Historia sztuki nowożytnej polskiej
Egzamin w sesji letniej
1. rozpoznanie dzieł ze slajdów (dzieło, kto, kiedy- do 25 lat)
2. test z kilkunastu pytań
7.10.2010
Wawel, katedra, nagrobek Jana Olbrachta, Franciszek Florentczyk, 1501-1505
Ok. 1500 r. pojawiają się na ziemiach polskich rozwiązania renesansowe
Inicjatywa króla Aleksandra i Zygmunta Starego. Działalność królewska polegała głównie na sprowadzaniu artystów, głównie włoskich, do wykonania konkretnych dzieł.
Prof. Augustyniak, Historia Polski
Przenikały także wzorniki
Wędrówki artystów z okolic pogranicza szwajcarsko-włoskiego, znad jeziora Como
Pojawienie się artystów włoskich w Polsce
Poznań 1550
Warszawa 1570
Lublin 1580
Kraków 1600
Księstwo legnicko-brzeskie 1530
Wilno 1560
Artyści wędrujący z Lombardii wpadali sobie do Rzymu, do Wenecji, co pozwalało wzbogacać wachlarz rozwiązań przez nich stosowanych.
Połowa XVI w.- rozwiązania renesansowe i gotycko-renesansowe ulegają przekształceniom w wyniku pojawienia się nowej grupy artystów i zaakceptowania rozwiązań przez artystów miejscowych; pojawia się manieryzm
Pojawienie się także bardziej czytelnych oddziaływań sztuki także z Niderlandów (np. Michałowicz), od tego momentu też rozwija się zróżnicowanie rozwiązań artystycznych w różnych środowiskach
Kraków- głównie wpływy włoskie
Gdańsk- od lat 50. i bardziej 60.-80. więcej rozwiązań niderlandzkich
70., 80., 90. i nawet po 1600- różnicowanie nurtów
Dzieła manierystyczne o genezie florenckiej, weneckiej (Zamość), Gdańsk- charakter czysto niderlandzki
Migracja artystów i ludności niderlandzkiej
Migracje uwarunkowane wojnami religijnymi, tak właśnie wybierali sobie imigranci miejsca docelowe
Duża grupa dzieł związana z wykorzystaniem rozwiązań sztuki średniowiecznej
Kościół w Przasnyszu- początek XVII w., ale gotycki
14.10.2010
Nagrobek Jana Olbrachta, 1501-1505, Franciszek Florentczyk
Fundacja: bracia i matka, wspólna fundacja jest znamienna, ale nie jest możliwe do określenia, czyją inicjatywą było sprowadzenia Franciszka do Polski
Za Zygmunta Starego Franciszek został włączony do dworu, pojawia się po raz pierwszy w dokumentach w 1502 roku jako rzeźbiarz w kamieniu
Przybycie z terenu Węgier jest możliwe, bo na Węgrzech po raz pierwszy tam właśnie w Europie Środkowej pojawił się renesans. Zygmunt Stary jako królewicz odwiedzał Węgry i tam mógł poznać teorię i dzieła renesansowe.
Królewicz Aleksander- fundacje, jakie zaczął podejmować po objęciu tronu Rzeczypospolitej znacznie różnią się od tych, jakie podejmował jeszcze jako Wielki Książę Litewski (w 1492 r. po śmierci Jana Olbrachta)
Pierwsze fundacje były raczej późnogotyckie- kościół św. Anny, Wilno oraz Collegium Maius, Kraków
Po objęciu tronu Aleksander poczuł się pomazańcem bożym i władcą suwerennym, spadkobiercą cesarzy- fundacje pokazują, że wtedy zaczął poszukiwać innych inspiracji, bardziej włoskich; dlatego jest mu także przypisywane podjęcie przemian
Jeśli chodzi o ugruntowanie form renesansowych, to jest ona zasługą Zygmunta Starego.
