Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
DR MAREK ANDRZEJEWSKI
Wykład przedmiotu : BANKOWOŚĆ
Wykład obejmuje następujące bloki tematyczne:
1. Banki w systemie finansowym państwa
2. Polityka pieniężna
3. Operacje bankowe /czynne , bierne ,pośredniczące/
4. Zarządzanie bankiem komercyjnym
1.1.DEFINICJA I ROLA BANKU
Przedsiębiorstwo bankowe oferuje i realizuje usługi w zakresie obrotu płatniczego, finansowania, dokonywania wkładów pieniężnych oraz czynności związanych z tymi usługami .
Dokumenty Unii Europejskiej definiują bank poprzez wymienienie wykonywanych przez bank czynności.
Wytyczne Unii wprowadzają podział na banki depozytowo-kredytowe i inwestycyjne oraz uniwersalne.
Do usług bankowych zostały zaliczone:
1.przyjmowanie depozytów i innych funduszy zwrotnych
2.udzielanie kredytów i pożyczek
3.usługi leasingowe
4.usługi doręczania pieniędzy
5.emisja i zarządzanie środkami płatniczymi /karty kredytowe, czeki/
6.gwarancje i zobowiązania pozabilansowe
7.prowadzenie rachunków własnych i klientów
8.udział w emisji papierów wartościowych i usługi w tym zakresie
9.doradztwo finansowo-organizacyjne /strategie, fuzje, sprzedaż firm/
10.usługi maklerów walutowych
11.zarządzanie i doradztwo portfelowe
12.przechowywanie i administrowanie papierami wartościowymi
13.usługi kredytowe
14,usługi sejfowe
Trzy najbardziej istotne dziedziny działalności banku to:
1.Udział w kreacji pieniądza - realizuje się poprzez wzrost wielkości kredytów udzielanych przez banki oraz zwiększenie zakupu walut obcych
Banki trzymają swoje środki na rachunkach w banku centralnym a także posiadają gotówkę w skarbcach bankowych - są to płynne rezerwy banków
komercyjnych zwane też pieniądzem rezerwowym banku centralnego lub bazą monetarną obiegu pieniężnego. MULTIPLIKATOR /mnożnik pieniądza wkładowego / to relacje między pieniądzem rezerwowym a zgromadzonymi depozytami.
2.Udział w społecznym podziale pracy
W gospodarce o rozwiniętym podziale pracy banki przejmują wiele czynności w zakresie gospodarki finansowej od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych .
Zastępują podmioty w handlu papierami wartościowymi, dokonują emisji tych papierów, udzielają porad klientom
3.Dokonywanie alokacji i transformacji środków
Transformacja informacji to zapewnienie informacji o kliencie, solidności partnera
Transformacja wielkości sumy pieniądza wiąże się z funkcja pośredniczącą banku, - posiadam wolne środki na lokatę ,a bank znajduje kredytobiorcę na moje środki.
Transformacja terminu umożliwia rozwiązanie problemu między posiadaczem wolnych środków, który je lokuje na krótkie terminy a poszukującym pieniądza, który jest zainteresowany pożyczyć go na dłuższy okres.
Reasumując bank pełni następujące role;
PŁATNIK płatności w imieniu klientów
AGENT emisja papierów wartościowych i zarządzanie
własnością klienta.
GWARANT zabezpieczenie spłaty zobowiązań klientów
POŚREDNIK zamiana depozytów w kredyty
INSTRUMENT realizacji polityki gospodarczej kraju /wpływ na podaż
Pieniądza .
1.2.SYSTEM BANKOWY.
System bankowy obejmuje całokształt instytucji bankowych oraz normy określające wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem.
Powstanie wielopoziomowego układu złożonego z banku centralnego i banków komercyjnych uznaje się za podstawę istnienia systemu bankowego.
Elementami systemu są więc banki komercyjne, inwestycyjne , uniwersalne i oczywiście bank centralny.
Na rozwój systemu bankowego mają wpływ :
¨ Społeczne wartości i cele gospodarcze / np. prywatyzacja banków polskich/
¨ Struktura i wielkość popytu na usługi bankowe
¨ Regulacje prawne działań bankowych
¨ Skłonność banków do innowacji
Rozwój systemu bankowego jest następstwem rozwoju gospodarki rynkowej w ujęciu funkcjonalnym, bowiem to rynek kształtuje system spontanicznie ,bez ingerencji państwa.
