PEDAGOGIKA PORÓWNAWCZA

22.03.2009 r.             test na zaliczenie

PROGRAM NAUCZANIA

1.        Geneza, przedmiot i zadania pedagogiki porównawczej oraz jej współczesne tendencje

2.        Warunki i czynniki współczesnych systemów edukacji na świecie – pojęcie i struktura systemu edukacji

- system szkolny,

- system edukacyjny,

- system oświaty,

- ustrój szkolny

3.        Rozwój i przemiany edukacyjne w Polsce w latach 1944-1998

a)      Ewolucja systemu edukacyjnego:

- akty prawne

- raporty oświatowe

- praktyka

b)     Struktura aktualnego systemu edukacyjnego: doświadczenia , reformy – plusy  i minusy

4.        Stan i prognozy edukacji szkolnej na świecie – egzemplifikacje

a)      raport Edgara Fora

b)     raport Jacka Delorsa

c)      biała księga

d)     raport Klubu Rzymskiego

5.        Problemy uniwersalne

a)      nauczyciel

b)     kanon wykształcenia ogólnego

c)      niepowodzenia szkolne i zapobieganie im.

LITERATURA

1.      Ryszard Pachociński – Wprowadzenie do pedagogiki porównawczej

2.                                         -  Współczesne systemy edukacyjne (na ćwicz.)

3.      Edward Trempała – red. Edukacja równoległa w warunkach przemian w Polsce

4.      Tadeusz Wiloch – W[prowadzenie do pedagogiki porównawczej

                                - System szkolny

                                - Ustrój szkolny

5.      Irena Wojnar – Edukacja europejska. Konferencja prognoz. Polska XXI wieku – czasopismo „Nauka” 1994 r.

Pedagogika porównawcza : (teksty, opracowania i zadania) / Jan Frątczak. – Bydgoszcz :

Wydaw. Uczelniane WSP, 1992. – 254 s.*

Pedagogika porównawcza : konteksty teoretyczne i praktyczne / pod red. Zenona Jasińskiego

i Eugenii Karcz. – Opole : Uniwersytet Opolski, 2005. – 197 s.

Wypożyczalnia: 164065

Pedagogika porównawcza : materiały pomocnicze dla studentów / Wojciech Błażejewski. –

Rzeszów : Uniwersytet Rzeszowski, 2006. – 306 s.

Czytelnia 37.013

Pedagogika porównawcza : podręcznik akademicki / Ryszard Pachociński. – Wyd. 2 popr.

i uzup. – Warszawa : "Żak", 2007. – 250 s.

Czytelnia: 37.013 ; Wypożyczalnia: 165929

Pedagogika porównawcza : podstawy międzynarodowych badań oświatowych : podręcznik

akademicki / Jan Průcha ; red. nauk. Bogusław Śliwerski. – Warszawa : Wydawnictwo

Naukowe PWN, 2004. – 377 s.

Czytelnia: 37.013 ; Wypożyczalnia: 163788

Pedagogika porównawcza : teoria systemów oświatowych : leksykon / Jan Frątczak. – Bydgoszcz : „EmilJan”, 2000. – 183 s.

Pedagogika porównawcza jako dyscyplina akademicka zaczęła się dopiero rozwijać w Polsce począwszy od lat sześćdziesiątych. Najbardziej zwięzłe uzasadnienie tego rozwoju sformułował B. Nawroczyński: „Troszcząc się przede wszystkim o Polskę i jej rozwój dobrze jest wiedzieć, co działo się i dzieje się przynajmniej u naszych sąsiadów”.
W początkowym okresie rozwoju pedagogiki porównawczej dominują z reguły opisy ustrojów szkolnych i systemów wychowania w poszczególnych krajach. Tak też było i w Polsce, gdzie powstało dużo monografii oświatowych.
Istotnym zagadnieniem w pedagogice porównawczej jest przedmiot badań. Najogólniej przedmiot ten określił B. Nawroczyński. Autor ten podkreśla zarazem, że pedagogika porównawcza wychodzi zawsze od konkretnych faktów, nie zaś od abstrakcyjnych pojęć. Jest to – jego zdaniem cecha zasadnicza różniąca pedagogikę porównawczą od innych subdyscyplin pedagogicznych.

Pedagogika, nauka o wychowaniu, teoria działalności wychowawczej. Na jej gruncie formułuje się cele, treści, metody, środki i formy organizacyjne procesu wychowawczego. Pedagogika odnosi się głównie do młodego pokolenia, które dzięki oddziaływaniom wychowawczym winno osiągnąć optymalny rozwój osobowości, ukształtować wiedzę o rzeczywistości, przygotować się do funkcjonowania w życiu społecznym.

