zaprogramowana śmierć komórek (również glejowych).
[Od 25 r.ż. kolejne nasilenie apoptozy – szczyt zdolności motorycznych – nie zagraża codziennemu funkcjonowaniu. Od 65 r.ż. znów wyraźna apoptoza.]
v Synaptogeneza – tworzenie się połączeń synaptycznych; neuroblasty po dotarciu do płytki korowej intensywnie dojrzewają, tzn. następuje wzrost ciała komórkowego, powstają wypustki aksonu i dendryty oraz kształtują się synapsy. Powoduje to zwiększenie się powierzchni półkul i stopniowe kształtowanie się zwojów i zakrętów. Wytworzenie się odpowiednich połączeń uwarunkowane jest zdolnością neuronów do wysyłania aksonów we właściwym kierunku. Najgwałtowniejszy wzrost połączęń synaptycznych występuje w pierwszych miesiącach po urodzeniu. Jest to związane z dopływem ogromnej liczby bodźców ze środowiska zewnętrznego i rozwojem funkcji poznawczych.
v Elektrogeneza – rozwój pobudliwości.
v Matabolizm – synteza produktów wydzielniczych.
v Mielinizacja aksonów – rozpoczyna się od połowy okresu płodowego i trwa do osiągnięcia pełnej dojrzałości organizmu. Powstanie osłonek mielinowych oddzielających poszczególne aksony ma określone znaczenie czynnościowe i prowadzi do znacznego (14-krotnego) zwiększenia szybkości przewodzenia bodźców.
v Dyferencjacja – różnicowanie mózgu związane z płcią. Wytwarzający się pod wpływem hormonów [od 6 tygodnia życia od zapłodnienia Ç testosteronu] układ połączeń w mózgu warunkuje odmienność postaw, reakcji, uczuć, a nawet sposobu myślenia.
[Kobiety są lepsze werbalnie, rozróżniają lepiej kolory, szybciej wyczują przykry zapach. Mężczyźni: geografia, geometria, orientacja przestrzenna, mapy.]
v Histogeneza kory mózgowej – tworzenie się jej warstw różniących się między sobą składem neuronalnym.
v Epigeneza – dostosowanie się synaps do przyszłej funkcji. Charakterystyczną cechą funkcjonowania kory jest jej kolumnowość. W każdej kolumnie kory, obejmującej wszystkie jej warstwy, komórki reagują wybiórczo na określoną cechę pobudzającego je bodźca.
[" Płaty i funkcje: czołowy (tył) – ruch, ciemieniowy – czucie, potyliczny – wzrok, skroniowy – węch, słuch. Homunkulusy.]
[Doświadczenie: amputacja palca u lisa pustynnego. Drażnienie pozostałych palców powoduje pobudzenie kory również dla palca amputowanego.]
UN – układ nerwowy
- 2 -
Bleckfear