Wittgenstein - fakty i zdania.doc

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

Fakty i zdania

1 Świat jest wszystkim, co jest faktem.

1.1 Świat jest ogółem faktów, nie rzeczy.

1.11 Świat jest wyznaczony przez fakty oraz przez to, że są to wszystkie fakty.

1.12 Ogół faktów wyznacza bowiem to, co jest faktem, a także wszystko to, co faktem nie jest.

1.13 Światem są fakty w przestrzeni logicznej.

1.2 Świat rozpada się na fakty.

1.21 Jedno może być faktem lub nie być, a wszystko inne pozostawać takie samo.

2 To, co jest faktem - fakt - jest istnieniem stanów rzeczy.

2.01 Stan rzeczy jest połączeniem przedmiotów. (Obiektów, rzeczy.)

2.011 Dla rzeczy jest istotne, że może być ona składnikiem stanu rzeczy. (...)

2.014 Przedmioty zawierają możliwość wszystkich sytuacji.

2.0141 Możliwość występowania w stanach rzeczy jest formą przedmiotu.

2.02 Przedmiot jest prosty. (...)

2.021 Przedmioty stanowią substancję świata. Dlatego nie mogą być złożone.

2.0211 Gdyby świat nie miał substancji, wtedy to, czy dane zdanie ma sens, zależałoby od tego, czy pewne inne zdanie jest prawdziwe.

2.0212 Nakreślenie obrazu świata (prawdziwego lub fałszywego) byłoby wówczas niemożliwe.

2.022 Jest oczywiste, że nawet świat pomyślany jak najbardziej różnie od rzeczywistego musi mieć z nim coś wspólnego - mianowicie pewną formę.

2.023 Tę stałą formę stanowią właśnie przedmioty. (...)

2.024 Substancja jest tym, co istnieje niezależnie od tego, co jest faktem.

2.025 Jest ona formą i treścią.

2.0251 Przestrzeń, czas i barwa (barwność) są formami przedmiotów.

2.026 Tylko gdy istnieją przedmioty, może istnieć stała forma świata.

2.027 To, co stałe i trwałe, oraz przedmiot są jednym i tym samym.

2.0271 Przedmiot jest tym, co stałe i trwałe; konfiguracja - tym, co zmienne i nietrwałe.

2.0272 Konfiguracja przedmiotów tworzy stan rzeczy.

2.03 W stanie rzeczy przedmioty splatają się z sobą jak ogniwa łańcucha.

2.031 W stanie rzeczy przedmioty mają się do siebie w pewien określony sposób.

2.032 Sposób, w jaki przedmioty są powiązane w stanie rzeczy, jest strukturą stanu rzeczy.

2.033 Forma jest możliwością struktury.

2.034 Struktura faktu składa się ze struktur stanów rzeczy.

2.04 Ogół istniejących stanów rzeczy jest światem.

2.05 Przez ogół istniejących stanów rzeczy wyznaczone jest również to, jakie stany rzeczy nie istnieją.

2.06 Istnienie i nieistnienie stanów rzeczy jest rzeczywistością. (Istnienie stanów rzeczy nazywamy też faktem pozytywnym, nieistnienie - negatywnym.)

2.061 Stany rzeczy są od siebie niezależne.

2.062 Z istnienia lub nieistnienia jednego stanu rzeczy nie można wnosić o istnieniu lub nieistnieniu innego.

2.063 Cała rzeczywistość jest światem.

2.1 Tworzymy sobie obrazy faktów.

2.11 Obraz przedstawia sytuację w przestrzeni logicznej - istnienie i nieistnienie stanów rzeczy.

2.12 Obraz jest modelem rzeczywistości.

2.13 Przedmiotom odpowiadają w obrazie elementy obrazu. (...)

2.14 Obraz polega na tym, że jego elementy mają się do siebie w pewien określony sposób.

2.141 Obraz jest faktem.

2.15 To, że elementy obrazu mają się do siebie w pewien określony sposób, wyobraża, iż rzeczy tak się do siebie mają. (...)