W ujęciu instytucjonalnym zakłada się , że konieczna jest ingerencja państwa by tworzyć racjonalne przekształcenie systemu bankowego. W Polsce zanotowaliśmy złe doświadczenia z instytucją nadzoru bankowego ,polegające
na przekraczaniu granic ingerencji.
Funkcjonują dwa modele sektora finansowego;
1. MODEL ANGLOSASKI
2. MODEL NIEMIECKO - JAPOŃSKI
Ad.1. Opiera się na rynkach finansowych stąd nie ma tu uzależnienia podmiotów od banków komercyjnych. Dopływ kapitału następuje poprzez emisję papierów wartościowych i giełdę. Istotną rolę odgrywają tu różnego typu fundusze i banki inwestycyjne.
Ad.2. Zakłada, że dominującą rolę w sektorze finansowym pełni system bankowy, a szczególnie banki uniwersalne. Banki inwestycyjne zajmują się wszystkim, poza działalnością depozytowo-kredytową , głównie usługami dotyczącymi papierów wartościowych.
Bank uniwersalny dokonuje wszystkich czynności bankowych stąd łączy transakcje depozytowe i kredytowe z transakcjami w zakresie papierów wartościowych i czynnościami emisyjnymi.
Zalety systemu anglosaskiego
¨ Sprzyjanie działaniu inwestorów instytucjonalnych
¨ Pobudzanie innowacji finansowych
Wady systemu anglosaskiego;
· Oparcie się na anonimowym rynku papierów wartościowych
· Nastawienie się na częste zmiany partnerów /właścicieli/ i skutki tego
· Duża formalizacja transakcji
Zalety systemu niemiecko – japońskiego
¨ Finansowanie podmiotów w oparciu o umowy kredytowe
¨ Krzyżowanie udziałów kapitałowych
¨ Stymulowanie powstawania silnych banków uniwersalnych
· Niedostateczne rozszerzenie wachlarza instrumentów finansowych
· Opóźnienia we wprowadzaniu innowacji
· Mniejsza odporność na konkurencję instytucji parabankowych /przykład Kasy Grobelnego/
1. Banki centralne – to bank emisyjny, bank banków, bank gospodarki narodowej. W Polsce to Narodowy Bank Polski / NBP/
2. Banki operacyjne /komercyjne/ to banki : depozytowo – kredytowe i uniwersalne
3. Banki specjalne - inwestycyjne ,hipoteczne ,towarzystwa kredytowe, rolne, komunalne
4. Kasy oszczędnościowe – występuje ścisłe powiązanie działalności oszczędnościowej tych instytucji z potrzebami drobnych wytwórców, gospodarstw domowych i samorządów
5. Spółdzielczość kredytowa – powiązanie wkładów członków spółdzielni /kredytobiorców / z solidarną odpowiedzialnością za działalność spółdzielni
Istnieją banki ogólnokrajowe i regionalne , a także branżowe – przemysłowe ,
rolne ,budowlane, handlu zagranicznego
Współczesną tendencją jest grupowanie się banków w holdingi bankowe i konglomeraty finansowe /City Bank Group , Allianz , Zurich Insurance/. Holding to korporacja która jest posiadaczem akcji jednego lub więcej banków. Konglomerat finansowy to instytucja gdzie pod „jednym dachem” są świadczone usługi bankowe, ubezpieczeniowe i maklerskie. Holdingi ograniczają konkurencję podwyższają opłaty dla klientów, nie uwzględniają lokalnych potrzeb , ale są bardzo efektywne, zmniejszają ryzyko bankructwa oferują szerszy wachlarz usług.
Teoria konkurencji doskonałej – im więcej banków tym rynek zbliża się do wolnej konkurencji .W realiach współczesnej gospodarki została zastąpiona -teorią konkurencji zdolnej do działania – decydenci poszukują nie rozwiązań najlepszych , tylko ich satysfakcjonujących. Nie ilość banków a jakość ich działania decyduje o warunkach konkurencji
Konkurencja cenowa – u nas aktualnie występuje poprzez obniżanie oprocentowania kredytów lub podwyższanie stóp lokat.
