Metody wychowania - pomagają współczesnym osobom zaangażowanym w proces wychowania odnaleźć się w trudnych aspektach dotyczących wielości nurtów wychowania. Nakreślają obraz, wskazują drogę, którą należy podążać w swojej pracy pedagoga.
Metody wychowania:
· W ujęciu prakseologicznym – metoda to ogólny sposób postępowania. Założeniem, każdej metody jest dążenie do osiągniecie celów a cel to wartości, jednym słowem poprzez odpowiednie metody drzym do wdrożenia wartości.
· Kopaliński – metoda to świadome, konsekwentne, systematyczne postępowanie. Składają się na nie środki i czynności, które służą realizacji celu.
· Kamiński – sposoby konsekwentnego i możliwie najbardziej skutecznego postępowania zmierzające do określonego celu.
· Muszyński - sposób postępowania wychowawcy, polegający na wywieraniu wpływu na aktywność wychowanka, związany zawsze z obszarem nagród i kar. Wychowanie poprzez stosowanie tych metod dąży do obranego celu.
Zadaniem teorii wychowania jest tworzenie, rekonstrukcja, przetwarzanie tak treści, metod, kształtów wychowania, aby potrafiły się one wpasować w ówczesny kształt i model świata. Staje się więc niezbędne ciągłe poszukiwanie najlepszych i jak najbardziej aktualnych rozwiązań dotyczących wychowania i kształtowania jednostki. Teoria wychowania to dział, którego treścią i celem jest człowiek (podmiot), treścią jest wychowanie (przedmiot), metodą – sposób wytwarzania odpowiednich postaw, cech, nawyków w młodym lub dorosłym człowieku. Możemy zatem powiedzieć, ze istotą wychowania jest całokształt związany z formowaniem i dopasowaniem nas samych do aktualnych i przyszłych modeli dobrze wychowanego człowieka (w pełnym tego słowa znaczeniu - moralnie, fizycznie, społecznie, emocjonalnie, umysłowo).
Wyróżnić można 3 podstawowe style wychowania:
Autorytarny:
· dominacja wychowawcy
· podporządkowanie wychowanka
· wychowanie zazwyczaj jednoznaczne restrykcyjne
· metody bezpośrednie: nagrody, kary
Partnerski:
· liberalny
· samodzielne kształtowanie sytuacji wychowawczych
· pozostawiona swoboda i niezależność dziecku
· interwencja tylko w sytuacjach kryzysowych
· wychowanie poprzez życiowe sytuacje
Demokratyczny:
· współkreowanie wychowanka
· wychowawca uczestniczy w życiu wychowanka
· metody pośrednie: oddziaływanie poprzez naśladownictwo
WPŁYW OSOBISTY:
· wyrażanie aprobaty i dezaprobaty (podoba - nie podoba mi się)
· działanie – wpływu osobistego
· perswazja
· wysuwanie sugestii
· instruowanie
Indywidualna relacja wychowawca-wychowanek, wg tych oddziaływań będziemy poznawać świat.
WPŁYW SPOŁECZNY
· modyfikacja celów zespołu
· kształtowanie norm postępowania
· przekształcanie struktury zespołu
· nadawanie właściwego kierunku kontroli
Pod wpływem otoczenia możemy zmienić swoje zachowanie by dostosować się do ogółu, by pozyskać akceptację
WPŁYW SYTUACYJNY
· nagradzanie
· karanie
· organizowanie doświadczenia
Określona sytuacja może wpłynąć na nasze zachowanie ( strata bliskich)
KIEROWANIE SAMOWYCHOWANIEM
· ukazywanie samych sposobów
· przygotowanie do świadomego ćwiczenia
· ukazywanie do świadomego ćwiczenia
To co zrobię sama dla siebie, kierowanie swoim samorozwojem, to jakie wartości będą miały wpływ na mój system wartości
· metody bezpośrednie
· metody pośrednie
· metody indywidualne i grupowe
To metody działające na świadomość.
NAGRADZANIE
· wybiórczość w stosowaniu nagród
· brak uzasadnienia
· nagradzanie – rozwija postawy konsumpcyjne
KARANIE
· niska skuteczność karania
· stosowanie karania zbiorowego
· eksponowanie kar fizycznych w wychowaniu
· powstanie zaburzeń emocjonalnych
W dzisiejszych czasach okazuje się iż ten rodzaj metody wychowania jest wielce nieskuteczny. Karanie – budzi mechanizmy obronne ( myślenie autonomiczne zrobię co będę chciał) Nagradzanie – szukanie kolejnych korzyści (komercje).
Działające na podświadomość - skuteczność tych metod jest wg niektórych osób o wiele wyższa.
· tłumaczenie, przekazywanie, danych w celu zmiany opinii, postaw, zachowań
· korygowanie i wzbogacanie zasobu wiedzy
· w metodzie tej posługujemy się językiem werbalnym i niewerbalnym
· wychowujemy poprzez: komunikacje, rozmawiając, dyskutując, polemizując, perswadując
Warunki skuteczności:
· miejętne słuchanie (nie zamykamy się na opinię rozmówcy i na drugą osobę)
· umiejętne formułowanie argumentów (dojrzałe argumentowanie)
· stosowanie komunikatów pozawerbalnych (zgodność z komunikatem werbalnym)
· rezygnacja z bezwzględnej dominacji wyrażonej w opiniach. (nie moralizować, w wychowaniu nie ma zwycięzców i przegranych, wychowanie bez porażek)
Problemy:
· skłonność do moralizowania
· chęć potwierdzenia własnych racji
· unikanie tematów trudnych (tabu)
· komunikat przejrzysty,
· oparty na słuchaniu
· nie ma wygranych, przegranych
· nie oceniać - blokada dialogu
· wysłuchać, nie przerywać, niech powie co ma do powiedzenia
· naśladowanie zachowań, ról społecznych, upodabnianie się w sposób nieświadomy do innych osób
· efekt bezpośredni ( dziecko zachowuje się dokładnie jak wychowawca)
· efekt generalizowania (tendencja do zbliżonych zachowań, jakimi posługiwali się nasi wychowawcy)
Warunki skuteczności: 1. identyfikacja wychowanka z wychowawcą (autorytet) 2. atrakcyjność treści przekazywanych przez model (treści dostosowane do okresu życia, w okresie dojrzewania – ucieczka od autorytetu rodziców – potem powrót) 3. wartości przyswojone przez dziecko - jako determinanty pozytywnych lub negatywnych zachowań 4. wiek dziecka- metoda skuteczniejsza w młodym wieku dziecka
Problemy: 1. brak właściwych wzorców zachowań (rodzina, media, instytucje) pozytywne ok., negatywne – zasada dziedziczenia patologii 2. rozbieżność między obszarem deklaracji a zachowań wychowawców (nasila się w okresie dojrzewania- wzór rodzica nie jest idealny, poszukiwanie bardziej spójnych wzorów zachowań)
· powierzanie dziecku zadań
· stawianie dziecka w sytuacjach problemowych
· wykształcanie dzięki tym sytuacjom konstruktywnych zachowań i postaw
· uczy się dzięki temu czego należy unikać, jak postępować
· nawiązanie do DEWEYOWSKIEJ koncepcji – doświadczenia (działalne jest źródłem wiedzy)
· umiejętne formułowanie zadań ( poziom i możliwości dostosowane)
· zaangażowanie
· stopniowanie trudności ( od prostych do trudnych)
· obiektywna ocena działalności wychowanka
· pogłębianie samodzielności wychowanka ( interweniować tylko gdy jest taka potrzeba)
· trudności w formułowaniu zadań
· skłonność do wyręczania wychowanka
· oddziaływanie kilku osób na jednostkę w celu zmodyfikowania postaw bądź zachowań
· zmiany poprzez bycie i działanie z innymi osobami
· istnieją cechy przywódców zespołu
· nikogo nie można włączyć do grupy na siłę
· grupa nie powinna być liczna spychanie odpowiedzialności na innych
· lider powinien wyłonić się sam w sposób naturalny
· gdy 2 liderów warto podzielić grupę
Warunki skuteczności: 1. odpowiednia liczebność zespołu 2. różnorodność (duże grupy ok. 50 os.) 3. grupy dobrane według temperamentu 4. precyzyjne określenie zadań 5. koordynacja działań
Problemy: 1. konflikty miedzy członkami zespołu 2. pogłębianie podziałów 3. Rozwój postaw konformistycznych, 4. ulegamy grupie, przestajemy się angażować
· uczestnictwo dzieci i młodzieży w działalności
· uczy odpowiedzialności, ważności, że możemy mieć na coś wpływ
· przygotowanie do samodzielnego życia
· zbyt wczesne włączenie spowoduje upośledzenie na gruncie społecznym
· realność zadań i problemów
· zwiększenie udziału wychowanków
· usprawnianie rozwiązań organizacyjnych
· tworzeniu równych szans udziału w budowaniu rzeczywistości
Problemy
· powstanie klik i grup interesów
· brak spójności działań
· nadmierna ingerencja wychowanków.
clemat