BANKOWOŚĆ – M. Capiga
Wykład I – 28.09.2010 r.System bankowy – całokształt instytucji zajmujących się działalnością bankową, ich zadania ustawowe, związki między nimi oraz normy określające wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem.
· Podejście przedmiotowe
· Ustawa „Prawo bankowe” – najważniejsza z ustaw o bankowości
Funkcje systemu bankowego:
· Stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania,
· Zapewnienie możliwości dokonywanie płatności, rozliczeń między jednostkami,
· Zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym
· Zapewnienie informacji cenowej
· Stworzenie warunków do transformacji środków inwestowania
Ewolucja systemu bankowego:
· Dwuszczeblowy system bankowy (dwupoziomowość) – I szczebel to bank centralny, pozostałe banki to II szczebel, w Polsce 2 szczeble od 1989 roku
· Podział na bankowość depozytowo-kredytową i bankowość inwestycyjną – Polska nie zaliczyła tego etapu, bo nie ma banku inwestycyjnego, ale banki uniwersalne wykonują czynności, które powinny wykonywać banki inwestycyjne
· Rozwój instytucji wspomagających działalność banków – Np. biura informacji kredytowej, systemy gwarantowanego depozytu, systemy rozliczeniowe
· Konsolidacja (fuzje, przejęcia) – najwięcej banków w Polsce było 1983 roku (88), obecnie istnieją 53, nie przez upadłości, ale właśnie poprzez fuzje i przejęcia liczba banków zmniejszyła się
Czynniki rozwoju systemów bankowych:
· Ustrój społeczny i gospodarczy, który określa społeczne wartości i cele gospodarcze
· Struktura i wielkość popytu na usługi bankowe – banki muszą konkurować
· Regulacje prawne działań bankowych – regulacje nadzorcze są największe
· Skłonność banków do innowacji
System bankowy:
· Bank i tworzone przez państwo, bank światowy
· Światowy system bankowy
· Banki centralne państw unii ekonomiczno-inwestycyjnych
· Banki komercyjne
System bankowy i struktura:
· Bank centralny – I szczebel (w Polsce NBP)
· Banki – II szczebel
· Nadzór bankowy
· Instytucje wspomagające działalność banków
Instytucja kredytowa - podmiot mający swoją siedzibę za granicą Polski na terytorium jednego z państw członkowskich UE, prowadzący:
· we własnym imieniu
· na własny rachunek
· na podstawie zezwolenia właściwych władz nadzorczych
Działalność polegającą na przyjmowaniu depozytów lub innych środków powierzonych pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym i udzielaniu kredytów lub na wydawaniu pieniądza elektronicznego.
Instytucja finansowa – podmiot niebędący bankiem ani instytucją kredytową, którego podstawowa działalność – będąca źródłem większości przychodów – polega na wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wymienionym w ustawie Prawo bankowe.
Przykłady czynności wykonywanych przez instytucje finansowe:
· Nabywanie i zbywanie udziałów lub akcji
· Udzielanie pożyczek ze środków własnych
· Świadczenie usług w zakresie nabywania
· Obrót terminowymi operacjami finansowymi, instrumentami rynku pieniężnego, papierami wartościowymi,
· Zarządzanie aktywami
· Doradztwo finansowe, w tym inwestycje
· Usługi brokerskie na rynku pieniężnym
Bank centralny
a) Monetarne instytucje finansowe
· Instytucje kredytowe
· banki komercyjne
· banki spółdzielcze
· SKOKI
b) Fundusze rynku pieniężnego
Sektor bankowy: (termin węższy od systemu bankowego)
· Banki spółdzielcze
· Oddziały instytucji kredytowych
Inwestorzy zagraniczni wg kraju pochodzenia 06/2009
· Francja 10
· Niemcy 10
· Holandia, USA, Włochy, Belgia 5
· Szwecja 4
· Portugalia, Irlandia, Grecja 3
Bankowość
· Detaliczna
· Hurtowa
· Transgraniczna
· Lokalna
Wykład II – 5.10.2010 r.
NBP – centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza. (Konstytucja RP art. 227)
Podstawowym celem działalności NBP jest:
· Utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.
