Biuletyn Informacyjny TPZN 1-2011 (8).pdf

BiuletynInformacyjny

TPZN

podpatronatemTowarzystwaPrzeciwnikówZłomu

Numizmatycznegoim.T.Kałowskiego

numer1/2011(8)

Wnumerze...

Wystawa numizmatyczna w Olecku

Odmiana grosza koronnego 1624 z

błedem

Franciszek Józef I j jego wizerunek na

monetach ...

Ze wschodu do Rzymu...

Odmiany monet obiegowych PRL ...

Szeryfy pomorskie Filipa Janusza.

Guziki wojskowe z okresu ...

Skarb z Głogowa

BI TPZN 1/2011 (8)

WstCp

Spis treDci

Oddajemy do PaTstwa rRk, kolejny nu-

mer Biuletynu Informacyjnego. Mimo naszych

zabiegów, aby ukazywaQ siS, jako kwartalnik,

nie udało siS nam tego dotrzymaQ. Niestety

obowiRzki zawodowe, odciRgnSły mnie na ja-

kiV czas od numizmatyki. Mam nadziejS, iY

w 2011 roku uda siS nam wydaQ cztery numery

BI TPZN. Czasopismo cały czas jest w formie

rozwojowej, zmieniamy niektóre rzeczy tak,

aby zgodnie z Waszymi sugestiami, było ono

dla Was przydatne, i YebyVcie chStnie po nie

siSgali. Prosimy o nadsyłanie wszelkich uwag,

co do formy jak i treVci Biuletynu.

Dla nas, jako redakcji prawdziwR satys-

fakcjR jest iloVQ czytelników. Ostatni numer zo-

stał rozprowadzony w około 100

egzemplarzach papierowych, oraz pobrany

z serwera ponad 500 razy. Daje to nam potSYny

udział w rynku czasopism numizmatycznych.

Mam nadziejS, Ye nie zawiedziemy Was i tym

razem. To czasopismo nie mogłoby przetrwaQ

bez kilku waYnych czynników, naszych auto-

rów, którzy przekazujR nam nieodpłatnie swoje

teksty, firm numizmatycznych, które udostSp-

niajR swoje archiwa, oraz decydujR siS na orga-

nizowanie na naszych łamach konkursów, oraz

Was, naszych czytelników. To bez Waszego za-

interesowania numizmatykR nie byłoby TPZN-

u oraz Biuletynu.

Po dłuYszej nieobecnoVci na forum, zo-

stałem mile zaskoczony. IloVQ członków TPZN

cały czas roVnie. Prezes naszego Towarzystwa

wrSczył juY legitymacjS numer 63. Cieszy mnie

tak dynamiczny rozwój, oraz zainteresowanie

numizmatykR wVród społeczeTstwa. Coraz wiS-

cej osób interesujR monety i to nie tylko te naj-

nowsze z srebra i złota, ale równieY te, które

niosR ze sobR pewnR historiS. HistoriS minio-

nych lat i wieków, historiS prawdziwR, bo

zwiRzanR z przedmiotem jakYe codziennym, ja-

kim jest moneta. Te czSstokroQ małe krRYki

metalu, przewinSły siS przez wiele rRk zanim

ktoV włRczył je do swojej kolekcji.

XyczS wszystkim miłej lektury, oraz

wielu ciekawych nabytków do kolekcji.

