Bhikkhu_Bodhi_dwa_oblicza_dhammy.pdf

DwaobliczaDhammy

BhikkhuBodhi

Przy pierwszym kontakcie z buddyzmem jawi si¦ on nam paradoksalnie. Z punktu

widzenia intelektu jest wr¦cz wymarzony dla ludzi samodzielnie my±l¡cych: rzeczowy,

mocno osadzony w rzeczywisto±ci, pozbawiony dogmatów — jest wr¦cz naukowy, bior¡c

pod uwag¦ jego pogl¡dy i metody. Jednak, gdy gł¦biej poznajemy »yw¡ Dhamm¦, szybko

zauwa»ymy, »e jest te» druga strona medalu, która wydaje si¦ całkowitym zaprzeczeniem

wcze±niej dostrze»onego racjonalizmu. Cho¢ wci¡» nie natkniemy si¦ na sztywne wierze-

nia ani te» lu¹ne spekulacje, to jednak pojawiaj¡ si¦ stricte religijne idee: wyrzeczenia

si¦, kontemplacji i przywi¡zania; doktryna składa si¦ z dwóch elementów: transcendental-

nych koncepcji obja±niaj¡cych znaczenie percepcji i my±lenia oraz — co prawdopodobnie

najbardziej wprawia w zakłopotanie — programu treningu, w którym wiara jest główn¡

cnot¡, za± zw¡tpienie jest przeszkod¡, barier¡ stoj¡c¡ na ±cie»ce.

Gdy próbujemy okre±li¢ nasz stosunek do Dhammy, ostatecznie okazuje si¦, »e próbuje-

my pogodzi¢ ze sob¡ dwa pozornie sprzeczne oblicza Dhammy: pierwsze — empiryczne —

skierowane jest na ±wiat, namawia nas do badania i poznania rzeczy; natomiast drugie —

religijne — skupia si¦ na Rzeczach Wy»szych i radzi by±my odrzucili w¡tpliwo±ci i pokła-

dali nadziej¦ w Nauczycielu oraz jego Nauczaniu.

Jednym ze sposobów na poradzenie sobie z tym dylematem jest zaakceptowanie tylko

jednego aspektu Dhammy jako autentycznego, a traktowanie drugiego jako nieprawdziwe-

go albo zbytecznego. Post¦puj¡c w ten sposób, mo»emy zgodnie z tradycyjn¡ buddyjsk¡

pobo»no±ci¡, skupi¢ si¦ na religijnym aspekcie wiary i przywi¡zania, podchodz¡c jednak-

»e boja¹liwie do intelektualnego pogl¡du na ±wiat i krytycznego badania tego». Z drugiej

strony mo»emy post¦powa¢ tak jak współcze±ni buddy±ci, ceni¡c Dhamm¦ za jej empi-

ryczne podej±cie i podobie«stwo do współczesnej nauki, ale jednocze±nie w pewien sposób

czu¢ zakłopotanie z powodu religijnych elementów nauki Buddy. Jednak gdy zdamy sobie

spraw¦ z tego, na czym polega prawdziwa buddyjska duchowo±¢, stanie si¦ jasne, »e oba

aspekty Dhammy s¡ jednakowo autentyczne i musz¡ by¢ na równi brane pod uwag¦. Je±li

tego nie zrobimy, nie tylko ryzykujemy tym, »e przyjmiemy zniekształcone pogl¡dy na na-

uk¦, ale równie», »e nasz zwi¡zek z Dhamm¡ b¦dzie utrudniony, wła±nie przez wybiórczo±¢

i konﬂikt pogl¡dów.