2.2 Obrazowi i temu, co odwzorowane, wspólna jest logiczna forma odwzorowania.

2.201 Obraz odwzorowuje rzeczywistość przedstawiając pewną możliwość istnienia i nieistnienia stanów rzeczy.

2.202 Obraz przedstawia pewną możliwą sytuację w przestrzeni logicznej.

2.203 Obraz zawiera możliwość przedstawianej sytuacji.

2.21 Obraz jest zgodny z rzeczywistością lub niezgodny; jest trafny lub błędny, prawdziwy lub fałszywy.

2.22 Obraz przedstawia to, co przedstawia, niezależnie od swej prawdziwości lub fałszywości - przez formę odwzorowania.

2.221 Tym, co obraz przedstawia, jest jego sens.

2.222 Jego prawdziwość lub fałszywość polega na zgodności lub niezgodności jego sensu z rzeczywistością.

2.223 Aby rozpoznać, czy obraz jest prawdziwy, czy fałszywy, musimy porównać go z rzeczywistością.

2.224 Z samego obrazu nie można rozpoznać, czy jest prawdziwy, czy też fałszywy.

2.225 Nie ma obrazu prawdziwego a priori.

3 Logicznym obrazem faktów jest myśl. (...)

3.1 W zdaniu myśl wyraża się w sposób zmysłowo postrzegalny.

3.11 Posługujemy się zmysłowo postrzegalnym znakiem zdania (fonetycznym lub graficznym, itd.) jako projekcją możliwej sytuacji. Metodą projekcji jest myślenie sensu zdania.

3.12 Znak, przez który wyrażamy myśl, nazywam znakiem zdaniowym. Zdanie zaś jest to znak zdaniowy w swym projekcyjnym stosunku do świata.

3.13 Do zdania należy wszystko to, co należy do projekcji; ale nie to, co rzutowane. (...)

3.14 Znak zdaniowy polega na tym, że jego elementy - wyrazy - mają się w nim do siebie w pewien określony sposób. (...)

3.2 W zdaniu myśl może być wyrażona w taki sposób, że przedmiotom myśli odpowiadają elementy znaku zdaniowego.

3.201 Elementy te nazywam "znakami prostymi", a zdanie - "całkowicie zanalizowanym".

3.202 Nazwy są to zastosowane w zdaniu znaki proste.

3.203 Nazwa oznacza przedmiot. Przedmiot jest jej znaczeniem. (...)

3.21 Konfiguracji prostych znaków w znaku zdaniowym odpowiada konfiguracja przedmiotów w sytuacji.

3.22 Nazwa reprezentuje w zdaniu przedmiot.

3.221 Przedmioty mogę tylko nazywać. Znaki je reprezentują. Mogę tylko mówić o nich, wypowiedzieć ich nie mogę. Zdanie może jedynie powiedzieć, jaka jest rzecz, a nie czym jest.

3.23 Postulat możliwości znaków prostych jest postulatem określoności sensu. (...)

3.25 Istnieje jedna i tylko jedna całkowita analiza zdania. (...)

3.26 Nazwy nie da się rozłożyć dalej przez żadne definicje: nazwa jest znakiem pierwotnym. (...)

3.3 Tylko zdanie ma sens; tylko w kontekście zdania nazwa ma znaczenie. (...)

3.5 Zastosowany, pomyślany znak zdaniowy jest myślą.

4 Myśl jest to zdanie sensowne. (...)

4.01 Zdanie jest obrazem rzeczywistości. Zdanie jest modelem rzeczywistości, tak jak ją sobie myślimy. (...)

4.2 Sensem zdania jest jego zgodność i niezgodność z możliwościami istnienia i nieistnienia stanów rzeczy.

4.21 Najprostsze zdanie - zdanie elementarne - stwierdza istnienie pewnego stanu rzeczy.

4.211 Jest oznaką zdania elementarnego, że żadne zdanie elementarne nie może być z nim sprzeczne.

4.22 Zdanie elementarne składa się z nazw. Jest ono związkiem, splotem nazw.

4.221 Jest oczywiste, że przy analizie zdań musimy dojść do zdań elementarnych, złożonych z nazw powiązanych z sobą bezpośrednio. (...)

4.26 Podanie wszystkich prawdziwych zdań ełementarnych opisuje świat całkowicie. Świat jest całkowicie opisany przez podanie wszystkich zdań elementarnych wraz ze wskazaniem, które z nich są prawdziwe, a które fałszywe. (...)

5 Zdanie jest funkcją prawdziwosciową zdań elementarnych. (Zdanie elementarne jest funkcją prawdziwościową samego siebie.)

Źródło: Ludwig Wittgenstein, Tractatus logico-philosophicus, tłum. B. Wolniewicz, Warszawa 1970