Ok. 1500 r., kiedy zaczynają się pojawiać pierwsze dzieła renesansowe, mniej-więcej do 1519 r. dzieła renesansowe ograniczają się do Wawelu i katedry wawelskiej. Poza Wawelem renesans schodzi do Krakowa w 1519 r., dalej Poznań i Warszawa za sprawą wysyłania dzieł powstających w warsztatach królewskich w Krakowie do innych miejsc w Polsce.
Taka praktyka utrzymała się przez cały XVI w.
Nagrobek Jana Olbrachta dobrze pokazuje równoległą obecność form czysto włoskich z wcześniejszymi- późnogotycka płyta zamówiona przez królową Elżbietę zaraz po śmierci Jana Olbrachta, tumba także jest wczesnogotycka, ale ornamenty na niej i napis jest renesansowa, całe obramienie nagrobka jest już całkowicie renesansowe. Kaplica, w której znajduje się nagrobek, jest już normalną praktyką (nagrobek nie w obrębie obejścia i prezbiterium), a z drugiej strony zerwanie z wcześniejszą tradycją baldachimowego nagrobka królewskiego. Tumba wstawiona w głęboką arkadę (sugestia baldachimu?), której formy wyraźnie wywodzą się ze sztuki florenckiej. Dzieło istotne do obserwacji nowych elementów obramienia, która nie była kontynuowana na dużą skalę. Nieco powtórzona w kaplicy zygmuntowskiej w drobniejszych partiach.
Przykład wyraźnego nawiązania do architektury antycznej poprzez nawiązanie do łuku tryumfalnego. Do tego zestaw nowych ornamentów, przede wszystkim plecionki, kandelabry, panoplia, arabeska w układzie kandelabrowym; charakterystyczne dla tego dzieła mocne zaakcentowanie motywów heraldycznych, świadczący o nagrobku jako państwowym.
Istnieje koncepcja badawcza, że to, że łuk jest w idealnym kole, wskazuje na elementy filozofii neoplatońskiej.
Niektóre wątki rozwinięte są w ornamencie, bo w inskrypcji określone jest, że Jan Olbracht wsławił się w pokoju i w wojnie (pilastry ograniczające pole środkowe- wewnętrzne dekorowane ornamentem kandelabrowym z kłosami i owocami- pokój, zewnętrzne z panopliami- militaria)
Wzór: nagrobek Leonarda Bruniego, Bernardo Rosselino, 1444, Santa Croce we Florencji; dzieło ma inne proporcje i inaczej umieszczoną postać i sarkofag, niemniej struktura architektoniczna jest podobna
Nic nie wiadomo o włoskim okresie Franciszka Florentczyka. Niektóre motywy przez niego wprowadzane pojawiają się w dekoracjach Palazzo Ducale w Urbino. Niewykluczone, że z tego kręgu artystów wywodził się Franciszek.
O Berreccim tak samo niewiele wiadomo.
Skrzydło północno-zachodnie zamku na Wawelu, 1502-1505, Franciszek Florentczyk
Inicjatywa króla Aleksandra, tzw. pałac królowej
Przebudowa polegała na wypełnieniu wcześniejszych gotyckich budowli krużgankami oraz detalami renesansowymi- obramienia okienne (kamieniarka odkuta w ramach renowacji po wojnie, zamek był w ogromnym stopniu zniszczony).
Stworzenie rezydencji z wewnętrznym dziedzińcem z krużgankami- wyraźne nawiązanie do miejskich pałaców włoskich. Skala jest zupełnie inna- Wawel jest nieporównywalnie większy, ale też nie ma takiej regularności założenia, bo trzeba było wykorzystać elementy starsze.
Prace nad budową krużganków po śmierci Florentczyka (1515) były kontynuowane przez Bartłomieja Berrecciego aż do 1536 r., kiedy to część uległa pożarowi, więc prace przeciągnęły się do roku 1545.
Skrzydło wschodnie i południowe (parawan) są już dziełem Berrecciego, skrzydło zachodnie nigdy nie było ujęte krużgankami, tam znajdowały się kuchnia i pomieszczenia służbowe.
Modyfikacje względem rozwiązań włoskich (z powodu innego klimatu)- inne rozmieszczenie pomieszczeń niż w Italii, pomieszczenia reprezentacyjne na najwyższej kondygnacji zmieniało proporcje całości i wymagało wprowadzenia wyższych podpór na najwyższej kondygnacji, gdzie Franciszek zrezygnował z arkad (nie sprzeczne z Italią); zastosowanie stromego dachu o silnie wysuniętym okapie- ochraniał krużganki, ale też częściowo zasłaniał górną partię kolumn, zatem Franciszek odsunął okap od kapiteli najwyższej kondygnacji poprzez zastosowanie wazonów, pod którymi dopiero znalazły się kapitele- gdyby kolumny były tak smukłe, a kapitele schowane, byłoby to już rozwiązanie manierystyczne, o którym tak wcześnie nie mogło być mowy; dodatkowo zastosowanie przewiązek na najwyższych kolumnach, które wprowadzają jeszcze jedną linię horyzontalną- likwidują zbytnie wyciągnięcie górnej kondygnacji; wprowadzono fragmenty ścian przecinające ciągi arkad (dlaczego? Być może zrównoważenie otwarcia krużganków, a może o wzmocnienie konstrukcji przez te ogromne szkarpy)
Przy przebudowie pracowali nie tylko Włosi, ale też miejscowi artyści i przybywający z okolicznych krajów.
Przebudowa zamku na Wawelu trwała bardzo długo, nie polegała tylko na wprowadzeniu nowego detalu, nowego wystroju itd. Była to największa fundacja w całej Europie Środkowej tego czasu. Dzięki temu został stworzony ważny i duży ośrodek artystyczny na tym terenie. To dawało możliwość promieniowania na coraz odleglejsze tereny. O ile w czasie całego XVI w. była tu duża grupa włoskich architektów i rzeźbiarzy, nie pojawiali się tu malarze.
Niemal równolegle, w drugim dziesięcioleciu XVI w. zaczęły się inne fundacje renesansowe. Zleceniodawcy przestają być tylko ze środowiska dworskiego, ale duchowni.
Najważniejszą postacią był w tym momencie prymas Jan Łaski
Płyty nagrobne do katedry gnieźnieńskiej- zamówienie na Węgrzech płyt od Jana Florentczyka- 6 płyt nagrobnych dla rodziny i poprzedników prymasa. 4 do Gniezna, 1 do Włocławka i 1 do Krakowa, 1516-1518
Na każdej herb osoby zmarłej, umieszczony w okrągłym wieńcu, czasem dodatkowo insygnia i tablica inskrypcyjna
Gniezno: płyta Andrzeja Boryszweskiego, Jana Łaskiego, Andrzeja Łaskiego
Płyty miały być umieszczone pionowo w ścianach w katedrze
Płyty gnieźnieńskie mogły być umieszczone w wybudowanej przez Łaskiego kaplicy obok katedry, gdzie mogły być umieszczone na tumbach.
Te płyty nie znalazły naśladownictwa, jedynie w paru przypadkach w katedrze gnieźnieńskiej, nie można więc wnioskować o ich pierwotnym umieszczeniu.
Kaplica była na planie centralnym (tradycja jeszcze antyczna)- ale nie wiadomo, jak była konstrukcyjnie i planistycznie wniesiona (jedynie ślady fundamentów). Czy była już nowożytna, czy jeszcze gotycka, nie można się domyślić. Zachowała się jedynie panorama miasta, na której widać kaplicę obok katedry, ale nie można wnioskować o stylu. Gdyby była renesansowa, to byłaby to bardzo wczesna fundacja renesansowa, wyprzedająca jeszcze fundacje królewskiej.
Kaplica Zygmuntowska
1517- pocz. 30. XVI
Sprowadzony specjalnie na tę okazję z Italii Bartłomiej Berrecci. Ur. w Potasierre pod Florencją, do Polski przybył ok. 1516 r., aby zrealizować właśnie kaplicy grobowej Zygmunta Starego. Nic nie wiadomo o włoskich pracach Berrecciego. Ale z powtarzających się form prof. Mosakowski wnioskuje o powiązaniach z Giulianem da Sangallo. Mógł z nim pracować przy budowie mauzoleum. Musiał się natomiast zetknąć ze sztuką Rzymu, z kolekcją rodziny de la Valle, musiał poznać twórczość Rafaela i być może poznał Michała Anioła.
Kopuła kaplicy jest wykreślona na elipsie, co może świadczyć o znajomości dzieł Michała Anioła (fenomen geometryczny w tym czasie).
Kaplica jest realizacją podjętą na długo przed śmiercią króla. Dlaczego Zygmunt podjął się realizacji takiego dzieła za życia? Już w trakcie budowy umieszczono w krypcie sarkofag dla Zygmunta. Bodźcem była śmierć żony Barbary Zapoli w 1515 r.- miał to być wstrząs i impuls do budowy kaplicy grobowej. Ale być może też król wcześniej podjął taki pomysł, bo Berrecci przybył bardzo blisko śmierci Barbary, a przecież musiał przygotować się do tej realizacji i zebrać wzorniki w Italii.
Magnificencia
Gentilezzo- umiejętność doceniania i właściwej oceny estetycznej określonych fragmentów rzeczywistości. Król zamawiał dzieła tak wspaniałe, jak tylko być mogą.
Król oczekiwał 5 lat budowy, ale to się nie udało.
Oprócz polskich materiałów zostały wykorzystane także marmury węgierskiej.
Ważna lokalizacja kaplicy- zaraz przy maryjnej kaplicy wzniesionej jeszcze przez Kazimierza Wielkiego i zaraz przy wejściu głównym do katedry (a wtedy nie było to wejście od fasady, a od południa).
Dokładnie potwierdzone w korespondencji królewskiej, że to Berrecci wykonał model kaplicy. Nie został zaakceptowany bez zmian.
1517- początek prac budowlanych prowadzonych przez Berrecciego, związanych z rozebraniem kruchty i poprzedniej kaplicy, musiano do 1518 poczekać na króla
1519- wykonanie krypty i sarkofagu
Grono artystów ściągniętych z Italii do budowy kaplicy:
Mikołaj Castiglione z Florencji
Wilhelm z Florencji
Andrzej syn Mikołaja z Florencji
Rafał z Florencji
Antoni z Fiesole
Filip syn Bartłomieja z Fiesole
Jan syn Mateusza Cini ze Sieny
Bernardyn syn Zanobiego de Gianotios
Michał Zoan (w weneckim dialekcie Jan)
Jan Soli i Jan z Koszyc
Do jesieni 1520 wznoszono mury ceglane i od razu okładano je zewnętrzną okładziną piaskowcową, wtedy wykuto napis i tablicę. Przykryto wszystko także prowizorycznym dachem.
Od jesieni 1521 do końca 1523 wykuwano dekoracje ornamentalne wnętrza. Pod koniec 1523 przekryto całość właściwym dachem.
1524- przygotowania prac na kopułą, zmieniono technikę, bo nie jest ona już okładana, ale każdy element pełni funkcję zarówno dekoracyjną i konstrukcyjną; budowana w 1525, do 1526 skończono także anioła na wierzchu. Złote okładziny są zasługą Anny Jagiellonki, która wprowadziła tam także nagrobek swojego brata i własny.
Dalej budowa wnętrza, od 1525 prace nad rzeźbami figuralnymi.
Początkowo poszukiwano materiałów w Polsce, ale jednak zdecydowano się na czerwony marmur węgierski, który w tradycji polskiej już istniał w nagrobkach królewskich.
Najwcześniejsze z dekoracji- cztery tonda z Ewangelistami, później z Salomonem i Dawidem.