Zatem pozostaje problem jak poł¡czy¢ ze sob¡ oba aspekty Dhammy nie popadaj¡c

jednocze±nie w wewn¦trzne pomieszanie. Według nas kluczem do takiego harmonijne-

go poł¡czenia, a przez to uchronienie siebie od rozterek zwi¡zanych z naszymi pogl¡dami

i praktyk¡, jest rozwa»enie dwóch rzeczy: celu ku któremu kieruje Dhamma oraz sposobów

jakie oferuje Dhamma by ów cel osi¡gn¡¢. Celem jest wyzwolenie od cierpienia. Dham-

ma, mimo »e jest niesprzeczna z nauk¡, skupia si¦ na rzeczach le»¡cych na przeciwnym

biegunie ni» obiekty zainteresowania naukowców, jej zadaniem nie jest dostarczenie nam

wiedzy o otaczaj¡cym nas ±wiecie. Dhamma przede wszystkim jest ±cie»k¡ wiod¡c¡ ku

duchowemu wyzwoleniu, którego efektem jest uwolnienie si¦ z kr¦gu ci¡głych narodzin,

±mierci i cierpienia. Dhamma ukazuje nam unikalny pogl¡d na wyzwolenie, nie oferuje

czczego intelektualnego zaspokojenia, lecz kieruje ku odpowiedziom o charakterze ±ci±le

religijnym. Celuj¡c w istot¦ naszej prawdziwej natury, budz¡c wiar¦, zaufanie i wkracza

z odpowiednimi ±rodkami, gdy w gr¦ wchodz¡ ostateczne cele naszej egzystencji.

Ale w buddyzmie wiara i przywi¡zanie kieruj¡ nas jedynie ku ±cie»ce i utrzymuj¡

na niej, same z siebie nie gwarantuj¡c wyzwolenia. Zgodnie z naukami Buddy główn¡

przyczyn¡ naszej niewoli [w ±wiecie samsary] i cierpienia jest brak wiedzy o prawdziwej

naturze egzystencji. Dlatego te» w buddyzmie głównym ±rodkiem wyzwolenia musi by¢

m¡dro±¢, wiedza i ±wiadomo±¢ prawdziwej natury rzeczy. Dociekliwo±¢ i krytyczne spoj-

rzenie, dystans i bezstronno±¢ s¡ jak pierwszy krok ku m¡dro±ci, pozwalaj¡ nam rozwia¢

w¡tpliwo±ci oraz intelektualnie poj¡¢ prawdy dzi¦ki którym mo»liwe jest nasze wyzwo-

lenie. Ale nie mo»na w niesko«czono±¢ zadawa¢ pyta«. Gdy w ko«cu zdecydujmy, »e to

wła±nie Dhamma b¦dzie t¡ ±cie»k¡, która ma doprowadzi¢ nas do duchowej wolno±ci, mu-

simy zrobi¢ zdecydowany krok: zostawi¢ za sob¡ wszelkie w¡tpliwo±ci i rozpocz¡¢ trening

dzi¦ki któremu przejdziemy od wiary ku wyzwoleniu.

Ludzie, którym Dhamma słu»y do poszukiwania intelektualnej satysfakcji lub emo-

cjonalnego ukojenia z pewno±ci¡ b¦d¡ widzie¢ jej dwa oblicza i pozostanie ona dla nich

zagadk¡. Ale je±li b¦dziemy rozumie¢ Dhamm¦ we wła±ciwy sposób, jako ±rodek do wy-

zwolenia od cierpienia, nie dostrze»emy tych dwu aspektów. B¦dziemy widzie¢ Dhamm¦

tak¡ jaka była od pocz¡tku, jako nauczanie maj¡ce jedno tylko oblicze, które podobnie

jak twarz człowieka, składa si¦ z dwóch dopełniaj¡cych si¦ cz¦±ci.

Dodatkoweinformacje:

Tekstdobezpłatnegorozpowszechniania.Mo»eszwydrukowa¢kopietegotekstunawłasnyu»ytek.

Mo»eszprzeformatowa¢tendokumentiwtakzmienionejformierozprowadza¢nakomputerachlub

wsieciachkomputerowych,podwarunkiem,»edost¦porazdalszadystrybucjapozostan¡bezpłatne.

Wka»dyminnymwypadkuzastrzegasi¦wszelkieprawa.

Oryginałmo»naznale¹¢nastronie:

http://www.accesstoinsight.org/lib/authors/bodhi/bps-essay_02.html

ródło:2.numerBiuletynuBuddhistPublicationSociety(jesie«1985)

Copyrightc 1985BuddhistPublicationSociety

AccesstoInsightedition c 1998

Tłumaczenie:WojciechMuła

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: