Repetytorium z języka polskiego

Autor: Anna Płaza

Poziom: podstawowy i rozszerzony

Jak przygotować się do części ustnej z języka polskiego na poziomie podstawowym?

1. Na czym polega część pierwsza matury z języka polskiego na poziomie podstawowym?

Ustna część egzaminu trwa około 25 minut.

è - prezentacja tematu – około 15 minut;

è - rozmowa z egzaminatorem – około 10 minut.

2. Co sprawdza ustna część egzaminu?

Ustna część egzaminu weryfikuje przede wszystkim Twoją umiejętność komunikacji werbalnej. Sprawdza również umiejętność organizowania warsztatu pracy.

Pamiętaj na poziomie podstawowym czekają Ciebie dwa zadania.

Pierwszym z nich jest wygłoszenie prezentacji.

2. Jak powinno przebiegać Twoje przygotowanie do tej części egzaminu?

ü      Wybierasz z listy proponowanych przez szkołę jeden temat.

ü      Pamiętaj nikt nie może narzucić Tobie tematu, w przypadku, gdy również ktoś inny jest zainteresowany „Twoim” tematem, sprawę należy zgłosić nauczycielowi i ustalić listę lektur oraz tekstów kultury po to, aby uniknąć niebezpieczeństwa, że Wasze prezentacje będą takie same lub podobne pod względem merytorycznym.

ü      Liczba tematów podanych w szkole na początku nauki w szkole maturalnej powinna być taka, by zapewniała uczniom możliwość wyboru (jeden temat może być wybrany przez kilku uczniów, – co podkreślam);

ü      Materiały pomocnicze do prezentacji, przykładowo fragment filmu, nagrania wykorzystywanych w czasie prezentacji wypowiedzi, cytaty, reprodukcje dzieł sztuki, nagrania muzyczne. Istotne jest to, że materiały pomocnicze przygotowujesz wówczas, gdy Twój temat prezentacji na to zezwala. Są takie zagadnienia, które nie wymagają dodatkowej „protezy”, jaką jest dany materiał pomocniczy. Wówczas lepiej nie korzystać z tej opcji, ale o tym powiemy sobie później.

Ważne – pamiętaj, że w czasie 15 minutowego przedstawienia zagadnienia możesz korzystać z planu prezentacji

ü      Masz obowiązek dostarczyć nauczycielowi w szkole, najpóźniej miesiąc przed egzaminem bibliografię i materiał pomocniczy, jeśli go przygotowałeś. Natomiast ramowy plan prezentacji dostarczasz tydzień przed egzaminem.

Wybór tematu, czy to naprawdę takie istotne?

Wyobraź sobie, że jednak tak. Po pierwsze powinieneś wziąć pod uwagę swoje zainteresowania. Po drugie temat powinien uwzględniać nie tylko Twoje ulubione książki, ale również klasyczne pozycje z kanonu lektur. Do najbardziej wymagających należą tematy z działu korespondencji sztuk. Pewnie zapytasz o to, jak jest skonstruowany typowy temat z tzw. korespondencji sztuk, to proszę podaję niżej kilka przykładowych i wyjaśniam, na czym rzecz polega?

Ø                  Różne ujęcia romansu w literaturze i filmie. Zinterpretuj zjawisko, odwołując się do wybranych przykładów;

Ø                  Miłość w kulturze wysokiej i masowej. Przedstaw różnorodne ujęcia tego motywu, odwołując się do literatury i sztuki;

Ø                  Motywy muzyczne i ich funkcje w literaturze. Omów na wybranych przykładach.

Temat pierwszy - Różne ujęcia romansu w literaturze i filmie. Zinterpretuj zjawisko, odwołując się do wybranych przykładów, bezsprzecznie odwołuje się do Twojej wiedzy filmowej. Nie wystarczy tutaj streścić ulubionej komedii romantycznej typu „Pretty woman”, trzeba wykazać się znajomością terminów z dyscypliny filmu. Zresztą a propos „Pretty woman” to lepiej nie posługiwać się tego typu przykładem, gdyż polonistki nie przepadają za historiami o Kopciuszku i rycerzu na białym koniu w wykonaniu abiturienta. Natomiast są przychylne wszelkim filmowym adaptacjom dzieł klasyki.

Drugi temat jest wyraźnie kulturoznawczy, konieczna jest tutaj wiedza z socjologii kultury masowej, a więc znajomość pism teoretyków tego zagadnienia nie tylko uznanych autorytetów światowych (Jacques’a Maritain’a, Henry’ego Jenkins’a, Dominic’a Strinati’ego, John’a Barth’a), czy polskich (Antonina Kłoskowska, Wiesław Godzic, Piotr Sztompka).

Trzecie z kolei zagadnienie to artystyczne transgresje między muzyką a literaturą.

Jeśli wybór tematu to dla Ciebie trudny problem, radzę zwrócić się z prośbą o pomoc do nauczyciela polonisty. Pedagog orientuje się w Twoich zainteresowaniach, jak nikt inny, zna Ciebie już dwa lub trzy lata i to on najlepiej wie, na co Ciebie stać, w czym naprawdę jesteś dobry. Prezentacja maturalna to tak naprawdę możliwość przedstawienia tego, czym się interesujesz a więc nie unikaj tematów, które wydają Ci się w jakiś sposób bliskie, w których czujesz się dobrze.

Inna kategoria „dziwnych” i „niebezpiecznych” tematów to te, które nie są związane z tematyką lekcji języka polskiego w szkole i znacznie wykraczają poza podstawę programową.

Ø                  Wpływ alkoholu i innych używek na losy bohaterów literackich, w twórczości amerykańskich pisarzy z pokolenia bitników właśnie do tego typu tematów należy.

Któż z Was czytał m. in. Jacka Keruaca „W drodze” czy William S. Burroughs, „Nagi lunch”? Jedynie i przede wszystkim temat ów powinien być opracowany w oparciu o powyższe biblie generacji bitników.

A jednak takie tematy się zdarzają i to dość często.

4. Zapytacie pewnie o modelowy wzór planu – o to i on poniżej:

Pamiętaj – plan nie powinien przekraczać 1 strony formatu A4

5. Poprawna bibliografia wygląda tak:

Twoje imię i nazwisko

Twój temat:

I. Literatura podmiotu:

1. Imię, nazwisko autora, tytuł książki, miejsce wydania, rok wydania, (opcjonalnie numery stron i nr ISBN)

II. Literatura przedmiotu:

1. Imię, nazwisko autora, tytuł książki, miejsce wydania, rok wydania, (opcjonalnie numery stron i nr ISBN)

Poniżej przykład:

Imię i nazwisko

Temat: Podróż w górę rzeki. Porównaj ujęcie tego motywu w filmie Coppoli Czas Apokalipsy i Jądrze ciemności Conrada.

I. Literatura podmiotu:

1.              Joseph Conrad, Jądro Ciemności, Kraków 2007.

2.              Francis Ford Coppola, Czas apokalipsy – powrót, Kino Świat International, Warszawa 2001.

3.              Apokalipsa św. Jana, Biblia Tysiąclecia, Wydawnictwo PALLOTTINUM, Poznań 1990, Apokalipsa św. Jana (Ap 1, 2-3; 6, 1-17; 7, 9-17; 8, 1-13; 9, 1-21; 11, 1-12; 12, 1-19; 15, 1-8; 16, 1-21; 21, 1-27; 22, 1-21).

II Literatura przedmiotu:

1.              J. Didier, K. Jarosz, Słownik filozofii, Wydawnictwo Książnica, Katowice 2006.

2.              A. Kowalska, Conrad, 1896-1900; strategia wrażeń i refleksji w narracjach Marlowa, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź 1973.

3.              I. Koźmińska, Jakie sensy w rozumieniu człowieka aktualizuje metafora drogi?, Materiały z XVII Olimpiady Filozoficznej, Kołobrzeg 2005.

4.              O kompozycji tekstu Conradowskiego, [red.] Andrzej Zgorzelski, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1978.

5.              B. Żmudziński, Powrót z jądra ciemności, „Tygodnik Powszechny”, nr 32 (2822) z dn. 10 sierpnia 2003.

Przebieg egzaminu ustnego z języka polskiego

ü      W części pierwszej sprawdzana jest umiejętność mówienia, wiedza w zakresie wyznaczonym przez temat i sposób oraz dobór wykorzystanych materiałów pomocniczych;

ü      W części drugiej sprawdzeniu podlegają następujące Twoje umiejętności:

→ rozumienie pytań przez zdającego;

→ umiejętność formułowania odpowiedzi;

→ sprawność obrony własnego stanowiska.