Oddzielna umowa z Berreccim podpisane na pozostałe rzeźby- 6 posągów w niszach i posąg samego króla. Wszystkie rzeźby figuralne zostały wykonane w rok, a ornamenty powstawały aż 3 lata. Nie wiadomo, kto jest autorem czego dokładnie w kaplicy.
Kaplica zygmuntowska byłaby dziełem wyjątkowym nawet w samej Italii.
Całość zamknięta przez kratę, zamówiona u Hansa Fischera w Norymberdze.
1531- tondo z Marią z dzieciątkiem
1533- inskrypcja
Po 1535- wykonanie ołtarza do kaplicy
Prace zakończyły się właściwie dopiero pod koniec lat 30.
Forma kaplicy jest pierwszym tego rodzaju rozwiązaniem w RP- forma centralna, zawierająca w sobie wiele różnych figur geometrycznych (neoplatonizm), podstawowy plan to plan kwadratu, kopuła na planie koła, ale tambur jest ośmioboczny, we wnętrzu wydzielone 4 arkady, gdzie wejściowa najszersza. Proporcje uzależnione były od proporcji zastanej katedry (w XVIII w. obejście katedry zostało podniesione, co zaciemniło kaplicę, bo zasłoniło jedno okno), umieszczenie okien tak wysoko za postulatem Albertiego (nic nie można przez nie zobaczyć, ale wpada boskie światło). W relacji zewnętrznej dekoracja jest dość skromna- podział przez pilastry z rombami i prostokątami, dalej podział w tamburze i kopule. Szerokość trzykrotnie powtórzona w wysokości, a jednak nie ma wrażenia smukłości, bo trzecia część jest latarnią, bardzo smukłą, z aniołem. Wzorem dla tej centralnej kaplicy grobowej mogła być kaplica kardynała Tadeusza Bakócza w Ostrzychomiu.
Problem budowli centralnych poruszany był przez wielu Włochów, także Leonarda. Wg Albertiego w centralnym planie miała się wyrażać wielkość Boga, ale też budowle grobowe tradycyjnie są centralne.
Wiele elementów wymienionych w XIX w. podczas konserwacji (elementy dekoracyjne). Niektóre elementy dodane w xvi W.- nagrobek Zygmunt Augusta, płyta upamiętniająca Annę Jagiellonkę.
Wymienione w XIX w. elementy były najbardziej narażone na wilgoć. , konserwacja dalsza w latach 50. XX w.
Wewnętrzne elementy jest znacznie bogatsze- pojawia się motyw łuku tryumfalnego (1-3 przelotowego), konsekwentne łączenie górnej i dolnej części, bogato rzeźbiona kopuła (tambur rzeźbiony, kasetony w kopule, latarnia z sygnaturą Berrecciego)
Sygnatura Berrecciego- interpretowana jako wyraz świadomości artystycznej Berrecciego (było to normalnie miejsce Boga); inna interpretacja (Tadeusz Zadrożny)- przy dokładnym tłumaczeniu nie ma stwierdzenia, że to dzieło Berrecciego, a Bartłomiejem Florentczykiem mistrzem, czyli artysta jako narzędzie króla (jak Salomon zatrudnił Hirama do świątynii, tak Zygmunt Berrecciego).
21.10.2010
Plan wpisany w kwadrat i ośmiobok
Wysokość dostosowana do wysokości obejścia do katedry, aby okna znajdujące się w tej partii muru były doświetlone.
Kaplica doświetlona tylko przez okna z tamburu i lunety. Spełnienie postulatu Albertiego, aby nic z ziemskich elementów nie było widoczne.
Kaplica ma nieco wydłużone proporcje ze względu na dobudowanie do budynku gotyckiego. Trzeci człon, czyli latarnia z aniołkiem, minimalizuje wrażenie wyciągnięcia.
Kaplica Zygmuntowska jest pierwszą budowlą renesansową, która przyniosła do Polski plan centralny. Figury foremne wg Albertiego najlepiej odzwierciedlały boski porządek świata. Postrzega się także rozplanowanie jako odzwierciedlenie neoplatonizmu.
Prosta dekoracja zewnętrzna, podziały pionowe przez pilastry, dekoracja uzupełniona płytami z napisami odnoszących się do pierwszego etapu budowy
Dodatkowo figury Dawida i Judyty, które się nie zachowały. Zwycięstwo dobra nad złem
Wnętrze
Archeologiczne podejście do odkrytych dzieł antycznych wywiedzione przez Berrecciego z warsztatu Giuliano da Sangallo.
Wpisanie w ściany tarczowe łuki- jeden większy i jeden mniejszy, mniejszy podzielony podwójnie pionowo- układ okna termalnego.
Różne opinie co do łuku tryumfalnego jedno czy trójprzelotowego w związku z cokołem, na którym stoją mniejsze łuki.
Rozwiązanie części dolnej- medaliony i łuk- rozwiązania florenckie z ołtarzy
Niedokładność powtórzenia klasycznych rozwiązań- przesunięcia gzymsów, w kopule- podziały tamburów nie odpowiadają podziałom samej czaszy (hipoteza - manieryzm)- wirowanie kopuły?
Prof. Wąsakowski wysuwa tezę, że takie zmiany są wyrazem znakomitej znajomości dzieł antycznych, bo np. . w łuku Konstantyna podziały też nie są konsekwentne. Nie musi być to zatem manieryzm.
W czasie powstawania kaplicy nie były jeszcze rozrysowane wzory renesansowe, pojawiły się one dopiero w połowie lat 20.
Wirowanie kopuły- wzorcem idealnym mogła być kopuła Panteonu, też nie trafiają na siebie podziały
Santa Maria w Mediolanie, kopuła- Berrecci nie musiał jej widzieć, ale raczej znał realizację mistrza. Widać podobieństwa w kopule
Kapliza Pazzich, Florencja, Brunelleschi- wpisane arkady
Także tropy małej architektury:
Andrea Ferrucci retabulum w katedrze w Fiesole
Dekoracja
W znacznej części oryginalna- na pewno cała dekoracja marmurowa
Najwięcej rekonstrukcji w partii cokołów, pilastrów narożnych i ścian tarczowych
W niszach figury świętych
W okrągłych tondach Ewangeliści oraz król Salomon i Dawid
Św. Wacław, św. Florian- patroni Polski
Św. Stanisław i św. Wojciech- na ołtarzu, uzupełnienie 4 patronów kościoła polskiego
Św. Zygmunt- patron króla, Salomon i Dawid- patroni władców
Król Dawid być może ma rysy Bonera, czyli skarbnika królewskiego. Na pewno obaj starotestamentowi królowie są ściśle związani z królem. Erazm z Rotterdamu w liście porównuje Zygmunta do Salomona.
Nie wiadomo, kto wykonał rzeźby, najbardziej prawidłowo można powiedzieć, że warsztat Berrecciego. Na rzeźby figuralne Berrecci podpisywał oddzielne kontrakty, ale najprawdopodobniej z wynagrodzenia opłacał rzeźbiarzy ze swojego wynagrodzenia, nie ma zatem pewności co do wykonania.
Najprawdopodobniej rzeźby za prof. Wąsakowskim:
Zoan (z Wenecji)- figury Ewangeliści i św. Piotr (za podobieństwami do sztuki weneckiej)
Św. Piotr- figura togata
Św. Paweł i św. Zygmunt (najbardziej zindywidualizowane i emocjonalne)- Bernardyn syn Zanobiego de Gianotis lub też sam Berrecci (za podobieństwami do Rzymu i Florencji)
Św. Zygmunt- przetworzenie Dawida Michała Anioła
Głowa św. Pawła- wykazuje podobieństwa do figury bożka Pana pochodzącej ze słynnej kolekcji rodziny Della Vale (dostępna dla artystów, Berrecci najprawdopodobniej ją znał)
Filip z Fiesole- Św. Jan Chrzciciel, św. Florian i św. Wacław (wyraźnie florencki charakter)
Jan Chrzciciel zestawiony z tym Donatello ?