Bogdan Suchodolski

Dla pedagoga człowiek nie jest takim, jakim jest, lecz jest zawsze takim, jakim się staje pod wpływem wychowania, a nawet nie jest tym kim jest, lecz tym kim mógłby być, gdyby zostały dopełnione warunki jego wzrostu i przemian

Pedagogika jest nauka o wychowaniu człowieka gr. paidagogos (pais – chłopiec, ago – prowadzę) W starożytnej Grecji niewolnika odprowadzającego dziecko swego pana do szkoły nazywano właśnie paidagogos. Jej aparat pojęciowy i zasób naukowej analizy zagadnień wychowania ukształtował się pod koniec XIX wieku.

MARE–ANTOINE JULLIEN DE PARIS (1775-1848) – twórca pedagogiki porównawczej.

Twierdził, że:

- uważa podnieść poziom szkolnictwa poprzez wykorzystanie najlepszych wzorów jakie występują w innych krajach w zakresie teorii i praktyki pedagogicznej

- wychowanie można poznać na podstawie faktów i obserwacji poprzez ich gromadzenie, porządkowanie i porównywanie, można odkrywać pewne zasady i prawidłowości

- należy utworzyć instytut pedagogiki, który byłby ośrodkiem najlepszych metod nauczania w Europie, z którego mogłyby korzystać placówki kształcenia nauczycieli

- Celom porównawczym służyłyby dane z ankiet stosowanych w różnych krajach, a wyniki byłyby przestawiane w postaci wykresów i tabel. Na ich podstawie łatwo można by określić stan oświaty w danym kraju

Jego praca „Zakres pedagogiki porównawczej” uchodzi za pierwszy w historii zwarty plan badań porównawczych systemów oświatowych.

PEDRO ROSSELLO (1897-1970)

Jego zdaniem, celem pedagogiki porównawczej jest odkrycie prądów w obrębie wychowania na powstawanie w całym świecie. Na powstawanie „prądów oświatowych” mają wpływ dwie zasady:

1.      życie społeczne i szkoła nawzajem na siebie oddziaływają

2.      fakty oświatowe pozostają wobec siebie w stosunku wzajemnej zależności

Na tej podstawie wyciągnął wniosek, że szkoła jest systemem naczyń połączonych i zmiany w niej wzajemnie się warunkują w wyniku zaistnienia określonych przyczyn szczegółowo przez niego przedstawionych.

Twierdzi, że:

- wzrasta wpływ na wychowanie

- upowszechnia się szkoła średnia

- wydatki na szkolnictwo szybko rosną

- szkoła pamięci przekształca się w szkołę praktycznego działania

- kształcąc nauczycieli bardziej przygotowuje się ich pedagogicznie niż specjalistycznie (przedmiotowo)

- stosując uniwersalne prawidłowości i zasady można kierować rozwojem oświaty w sposób pewny i precyzyjny

- odkrył obiektywne prawa rozwoju oświaty, których znajomość powinna zasadniczo pomóc w planowaniu oświatowym

Teoria ta odegrała poważną rolę w postępie bada© porównawczych. W znaczny sposób wpłynęła na upowszechnienie się planowania oświatowego w pierwszym powojennym XX -leciu.

MICHAEL E. SADLER (1861-1943)

Był on zwolennikiem  poglądu, że w badaniach porównawczych należy wnikać w siłę duchową narodu, by lepiej zrozumieć zasady działania oświaty. Sformułował dwie ciągle aktualne myśli:

1.      to co się dzieje poza szkołą, znaczy nawet więcej niż to, co w szkole, dla zrozumienia systemu wychowania

2.      praktyczna korzyść z badań porównawczych zagranicznych systemów oświatowych, Olega na tym, że zaczynamy lepiej rozumieć nasz własny system wychowawczy.

ISAC KONDEL (1881-1965)

Był kontynuatorem myśli Handlera. Był zdania, że porównywanie systemów oświatowych w kilku krajach może być realizowane za pomocą różnych metod w zależności do pewnego stopnia, od celów. Badacz  sam musi przygotować odpowiednie narzędzie pomiaru, uwzględniając znaczenie oświaty, szkoły podstawowe i średnie, w Świetle sił politycznych, społecznych i kulturalnych, które określają charakter narodowych systemów oświaty, Na postulowaną przez Kandela metodę badań składają się:

1.      opis wybranych problemów wspólnych dla badanych krajów

2.      wyjaśnienie lub interpretacja przyczyn badanych zjawisk

3.      analiza porównawcza

4.      tworzenie filozofii pedagogiki.

Izaak Kondel wywarł znaczny wpływ na NICHOLASA HANSA (1888-1969), który oparł się w badaniach na analizie historycznej sił mających wpływ na systemy oświatowe. Jego zdaniem pedagogika porównawcza  opiera się na opisie i porównywaniu istniejących zjawisk w wychowaniu, na analizie podobieństw i różnic w wyniku badań historycznych i na próbie wyciągania ogólnych zasad, które uzasadniają inne rozwiązania.