WstSp 2

Spis treVci 2

Wystawa numizmatyczna w Olecku 3

Ze Vwiata 6

Odmiana grosza koronnego 1624 z błSdem 15

Franciszek Józef I i jego wizerunek na mone-

tach Cesarstwacz. I –lata 1848 - 1865 16

Ze wschodu do Rzymu.Historia przez pryzmat

pewnej monety. 19

PiSQ najdroYszych monet Vwiata 25

Odmiany monet obiegowych PRL 1949-

1990cz. III 28

Moja ulubiona moneta 32

Dni Otwarte NBP 34

Emisje monet w 2010 r. 34

Plan emisji monet 2 zł GN w 2011r. 34

X Walny Zjazd Delegatów PTN 34

3,5 tony złotych sprzed denominacji dla pro-

gramu SKRZYDŁA 35

Jak rozpoznaQ fałszywe 2 zł 1936r. z Piłsud-

skim. 36

Jak sprawdziQ oryginalnoVQ 1/2 oraz 1 gulden

WMG 36

Szerfy pomorskie Filipa Janusza 37

WieVci z Mennicy... 40

Guziki wojskowe z okresu KsiSstwa Warszaw-

skiego i Królestwa Polskiego 42

Skarb z Głogowa 45

Ukazały siS... 46

I Aukcja Numizmatyczna Antykwariatu Pawła

Niemczyka 47

Lektury na 2011 rok 48

KsiRYki 48

Z ostatniej chwili 49

Stopka redakcyjna 50

Karol Uwierzbin „rara_avis”

BI TPZN 1/2011 (8)

Wystawa numizmatycz-

na w Olecku

Monety i banknoty zostały umieszczo-

ne w 12 tematycznych gablotach ustawionych

w porzRdku chronologicznym oraz w 6 antyra-

mach. Przy czSVci eksponatów umieszczono

dokładne opisy informujRce m.in. o nominale,

dacie wybicia, mennicy, wadze, uYytym metalu

i inskrypcjach. Ze wzglSdu na ograniczonR

iloVQ miejsca sporo monet musiano pokazaQ

jako „skarby”, bez ich szczegółowych opisów.

Forma ta miała uatrakcyjniQ wystawS i uzmy-

słowiQ zwiedzajRcym, jak wyglRdajR w rzeczy-

wistoVci odkrywane przez archeologów

„skarby” monet. NajstarszR monetR ekspozycji

był mały brRz tracki bity w Nesebar w latach

350-250 p.n.e. a najmłodszymi legi o nomina-

łach 4 i 40, wybite z okazji obchodów 450

rocznicy lokacji Olecka.

Zwiedzanie rozpoczynano od gabloty,

w której znalazły siS eksponaty z okresu ce-

sarstw rzymskich. Były to głównie solidy bite

W 2010 r. Olecko, miasteczko połoYone

we wschodniej czSVci województwa warmiT-

sko-mazurskiego obchodziło 450 rocznicS lo-

kacji. Z tej okazji władze miasta przygotowały

wiele ciekawych ofert skierowanych nie tylko

do turystów. Główne uroczystoVci odbyły siS

w dniach 23-25 lipca. W przygotowanie jubi-

leuszu aktywnie włRczyło siS Oleckie Stowa-

rzyszenie Aktywnych „Zamek” (OSA

„Zamek”). JuY pod koniec 2009 r. jego człon-

kowie postanowili, Ye w prowadzonym przez

to stowarzyszenie minimuzeum zostanR przy-

gotowane dwie wystawy: „W poszukiwaniu

toYsamoVci narodowej – polskoVQ na Ziemi

Oleckiej” oraz „PieniRdz na Ziemi Oleckiej”.

Szczególnie ta druga miała byQ czymV wyjRt-

kowym, wizytówkR Stowarzyszenia, miasta

i jego mieszkaTców. W tym czasie było

juY wiadomo, Ye w głównych uroczysto-

Vciach wezmR udział delegacje z miast

partnerskich: Litwy, Francji i Rosji oraz

wielu dawnych mieszkaTców Olecka.

W toku przygotowaT okazało siS, Ye po-

mieszczenia minimuzeum znajdujRce siS

w budynku Zespołu Szkół Technicznych

w Olecku nie sR wystarczajRco obszerne,

aby pomieVciQ ekspozycjS. Uzgodniono

wiSc, Ye cała wystawa zostanie umiesz-

czona w czytelni Wszechnicy Mazurskiej

w Olecku i bSdzie dostSpna do zwiedzania

tylko przez dwa dni. Ze wzglSdu na nie-

wielkR powierzchniS pomieszczeT, musia-

no takYe ograniczyQ liczbS eksponatów.