Dawid, Salomon i sam nagrobek- albo sam Berrecci albo nie wiadomo; nagrobek najważniejszy z całej kaplicy, monumentalne rzeźbienie- raczej Berrecci
*Barnardo Zanobis wykonał katedrę w Płocku odwołując się wprost do kościołów rzymskich
Ornament- pilastry, cokoły, ściany tarczowe, prawie wszystko; ale ornament jest zróżnicowany na groteski czy igraszki bóstw. Wyraźnie nie są wykonane przez jednego mistrza. Prof. Wąsakowski wyróżnia 6 grup ornamentalistów. Jednym z najważniejszych był najprawdopodobniej Cini (ze Sieny).
Nowością w sztuce polskiej w tym czasie jest wprowadzenie groteski (w nagrobku Jana Olbrachta są arabeski i inne wcześniejsze motywy).
Dekoracja nośnikiem treści.
Liściasty chłopiec J
Trytony i nereidy w wyższej partii kaplicy- ściśle świeckie, podobnie jak na antycznych sarkofagach, ale przecież tam nosiły znaczenie przeniesienia duszy w zaświaty.
Kleopatra, fragment dekoracji ściany ołtarzowej- w typie Venus Pudita, Venus Medici
W latach 70. i 80. XVI w. kaplica przekształcona- głównie stalle i nagrobek królewski. Przekształcenia związane z decyzją Zygmunta Augusta i działalnością Anny Jagiellonki w celu uczynienia z kaplicy grobowcem Jagiellonów.
Nagrobek Anny w przedpiersiu łuku lewej ściany. Kapituła nie chciała się zgodzić się na takie rozwiązanie argumentem, że to byłaby ingerencja w materię artystyczną kaplicy.
Wcześniej większe zmiany w obrębie nagrobka samego króla- podniesiona figura Zygmunta, utworzenie niszy poniżej nagrobka Zygmunta Augusta, gdzie figura jest wzorowana na figurze ojca. W testamencie Zygmunt August napisał, że jeśli nie będzie pochowany w Wilnie (bliskie mu miasto), to chce mieć monument pod figurą ojca, podobny do tego wcześniejszego, w kaplicy zygmuntowskiej.
Stworzony został typ pomnika określany nagrobek piętrowy, rozpowszechniony już w Rzeczpospolitej. Dwa nagrobki ujęte w jednolitą obudowę architektoniczną.
Nagrobek Zygmunta Ok. 1530
Nowy typ przedstawiania zmarłego- nie wyciągnięta na marach, a poruszona, dynamiczna (układy raczej z 2. połowy wieku XVI), nie martwa, a śpiąca
Tego typu rozwiązanie wcześniej pojawiło się w sztuce włoskiej, przede wszystkim w twórczości Andrea Sansobino- prezbiterium Santa Maria del Poppo, Rzym
W okresie średniowiecza nagrobki rycerskie w Anglii
Jednak do Sansobino (zmarli) i Michała Anioła (figury alegoryczne, nie zmarłe) najbardziej powszechnym rozwiązaniem w Italii było przedstawienie zmarłego rozciągniętego na łożu lub sarkofagu.
Król Zygmunt nie leży jednak całkiem swobodnie, ze względu na błędy w układzie ciała, być może wynikające z chęci połączenia różnych układów.
Sen- śmierć- z filozofii neoplatońskiej (sen i śmierć to bracia), ale też w Starym Testamencie
Bartłomiej Berrecci i jego warsztat
Nagrobek biskupa Lubrańskiego, Poznań
Realizacje w samej katedrze, w Krakowie czy Warszawie
Kaplica biskupa Piotra Tomickiego, katedra na Wawelu
1524-1530
...
Atena2803