Konkurencja jakościowa – zaczyna działać dzięki wejściu banków zagranicznych i wprowadzaniu nowych technologii / direct banking, private banking , bankowość detaliczna /
Faktycznie konkurencja jest ograniczona , gdyż decydują wielkie banki, reszta musi się niestety dostosować.
Fundusze inwestycyjne i firmy ubezpieczeniowe to największa konkurencja dla banków , głównie w zakresie depozytów.
Przewaga dużych banków bierze się z przekonania klientów , że są one bezpieczniejsze, nie mogą zbankrutować, lepiej pilnują interesów klienta. Stanowią stabilny element rynku .Upadłość wielkich banków czy holdingów pociąga za sobą takie niewyobrażalne konsekwencje , że zarówno budżet państwa jaki i bank centralny starają się nie dopuścić do ich bankructwa.
Efekt ostrej konkurencji to zagrożenie powstania wierzytelności trudnych czyli należności od tych klientów gdzie istnieje ewentualność nieterminowej lub zupełnej spłaty z winy klienta.
Władze państwowe dla zapewnienia bezpieczeństwa wkładów gromadzonych przez banki tworzą urząd nadzoru bankowego / sprawowany przez bank centralny lub Ministra Finansów/ .
W 1998 roku utworzono w ramach struktury Narodowego Banku Polskiego -Departament Nadzoru Bankowego , który został później przekształcony w Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego , podporządkowany bezpośrednio Prezesowi NBP.
1. Niedopuszczenie do naruszenia prawa bankowego i innych przepisów
2. Zapobieganie utraty płynności przez banki
3. Ocena rentowności banku ,by nie doszło do jego likwidacji
4. Określanie priorytetowych zasad bezpiecznego funkcjonowania banków poprzez tworzenie tzw. regulacji /norm / ostrożnościowych.
Nadzór bankowy może stosować kary administracyjne , zawieszać i odwoływać
zarządy banków ,stawiać bank w stan likwidacji.
Elementem nadzoru bankowego są tzw. zewnętrzne normy ostrożnościowe, egzekwowane przez nadzór bankowy ,takie jak ;
· Definiowanie składników kapitału
· Ocena ryzyka aktywów /współczynnik wypłacalności/
· Kontrola koncentracji – ustalanie limitów koncentracji ryzyka kredytowego
· Kontrola kredytów konsorcjalnych i powiązanych
· Kontrola ryzyka kraju i ryzyka rynkowego /rezerwy celowe /i inne
Nadzór udziela zezwoleń na uruchomienie instytucji bankowych /system licencjonowania / oraz kontroluje przepływy własności akcji banków , a więc reglamentuje konkurencją bankowości .
W stosunku do banków, których sytuacja finansowa uległa pogorszeniu nadzór bankowy może :
¨ Zarządzić postępowanie uzdrawiające
¨ Ustanowić zarząd komisaryczny
¨ Ogłosić likwidację banku lub jego upadłość
¨ Wystąpić o odwołanie członków zarządu banku , zawiesić w czynnościach
¨ Ograniczyć zakres działania banku
¨ Zlecić zarządowi banku : przywrócenie płynności płatniczej ,zwiększenie funduszy własnych i zaniechania określonych form reklamy.
Wyznaczniki ewolucji systemów bankowych na świecie to:
· Teleinformatyka /private banking, direct banking, Internet/
· Globalizacja – umiędzynarodowienie operacji bankowych oraz procesy fuzji i przejęć
· Liberalizacja - ograniczenie działań licencyjnych, dopuszczenie banków zagranicznych w danym kraju, rozwój usług transgranicznych.
· Deregulacja - ograniczenie ingerencji państwa, zwiększenie konkurencji, reprywatyzacja banków itp. tak by zwiększyć rolę rynku w działalności bankowej
Najbardziej istotny czynnik zmian w sektorze bankowym to nowe technologie
/sprzedaż internetowa ,electronic banking ,banki wirtualne /
Nadchodzi t.z.w.” trzecia fala zmian” opisana przez Alvina Tofflera. Społeczeństwa czeka proces rewolucyjnych zmian w gospodarce , stylu życia kulturze ,likwidacji produkcji masowej, wzrost znaczenia ekologii. Motorem tych zmian jest informatyzacja życia ludzkiego i rozwój te...
stary_hipis