Ostatecznie na wystawie znalazła siS tyl-

ko niewielka czSVQ bogatego zbioru zna-

nego oleckiego numizmatyka i kolekcjonera

Pana Zdzisława BereVniewicza, członka OSA

„Zamek”. Trudu opisu eksponatów podjRł siS

historyk Marek GóryTski. Dotychczas nie zaj-

mował siS on numizmatykR, co moYna powie-

dzieQ nieco ułatwiło dobór eksponatów.

PrzyjSto zasadS, Ye wystawa nie bSdzie przygo-

towana pod kRtem pokazania najcenniejszych

monet i banknotów. Ma przede wszystkim

przyciRgnRQ szerokiego odbiorcS, nie tylko

specjalistów, aby przy tej okazji przybliYyQ nie-

zwykle skomplikowane dzieje tej czSVci paT-

stwa polskiego.

Prezes Suwalskiego oddziału PTN Stanisław Łobacz

od IV do XI w. n.e. Z ponad czterdziestu zło-

tych monet do najciekawszych i dobrze zacho-

wanych naleYy zaliczyQ solidy cesarzy:

Konstancjusza II (337–361 r. n.e.), Walensa

(364–378 r. n.e.), Walentyniana I (364–375 r.

n.e.), Honoriusza (395–423 r. n.e.), Arkadiusza

(395-408 r. n.e.) i Teodozjusza (408-450 r.

n.e.). Nieco mniejszR uwagS przykuwały hy-

perpyrony bite w okresie panowania cesarza

Aleksego I (1081–1118 r. n.e.), Michała VIII

(1259–1282 r. n.e.) i Andronika II (1282-1328

r. n.e.); histamenon Nicefora I (1078–1081 r.

n.e.) oraz semissis Justyna II (565–578 r. n.e.).

BI TPZN 1/2011 (8)

W zwiRzku z ograniczonR iloVciR miejsca, mo-

nety cesarstw rzymskich bite z brRzu pokazano

jako „skarb” bez szczegółowego opisu.

DrugR gablotS wypełniały dirhemy

arabskie dynastii Samanidów i Sassanidów

z okresu od VII do X w. n.e. oraz grosze pra-

skie bite za panowania króla Polski Wacława II

(1469-1470 r.). W tej gablocie umieszczono

takYe bite wczeVniej w paTstwie zakonnym

brakteaty. Najstarsze pochodziły z połowy XIII

w. Ogółem umieszczono tu 34 eksponaty,

w tym 18 brakteatów, 13 szelRgów oraz pół-

skojec i kwartnik wielkiego mistrza Winricha

von Kniprode. NajmłodszR monetR był tu grosz

lenny krzyYacki wielkiego mistrza

Albrechta Hohenzollerna z 1515 r.

Kolejna gablota zdominowana była

przez monety bite właVnie przez tego

władcS, ale juY jako ksiScia Vwieckie-

go. To właVnie on był załoYycielem

Olecka. Na uwagS zasługiwała ko-

lekcja kilkudziesiSciu groszy lennych

pruskich wybitych w latach 1530-

1550. DziałalnoVQ menniczRAlbrech-

ta Hohenzollerna reprezentowały tak-

Ye denarki, szelRgi i trojaki. MoYna

było obejrzeQ takYe denary, szelRgi,

półtoraki i orty bite przez kolejnych

władców Prus, lenników królów pol-

skich. UwagS przykuwał niezwykle

rzadko spotykany złoty dukat ksiScia

regenta Jerzego Fryderyka Hohenzollerna von

Ansbacha (1578-1603 r.) wybity w roku 1594

r. KilkadziesiRt szelRgów pruskich, ryskich

i polskich z okresu wojen polsko-szwedzkich

XVII w. pokazano w formie skarbu. Zwiedza-

jRcych interesowały równieY oznaki zaleYnoVci

lennej paTstwa pruskiego znajdujRce siS na

monetach.