Zadania Narodowego Banku Polskiego:
· Organizowanie rozliczeń pieniężnych (sorbent, sorbent euro)
· Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi
· Prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami
· Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa
· Regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie (tzw. Kredyt refinansowy)
· Kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego
· Opracowywanie statystyk pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej
Funkcje banku centralnego:
· Emisyjna – wyłączne prawo emisji znaków pieniężnych
· Kształtowania i realizacji polityki pieniężnej
· Organizowania rozliczeń pieniężnych
· Prowadzenia działalności dewizowej
· Zapewnienie bezpieczeństwa i stabilności sektora bankowego (zapewnienie stabilności systemu finansowego)
· Usługowa na rzecz rządu i jego instytucji
Rola banku centralnego:
· Podmiot polityki gospodarczej:
o Kształtowanie i realizowanie polityki pieniężnej
o Rozwój i stabilność sektora bankowego
· Bank banków:
o Organizowanie rozliczeń pieniężnych
o Kredytodawca ostatniej instancji (kredyty refinansowe)
o Nadzór nad płynnością i wypłacalnością banków
· Bank państwa:
o Obsługa budżetu
o Prowadzenie rachunków bankowych rządu
Organizacja NBP:
· Prezes NBP:
o Powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na okres 6 lat
· Rada Polityki Pieniężnej
· Zarząd NBP:
o Kieruje działalnością NBP
Gospodarka finansowa NBP:
· Funduszami własnymi NBP są fundusz statutowy i fundusz rezerwowy
· Fundusz statutowy NBP wynosi 1,5 miliarda złotych (od 2004 roku ta wartość)
· Fundusz rezerwowy może być przeznaczony wyłącznie na pokrycie strat bilansowych NBP
· NBP prowadzi gospodarkę finansową na podstawie rocznego bilansu finansowego
· NBP tworzy rezerwę na pokrycie ryzyka zmian kursu złotego do walut obcych. Zasady tworzenia i rozwiązywania rezerwy określa Rada.
Niezależność banku centralnego:
· Niezależność instytucjonalna (i personalna) – określona przede wszystkim przez usytuowanie banku centralnego w systemie organów państwa oraz sposób powoływania i odwoływania władz banku (kadencyjność, nieusuwalność w czasie kadencji).
· Niezależność funkcjonalna – uprawnienia banku centralnego do samodzielnego kształtowania polityki pieniężnej i jej realizacji. Oznacza, to nie podleganie w tej dziedzinie przez bank centralny instrukcjom, wytycznym, ze strony parlamentu prezydenta i rządu.
· Niezależność finansowa – trwałe określenie zasad tworzenia i podziału funduszy baku centralnego, co uniemożliwiałoby wywieranie nacisku finansowego przez rząd lub parlament na decyzje banku.
Rynek pieniężny – jest segmentem rynku finansowego, instrumenty finansowe do roku to rynek pieniężny, a po roku to rynek kapitałowy:
· Miejsce transmisji impulsów polityki pieniężnej NBP
· Miejsce alokacji kapitału krótkoterminowego
· Miejsce kształtowania struktury czasowej stóp procentowych
· Pełni funkcję informacyjną dla banków, co do kosztów pozyskiwania kapitału
· Pozwala na aktywne zarządzanie ryzykiem stopy procentowej
· Umożliwia dokonywanie transformacji terminów
Polityka pieniężna:
· Kształtowanie polityki pieniężnej:
o Identyfikacja zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań
o Określenie celów polityki: finalny, pośrednie, operacyjne
o Rekomendacje, co do sposobu i narzędzi realizacji polityki
· Realizacja polityki pieniężnej:
o Instrumenty oddziaływania pośredniego (stopa procentowa)
o Instrumenty sterowania bezpośredniego (limity kredytowe)
o Oddziaływania perswazyjne (modne odkąd weszliśmy do UE)
Rada polityki pieniężnej:
· Ustala coroczne założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej (opracowuje założenia polityki pieniężnej, Sejm nie uchwala, ale przyjmuje do wiadomości)
· Rada składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego.
Zadania szczegółowe Rady (podstawowe instrumenty polityki pieniężnej):
· Ustala wysokość stóp procentowych NBP
· Ustala stopy rezerwy obowiązkowej banków w wysokości jej oprocentowania
· Określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągnięcia przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych
· Zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP
· Przyjmuje roczne sprawozdania finansowe NBP
· Ustala zasady operacji otwartego rynku
Narodowy Bank Polski może:
· Emitować i sprzedawać papiery wartościowe
· Sprzedawać i kupować dłużne papiery wartościowe w operacjach otwartego rynku
· Organizować obrót papierami wartościowymi, których jest remitentem oraz skarbowymi papierami wartościowymi,
· Otwierać rachunki lokat terminowych banków
Instrumenty polityki pieniężnej:
· Rezerwa obowiązkowa
· Operacje depozytowo-kredytowe:
o Depozyt na koniec dnia
o Kredyt lombardowy
· Interwencje walutowe
· Stopa procentowa:
kann4