Egzaminator w czasie drugiej części podejmuje z Tobą rozmowę dotyczącą tematu prezentacji i bibliografii. Bywa również tak, że pytania egzaminatora są ograniczone jedynie do tematyki Twojego wystąpienia, kwestie związane z bibliografią nie są wówczas poruszane w rozmowie. Nauczyciel zadane Tobie pytania odnotowuje w protokole egzaminu.

ü      W obu częściach Twojego egzaminu sprawdzane są i oceniane przez Komisję:

→ sprawność oraz poprawność językowa.

7. Pewnie chcesz wiedzieć, jakie są zasady oceniania ustnej części egzaminu.

Oto one:

è Po pierwsze powinieneś wiedzieć, że egzamin jest oceniany według kryteriów, które są takie same w całej Polsce;

è Po drugie w ustnej części egzaminu są oceniane:

Ø                  Prezentacja tematu (zawartość merytoryczna i kompozycja wypowiedzi);

Ø                  Rozmowa dotycząca zagadnień związanych z prezentowanym tematem;

Ø                  Sprawność językowa w obu częściach egzaminu.

8. Jaka punktacja obowiązuje w tej części egzaminu?

Pamiętaj o tym, że w sumie za ustną część egzaminu możesz uzyskać 20 punktów w następującym układzie:

è - za prezentację tematu:

5 pkt (3 za zawartość merytoryczną, 2 za kompozycję), czyli 25% ogólnej punktacji;

è - za rozmowę:

7 pkt – 35% ogólnej punktacji;

è - za język:

8 pkt, z tymże, że ocena języka dotyczy obydwu części egzaminu, zarówno prezentacji, jak i rozmowy. 8 pkt stanowi 40% ogólnej punktacji.

Ustna matura z języka polskiego jest obowiązkowa dla wszystkich uczniów. Aby zaliczyć tę część egzaminu dojrzałości, trzeba otrzymać przynajmniej 30% ogólnej liczby punktów, czyli 6 pkt.

9. Jak powinienem rozumieć termin »zawartość merytoryczna prezentacji«?

Zawartość merytoryczna prezentacji to nie inaczej jak prawidłowa realizacja tematu, która polega przede wszystkim na tym, że materiał rzeczowy jest trafnie dobrany i oraz prawidłowo, zgodnie z tematem, wyselekcjonowany. Oznacza to, że potrafisz wnikliwie interpretować treść przywoływanych tekstów literackich i odpowiednio odnieść do szerokiego kontekstu, na przykład historii literatury, historii w ogóle. W przypadku tematów z kategorii korespondencja sztuk potrafisz poprawnie analizować i interpretować teksty kultury. Na prawidłową realizację tematu składają się również poniższe czynniki:

Ø                  Umiejętność podejmowania podstawowych problemów powiązanych z tematem;

Ø                  Poprawność odnajdywania właściwych kontekstów na tle różnorodnych obszarów twórczości artystycznej i dyscyplin humanistyki;

Ø                  Teza Twojego wystąpienia sformułowana jest w sposób zrozumiały;

Ø                  Argumenty potwierdzające tezę powinny być odpowiednie i wyczerpujące;

Ø                  Twoja argumentacja jest ściśle powiązana z tematem prezentacji;

Ø                  Podejmowane przez ciebie zagadnienia służą sformułowaniu wniosków;

Ø                  Temat powinien być syntezą (sumą) istniejących już opinii badaczy historyczno – i teoretyczno literackich;

Ø                  Powinieneś sądy badaczy literatury przywoływać w sposób rzetelny;

Ø                  Cytaty dobierane przez ciebie powinny być uzasadnione przez temat prezentacji;

Ø                  Materiały pomocnicze wykorzystujesz funkcjonalnie;

Ø                  Potrafisz zaprezentować własne opinie na prezentowany przez Ciebie temat;

Ø                  Dokonujesz własnej i samodzielnej interpretacji materiału w związku z wiodącą problematyką tematu prezentacji;

Ø                  Potrafisz sformułować oryginalne opinie oceniające prezentowane zagadnienie.

10. Co powinienem wiedzieć o poprawnej kompozycji prezentacji?:

Poprawna kompozycja prezentacji powinna spełniać poniższe kryteria:

Ø                  Twoja wypowiedź jest zorganizowana według właściwego układu tzn. za chowane są proporcje jej podstawowych elementów, na które składają się:

→ wstęp;

...