W kolejnych 2 gablotach umieszczono

ponad 150 monet z okresu niezaleYnego ksiS-

stwa i królestwa pruskiego. SzczególnR uwagS

zwiedzajRcych przykuwały tu niezwykle oka-

załe srebrne talary. ŁRcznie pokazano prawie

100 jednotalarówek i 6 dwutalarówek. Nie za-

brakło tu talara koronacyjnego króla Wilhelma

I Hohenzollerna, od 1871 r. cesarza niemiec-

kiego (1861-1888 r.), wybitego w Berlinie

w 1861 r., talara upamiStniajRcego zwyciSstwo

nad AustriR w wojnie 1866 r. a takYe talara

„zwyciSstwa” z 1871 r. Ładnie prezentował siS

takYe złoty Fryderyk d’or króla Fryderyka II

Hohenzollerna (1740-1786 r.) z 1750 r. oraz

złoty dukat króla Fryderyka Wilhelma I Ho-

henzollerna (1713-1740 r.) z 1733 r. MniejszR

uwagS zwracały na siebie skromniejsze szelRgi,

grosze, szóstaki i orty, których wybrano po kil-

kanaVcie. ZwiedzajRcych zaintrygowały niety-

(1300 -1305 r.). Tu tylko kilka eksponatów

otrzymało dokładne opisy łRcznie z tłumacze-

niem inskrypcji. WiSkszoVQ monet pokazano

jako skarby. WVród arabskich dirhemów wiele

posiadało malutkie otworki lub było przełama-

nych, co budziło zaciekawienie zwiedzajRcych.

W tej gablocie umieszczono takYe tabelS przy-

kładowych cen poczynajRc od XIII, a koTczRc

na XVIII wieku. DziSki temu zwiedzajRcy mo-

gli siS zorientowaQ o ówczesnej sile nabywczej

pieniRdza. Dla pełniejszej orientacji, w kolej-

nych gablotach znalazły siS krótkie wzmianki

o systemach monetarnych Vredniowie-

cza, m.in. obowiRzujRcym w paTstwie zakon-

nym w Prusach oraz z czasów panowania

Zygmunta Augusta. Umieszczono takYe infor-

macjS o stopach menniczych dla mennic pru-

skich (gdaTskiej i elblRskiej) oraz koronnych

z okresu panowania ostatnich Jagiellonów.

W trzeciej gablocie znalazła siS unika-

towa kolekcja monet bitych przez kolejnych

władców paTstwa zakonnego w Prusach poczy-

najRc od wielkiego mistrza Winricha von Kni-

prode (1351-1382 r.), a koTczRc na wielkim

mistrzu Albrechcie Hohenzollernie (1511-1525

r.). Zabrakło tu jedynie monet z okresu rzRdów

wielkiego mistrza Henryka Reuss von Plauen

BI TPZN 1/2011 (8)

powe jak na dzisiejsze czasy nominały monet.

Dziwiły ich m.in. monety: 3 i 4 groszowe, ½

grosza, 2 i ½ grosza, 12, 24 i 48 czSVQ talara.

W nastSpnych 2 gablotach

znalazły siS głównie złote i srebrne

monety, bite przez władców paTstw

tworzRcych II RzeszS NiemieckR. Tu

opisano ponad 150 monet, wybiera-

jRc głównie te marki, które wybito

dla upamiStnienia waYnych rocznic

lub innych wydarzeT. Do ciekaw-

szych naleYy zaliczyQ monety srebr-

ne o nominale 2 i 5 marek Królestwa

Pruskiego wybite w Berlinie w 1901

r. z okazji 200 rocznicy Królestwa

Pruskiego, 2 i 3 marki Królestwa

Pruskiego z 1913 r. upamiStniajRce

100 rocznicS wojny wyzwoleTczej,

oraz 3 marki króla Saksonii Frydery-

ka Augusta III (1904-1918 r.) wybite

w mennicy w DreWnie w 1913 r. z okazji 100

rocznicy bitwy pod Lipskiem. Sporo wyekspo-

nowanych monet upamiStniało rocznice zało-

Yenia uniwersytetów. Tu moYna wymieniQ:

srebrne 3 marki Królestwa Pruskiego z 1910 r.