Zakładał, że rozwojowi narodów i ich charakteru narodowego towarzyszą trzy grupy czynników:

1.      naturalne: język narodu, środowisko ekonomiczni, geograficzne

2.      religijne: chrześcijaństwo, islam, hinduizm oraz religie orientalne

3.      świeckie: humanizm, socjalizm, nacjonalizm.

Hans rozwinął metodę badań porównawczych opierając się na czynnikach, które jak sądził, przestawiają stałe siły kształtujące narody i ich systemy oświatowe.

FRIEDRICH SCHNEIDER I FRANZ HILKER

Schneider należał do głównych przedstawicieli nurtu humanistycznego, intuicyjnego, zakładającego niepowtarzalność zjawisk kulturalnych i ich determinantów. Czynniki, które kształtują pedagogikę w poszczególnych krajach, to w szczególności:

·         warunki geograficzne

·         gospodarka

·         kultura

·         religia

·         nauka

·         struktura społeczna

·         polityka

·         impulsy wychodzące z samej oświaty oraz z kontaktów zagranicznych.

Traktował on naród jako zwartą jedność duchową, a pedagogikę i szkołę jako uzewnętrznienie charakteru narodowego. Stosowana metoda badawcza była właściwie analizą historyczną tzn. genetyczną metodą myślenia naukowego

Hilker zadaniem jego właściwa pedagogika porównawcza to badanie oparte na szerokiej bazie empirycznej, starannej analizie czynników kulturowych prowadzącym do odkrycia nowych struktur i wartości pozwalających na znalezienie czynnika dominującego dzięki, której zdobywa się nowe treści pedagogiczne, treści poznawcze. Twierdził, że na etapie zestawiania danych proponował posługiwać się arkuszami równoległymi. Podkreślał wartość analizy jakościowej.

              GEORG BEREDAY (Zygmunt Fijałkowski) – uważał, że w ramach pedagogiki porównawczej znajdują miejsce studia monograficzne (wyróżnia tu dwie fazy opisową i wyjaśniającą lub interpretacyjną – jednego kraju czy regionu) jak i studia porównawcze (juksto pozycja i porównanie wielu krajów i regionów prowadzone w tym samym czasie.

Centralne miejsce w koncepcji pedagogiki porównawczej zajmują studia monograficzne, a trzy wymagani mają charakter fundamentalny:

·         znajomość języka obszaru badań

·         zamieszkiwanie na tym obszarze

·         prawidłowe rozumienie przekazu kulturowego.

Wyróżnia dwa rodzaje porównań:

·         porównanie zrównoważone – wiąże się z procedurą równoważenia danych z różnych krajów, które są obiektem porównania

·         porównanie ilustracyjne – gromadzi się przykłady praktyk oświatowych w różnych krajach w celu ilustracji punktów porównania na podstawie zabranych danych.

W procedurze porównawczej Beredeja składa się zestaw zabiegów:

·         wybór problemu lub zjawiska

·         zbieranie i porządkowanie danych oświatowych dotyczących badanego problemu w wybranych krajach

·         interpretacja danych przy spożytkowaniu wiedzy i umiejętności z dyscyplin, które mają związek ze zrozumieniem   badanego problemu lub zjawiska w jego współczesnym kontekście

·         jukstapozycja interpretowanych danych w celu odkrycia możliwych płaszczyzn porównania

·         sformułowanie hipotez

·         weryfikacja hipotez

·         wyciąganie wniosków

Metoda problemowa Briana Holmesa. W opracowaniu metody problemowej sięgnął do analizy myślenia refleksyjnego Johna Deweya, która wyraża się w następującej sekwencji:

·         niejasność lub problem

·         hipoteza lub sformułowanie rozwiązania

·         intelektualizacja problemu

·         analiza kontekstu

·         logiczna dedukcja konsekwencji

·         praktyczna weryfikacja

Edmund King

Można ustalić pewną liczbę jego propozycji metodologicznych odnoszących się do pedagogiki porównawczej:

·         metody i strategie badawcze zależą od celów badań

·         badania porównawcze powinny być ukierunkowane na świadczenie pomocy decydentom przy podejmowaniu decyzji i działań w obrębie polityki oświatowej

·         badania powinny wszechstronnie uwzględniać kontekst, w którym występują interesujące zjawiska

·         obiektywność w badaniach porównawczych w pedagogice jest nie możliwa do osiągnięcia. Nasze własne uwarunkowania kulturowe powodują niemożność wejścia w pełni w inna kulturę

·         predykcje oraz prawa w pedagogice porównawczej tracą wszelki sens ze względu na dynamiczną istotę kultury przejawiającej się w nieskończenie różnych  formach, tym bardziej w czasach szybkich zmian .

HAROLD NOAH, MAX ESKSTEIN

Metodologię badań porównawczych opracowania przez nich można przedstawić w postaci następującej sekwencji:

·         ...