wiek XVII grupa A.doc

Historia XVII wiek  A

Polscy hetmani w XVII w.

Stanisław Koniecpolski (ok. 1592–1646) – znakomity wódz, hetman wielki koronny

od 1632 r. W 1618 r. został hetmanem polnym, a dwa lata później dostał się do niewoli tureckiej pod Cecorą. W 1624 r. zrewanżował się swym niedawnym prześladowcom, zwyciężając Tatarów pod Martynowem. Koniecpolski zmuszał nieprzyjaciół do podejmowania walk w terenach odpowiednich dla Polaków, unikał bitew, odcinał zaopatrzenie i próbował blokować miasta. Dwukrotnie zadał Szwedom ciosy, między innymi rozbił wojska króla Gustawa II Adolfa pod Trzcianą (1629). W 1633 r. zapobiegł wplątaniu Rzeczypospolitej w wojnę z Turcją. Był pogromcą Tatarów (bitwa pod Ochmatowem, 1644) i zwolennikiem twardego kursu wobec Kozaków. Obok buławy hetmańskiej piastował urzędy podstolego koronnego i wojewody sandomierskiego.

Stefan Czarniecki (ok. 1599–1665) – wybitny dowódca, hetman polny koronny. W młodości walczył ze Szwedami na Pomorzu i w Niemczech w czasie wojny trzydziestoletniej, z Rosjanami w wojnie smoleńskiej, a także z Kozakami i Tatarami. Sławę zdobył przede wszystkim jako uczestnik walk ze Szwedami, pokonując ich m.in. pod Warką w 1656 r. Zasłynął jako wybitny strateg wojny partyzanckiej, a następnie w czasie walki z wojskami władcy Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego i szwedzkimi w Danii. W 1660 r. zwyciężył wojska rosyjskie pod Połonką i wyparł je z terenów Białorusi. Był kasztelanem kijowskim, zmarł jako wojewoda kijowski.

Oprac. na podst.: Kronika Polski Reader’s Digest Przegląd,

Warszawa 2000, s. 240 i 263.

1. Tatarzy zostali pokonani przez wojska polskie pod  (1 p.)

A. Trzcianą.              B. Warką.              C. Ochmatowem.              D. Połonką.

2. Wybierz prawdziwe zdanie.  (1 p.)

A. Stefan Czarniecki znał Stanisława Koniecpolskiego.

B. Obaj wodzowie często stosowali metodę walki szarpanej.

C. Stefan Czarniecki nie walczył z Kozakami i Tatarami.

D. Stanisław Koniecpolski był zwolennikiem wojny z Turcją.

3. Stanisław Koniecpolski nie pełnił stanowiska  (1 p.)

A. wojewody sandomierskiego.

B. hetmana wielkiego koronnego.

C. kasztelana kijowskiego.              D. podstolego koronnego.

4. Stefan Czarniecki wygrał bitwę pod  (1 p.)

A. Połonką.              B. Cecorą.              C. Martynowem.              D. Korsuniem.

5. Stanisław Koniecpolski został wzięty do niewoli tureckiej w  (1 p.)

A. 1618 r.              B. 1633 r.              C. 1624 r.              D. 1620 r.










6) Wyjaśnij daty 1610, 1620, 1655, 1673, 1683

7) Do postaci historycznych dobierz wyjaśnienia:

1) Zygmunt III Waza  2) Jan III Sobieski 3) Karol Gustaw 4) Dymitr 5) Michał Korybut Wiśniowiecki

A) w 1655 roku jego wojska najechały Rzeczpospolitą B) bezskutecznie protestował przeciwko zatwierdzeniu przez sejm I rozbioru  C) pochodził z Saksonii  D) przeniósł miejsce swojego rezydowania z Krakowa do Warszawy  E) ścieli go na gilotynie Francuzi F) był konkurentem Augusta II Mocnego do korony polskiej G) gdy jeszcze był hetmanem pokonał Turków pod Chocimiem
H) podawał się za cudownie ocalonego następcę tronu Rosji  I) król Szwecji w drugiej połowie XVII wieku
J) jego ojciec dowodził obroną Zbaraża przed kozakami

8) Do pojęcia lub nazwy własnej dobierz właściwe wyjaśnienia:
1) liberum veto 2) Jasna Góra 3) przeor 4) prymas 5) Kozacy 6) husaria 7) pospolite ruszenie
8) Tatarzy
A) mieszkańcy Ukrainy niejednokrotnie buntowali się przeciwko szlachcie B) zerwanie Sejmu
C) ciężka jazda polska, słynna z wielu zwycięstw D) klasztor obroniony  w 1655 roku przed Szwedami
E) rezerwa szlachty wezwana do walki F) mieszkańcy Krymu, poddani władzy chana
G) druga osoba po królu w państwie, ogłaszał termin elekcji nowego króla H) przełożony klasztoru   

9) Spośród podanych nazw wybierz miejsca bitew wojsk Rzeczypospolitej z Kozakami
A) Cecora B) Zbaraż  C) Jasna Góra D) Chocim E) Wiedeń F) Korsuń G) Żółte Wody
H) Beresteczko
 

10) Wymień  przyczyny i skutki wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją
 

11) Do zdań dopisz ich ocenę tak/nie
A) Rokosz to inaczej bunt przeciwko władcy
B) Janczarzy byli doborową piechotą turecką
C) Po bitwie pod Chocimiem Polacy zajęli Moskwę
D) Husaria na czas wojny wybierał wodza – atamana
E) Na mocy umowy w Perejasławiu kozacy przyjęli poddaństwo rosyjskie
F) W czasie potopu szwedzkiego król Władysław IV uciekł na Śląsk
G) Stanisław Koniecpolski przegrał z Tatarami bitwę pod Ochmatowem
H) Kardynał Colbert doprowadził do wzmocnienia władzę królewską.

12) Wymień elementy oddzielne dla Polski i Litwy po Unii Lubelskiej
13) Wyjaśnij na czym polegała zasada merkantylizmu? W jakim kraju ja zastosowano?