wybite z okazji 100 rocznicy utworzenia uni-

wersytetu w Berlinie i z 1911 r. upamiStniajRce

100 rocznicS utworzenia uniwersytetu we Wro-

cławiu; monety 2 i 5 marek wielkiego ksiScia

Saksonii-Weimaru Wilhelma Ernesta II (1901-

1918 r.) z 1908 r. upamiStniajRce 350 rocznicS

załoYenia uniwersytetu w Jenie oraz te same

nominały króla Saksonii FryderykaAugusta III

(1904-1918 r.) wybite w DreWnie w 1909 r.

z okazji 500 rocznicy załoYenia uniwersytetu

w Lipsku.

Spore zainteresowanie budził takYe

„skarb” usypany z kilkuset złotych i srebrnych

monet. W jednej z tych gablot wyeksponowano

takYe kilkanaVcie drobniejszych monet. Po-

szczególne nominały pfennigów i marek bite

za panowania cesarza Wilhelma I i Wilhelma

II , nie wyłRczajRc tych z okresu I wojny Vwia-

towej, umieszczono obok siebie, aby pokazaQ

jak z biegiem lat zmieniał siS wyglRd monet.

DziewiRta gablota poVwiScona była pie-

niRdzowi Republiki Weimarskiej. Umieszczo-

no tu ponad 50 monet, m.in. 3 marki wybite

w Berlinie w 1922 r. z okazji 3 rocznicy

uchwalenia konstytucji Republiki Weimarskiej,

rentenpfennigi o nominałach 1, 2, 5, 10, 50 re-

ichspfennigi oraz reichsmarki. Szczególne za-

interesowanie wzbudzały monety: 5 reich-

smark wybita w 1925 r. z okazji 1000 rocznicy

przyłRczenia Nadrenii do Niemiec, 3 reich-

smark wyemitowana w 1930 r. z okazji

opuszczenia Nadrenii przez wojska Ententy

oraz 5 reichsmark z 1930 r. upamiStniajRca

przelot dookoła Vwiata sterowca „Graf Zeppe-

lin” w 1929 r.

Na wystawie nie zabrakło monet

i banknotów z okresu III Rzeszy Niemieckiej.

Umieszczono tu m.in. monety 2 i 5 reichsmark

wybite ze srebra z okazji 450 rocznicy urodzin

Marcina Lutra (mennica w Berlinie 1933 r.);

upamiStniajRce pierwszR rocznicS posiedzenia

Reichstagu w koVciele garnizonowym w Pocz-

damie, na którym proklamowano III RzeszS

(mennica BerliTska 1934 r.) oraz z okazji 175

rocznicy urodzin Fryderyka Schillera (mennica

w Stuttgarcie 1934 r.). WyjRtkowo w gablocie

tej znalazły siS takYe banknoty 1, 2, 5, 20 i 50

reichsmark. Zainteresowanie wzbudzał prze-

waYnie ten ostatni ze wzglSdu na panoramS

zamku w Malborku znajdujRcR siS na rewersie.

Dwie ostatnie gabloty zajSły monety

paTstwa polskiego i Wolnego Miasta GdaTska.

W pierwszej z nich znalazł siS komplet monet

II Rzeczypospolitej, monety bite dla terenów

okupowanych przez armiS niemieckR w okresie

I i II wojny Vwiatowej, w tym kilka dla getta

łódzkiego oraz kilkanaVcie guldenów pamiRt-

kowych Wolnego Miasta GdaTska wybitych

stemplem lustrzanym przewaYnie w 1923 r.

Do ostatniej, zatytułowanej „PieniRdz na Ziemi

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: