Pedagogika specjalna, wykłady z IV sem., prof. Kozłowski, EUHE
Aspekty historyczne:•pierwsze domu poprawcze dla chłopców wykolejonych-•platon-dominowało prawo bezwzględnej selekcji- •arystoteles –pierwsze wieki naszej ery: 315-cesarz rymu zabronił bezkarnego zabijania dzieci I wiek- ponciusz starszy pisał o mowie głuchych IV wiek- opanowanie sztuki czytania alfabetu wypukłego XVI wiek- idee humanizmu, pierwsza instytucjonalna forma opieki nad niepełnosprawnymi XVII wiek praca o nauczaniu głuchych Boneta Pedagogika specjalna •jest nauka szczegółową Jej przedmiotem jest•opieka , •terapia, •kształcenie •wychowanieosób z odchyleniami od normy, najczęściej jednak mniej sprawnymi lub niepełnosprawnymi bez względu na rodzaj stopień i złożoność objawów oraz przyczyn zaistniałych anomalii, zaburzeń trudności lub ograniczeń Inne nazwy ped. specjalnej •lecznicza •ortodydaktyka •defektologia •dział psychologii dziecięcej CelemJest rewalidacja społeczna (rewalidacja re- znów validus - mocny)1980- WHO wprowadziła porządek do tematów używanych w ped specj i określiła: 1. co to jest uszkodzenia 2. co to jest niepełnosprawność 3. zdefiniowała pojęcie upośledzenia USZKODZENIA•oznacza wszelką stratę wadę fizyczna psychiczną lub autonomiczna fragmentaryczne albo całkowite okresowe lub trwałe. •Może być wrodzone lub nabyte w różnym okresie życia czl w skutek chorób czy urazów. •Może być ustabilizowana albo progresywna bądź regresywna (przedmiot oddziaływań rehabilitacyjnych)NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ •oznacza wszelkie ograniczenia lub brak możliwości wykorzystywania czynności na poziomie uważanym za normalny dla człowieka (przedmiot oddziaływań rehabilitacyjnych)UPOŚLEDZENIE•oznacza niekorzystna gorszą sytuacje danej osoby będącą wynikiem uszkodzenia bądź niepełnosprawnością polegającą na ograniczeniu lub uniemożliwieniu jej pełnienia ról które uważne są za normalne biorąc pod uwagę jej płeć wiek czynniki kulturowe i społeczne (przedmiot reh. Społecznej)OSOBA NIEPEŁNOSPRAWNA (rozumiana w UE)•to osoba która z powodu urazu lub choroby lub wady wrodzonej ma poważne trudności albo nie jest zdolna wykorzystywać czynności które osoba w tym samym wieku jest zdolna wykonać. * wg . Tadeusza Majewskiego to taka osoba u której uszkodzenie i obniżony poziom sprawności organizmu spowodował utrudnienie ograniczenie albo uniemożliwienie wykonania zadań życiowych i zawodowych oraz wypełnianie ról społecznych biorąc pod uwagę jej płeć wiek stan czynniki środowiskowe społeczne i kulturowe.TEMAT: NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ: PRZYCZYNY, PODZIAŁPrzyczyny niepełnosprawności•dysfunkcje fizyczne,•dysfunkcje somatyczne,•dysfunkcje psychiczne,•dysfunkcje społecznePodział niepełnosprawności A) niepełnosprawność sensorycznaà uszkodzenia narządów zmysłów: • osoby niewidome i słabo widzące • osoby nie słyszące i słabo słysząceB) niepełnosprawność fizyczna • niep .motoryczna -uszkodzenia narządów ruchu • przewlekłe schorzenia narządów wewnętrznych C) nieełnosprawnoś. psychiczna • upośledzenia umysłowe, • niep intelektualna• chorzy psychicznie z zaburzeniami osobowości i zachowania• epileptycy z zaburzeniami świadomości KRYTERIUM ZE WZGLĘDU NA „OKRES ŻYCIA „ a) od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa b) z powodu różnych chorób c) z powodu wypadków i urazów zawodowych d) z powodu wypadków i urazów pozazawodowych e) z powodu działań wojennychf) z powodu starzenia się, wiek starczy, demencjaProblematyka ped. spec obejmuje a) etiologię- przyczyny pochodzenie b)fenomenologie –objawy towarzyszące upośledzenia umiarkowane zaburzeń zachowań c) profilaktykę- zapobieganie wyst. Lub pogłębianiud) terapie wychowawczą –wychowanie korygujące usprawniajace leczenieTRZY KIERUNKI PEDAGOGISPECJALNEJ 1.ped kompensacyjna 2.resocjalizująca 3 lecznicza KLASYFIKACJA UPOŚLEDZEŃ FUNKCJONUJĄCYCH W PED. SPEC. Wg Marii Grzegorzewskiej 1. niewidomi i niedowidzący• niewidomi od urodzenia
ociemniali • niewidomi i ociemniali z dodatkowymi kalectwem • niewidomi i ociemniali z upośledzeniem umysłowym • niedowidzący • słabo widzący w wysokim stopniu2. głusi i niedosłyszący • głusi od urodzenia • ogłuchli mówiący • głusi z upośledzeniem umysłowym • głusi z dodatkowym kalectwem • głusi z resztkami słuchu • niedosłyszący 3. głucho niewidomi 4 upośledzeni umysłowo *w lekkim stopniu *w umiarkowanym stopniu *w znacznym stopniu *w głębokim stopniu 5 przewlekle chorzy • grupy ze względu na rodzaj schorzenia • grupy ze względu na formę leczenia 6. osoby z uszkodzeniami narządów ruchu • amputacje lub braki i deformacje wrodzone • uszkodzenia kręgosłupa i narządów ruchu • dysfunkcje kończyn *porażenia 7. osoby z trudnościami uczenia się wskutek dysharmonii rozwoju8. spoleczne niedostosowanie wskutek • zaniedban i błędów wychowawczych oraz konfliktów z normami spol-moralnymi• zaburzenia wyższych czynności nerwowych Grzegorzewska wysunęła 3 podst problemy: 1. wyrównanie braków 2.wrzechstronnie możliwy rozwój osobowości 3. przygotowanie w miarę możliwości do aktywnego udziału w życiu społecznymTEMAT: SURDOPEDAGOGIKASurdopedagogika:-• to dział pedagogiki specjalnej, który zajmuje się: -wychowaniem i nauczaniem dzieci głuchszy i niedosłyszących - zaburzeniami mowy wynikającymi z wad słuchu Na odbiór dźwięku składają się 2 układy: 1)ucho 2)ośrodek w mózgu
Ucho- jest to część odbiorcza narządu słuchu; • ucho zewnętrzne: małżowina, przewód słuchowy, błona bębenkowa, która zamyka przewód • ucho środkowe: młoteczek,kowadełko, strzemiączko- przenoszą drgania błony bębenkowej • ucho wewnętrzne: przedsionek, kanały półkoliste i ślimak. W ślimaku znajduje się narząd Cortiego a w nim rzęski. Aby powstało wrażenie słuchowe w korze mózgowe: *energia akustyczna musi być przeniesiona od okienka przedsionka dp komórek rzęskowych *następnie przekształcona w energię bioelektryczną *stąd przez nerwy słuchowe pobudzenie to zostaje przekazane do ośrodka słuchowego *w ośrodku słuchowym na skutek procesów analizy syntezy i interpretacji powstaje wrażenie i spostrzeżenie słuchowe 1) osoby głuche pod względem intelektualnym są normalnymi ludźmi, którzy maja normalne możliwości rozwoju 2) rozwój umysłowy głuchych jest jednak opóźniony o 3 lata ( wykazano jednak, że osoby głuche mają przeciętny poziom inteligencji)3) osoby głuche preferują myślenie konkretne 4) stwierdzono, że 22% rodziców dzieci głuchych jest nadopiekuńczych 5) 4% rodziców unika dzieci głuchych… 6) dziecko, z którym matka nie znajduje sposobu porozumiewania się jest w takiej samej sytuacji psychicznej jak dzieci odrzucone, otrącane 7) iloraz uspołecznienia wypada o 20% niższy od normy 8) spostrzeżenia maja charakter całościowy ( synkretyczny) 9) lepsza jest spostrzegawczość wzrokowa, problem z spostrzeganiem istotnych elementów w różnych rzeczach. Spostrzeganie niesłyszących jest niepełne, co powoduje fałszywą interpretacje zjawisk 10) pamięć odtwarzana jest słaba, gdyż występuje problem z przypomnieniem sobie znaczenia słówKLASYFIKACJA OSÓB Z WADĄ SŁUCHU ZALEŻNIE DO KRYTERIUMa) ze względu na czas wystąpienia wady: • prelingwalną- gdy uszkodzenie nastąpiło przed okresem nabycia mowy ustne• interlingwalną- gdy dziecko zaczęło uczyć się mowy, ale nie opanowało jeszcze całego systemu symboli słownych i związków międzywyrazowych, tworzących strukturę gramatyczną języka • postlingualną- gdy uszkodzenie nastąpiło po opanowaniu mowy. Osoby takie określa się tez jako ogłuchłe!! b) ze względu nastąpień uszkodzenia słuchu:• niesłyszące- głuche. Są to osoby z tak znaczną wadą słuchu, która uniemożliwia odbieranie mowy za pomocą słuchu w sposób naturalny.
• Niedosłyszące- słabo słyszące. Są to osoby, u których wada słuchu ogranicza odbiór mowy drogą słuchową. Obraz informacji słownej jest pełniejszy przy stosowaniu aparatu słuchowego.Słabo słyszący w odróżnieniu od niesłyszących mogą opanować mowę ustną drogą naturalną poprzez słuch. c) ze względu na dodatkowe uszkodzenia:• głuchoniewidomi • osoby z wadą słuchu i upośledzeniem umysłowy• osoby z wadą słuchu i kalectwem narządu ruchud) ze względu na miejsce uszkodzenia Określa się tą część analizatorem słuchowym, który ulega uszkodzeniu lub zniszczeniu• zaburzenia słuchu obwodowe • zaburzenia słuchu centralnee) ze względu na czas wystapienia przyczyn powodujących wadę słuchu:• wady wrodzone ( konflikt serologiczny, czynniki genetyczne, choroba matki i leki przyjmowane w czasie ciąży) • wady nabyte ( ostre i przewlekłe choroby ucha, choroby zakaźne, choroby wysokogorączkowe, zapalenie opon mózgowych, antybiotyki, urazy mechaniczne lub psychiczne)Klasyfikacja uszkodzeń słuchu:1. lekki pow. 20dB do 40dB szept niesłyszalny 2. umiarkowany pow. 40dB do 70 dB słaba artykulacja mowy; niesłyszalna 3. znaczny pow.70dBdo 90dB głośna mowa niesłyszalna
4. głębok pow.90dB brak percepcji słuchowejTEMAT: TYFLOPEDAGOGIKATyflopedagogika• dział pedagogiki specjalnej • zajmuje się:- wychowaniem i uczeniem dzieci niewidomych i niedowidzących BUDOWA NATOMICZNA NARZĄDU WZROKU• gałka oczna wraz z mięśniami umożliwiającymi jej ruchy • nerwy wzrokowe łączące gałkę oczną z odpowiednią grupą komórek nerwowych w płacie potylicznym kory mózgowej (ośrodkiem wzrokowym) • zakończenia nerwowe, które znajdują się siatkówce na dnie oka stanowią receptory wzrokowe tzn. czopki i pręciki- są to komórki reagujące na bodźce wzrokowe, a więc światłoczułe. FIZJOLOGIA WIDZENIA I PERCEPCJI WZROKOWEJ•czynności motoryczne gałek ocznych ukierunkowujące na bodziec i „umożliwiające” konweregencję ( zez rozbieżny) •czynności optyczne, to jest kierowanie wpadających do gałki ocznej promieni światła na tzw. plamkę żółtą znajdującą się w siatkówce, obejmującą największą liczbę czopków, dzięki czemu widzenie jest najdokładniejsze • czynności wzrokowe przekazują pobudzenia nerwowe przez nerwy wzrokowe do ośrodka wzrokowego, gdzie powstają obrazy oglądanych przedmiotów czy zjawisk Czynności wzrokowe:1) widzenie centralne ( ośrodkowe) czyli plamka żółta znajdujacasię w środku siatkówki
• dotyczy widzenia bardzo małych przedmiotów liter, cyfr itp. • Bywa nazywane ostrością wzroku 2) Widzenie obwodowe, umożliwiające widzenie dużych przedmiotów, będących w ruchu zjawisk w całej jej zmiennościbywa nazywane widzeniem komunikacyjnym ponieważ umożliwia orientacje przestrzenną• widzenie stereoskopowe –,trójwymiarowe , widzenie perspektywy, głębi i horyzontu• widzenie barw • widzenie nocne, dzięki adaptacji receptorów wzrokowych ZNACZENIE NARZĄDU WZROKU DLA CZŁOWIEKA Umożliwia: • zdobywanie wiedzy pośrednio poprzez lekturę i studia • orientacje przestrzenną i samodzielne poruszanie się • wykonywanie czynności gospodarczych i samoobsługowych • wykonywanie pracy zawodowej • udział w życiu społecznycm • ekspresję emocjonalną i funkcjonalną • komunikowanie się DYSFUNKCJE NARZĄDU WZROKU • Uszkodzenie widzenia centralnegoWidzenie normalne gdy 2punkty max. Zbliżenia *0,07mm z odległości 25cm *1mm z odległości 3m *1,75mm z odległości 5m *17,5mm z odległości 50m *20mm z odległości 60m *290mm z odległości 100mPRZYCZYNY WAD WZROKU *dziedziczność (20%) *urazy mechaniczne *choroby oczu 1) niewidomi- brak wrażeń wizualnych2)ociemniali- utracili wzrok, mają wrażenie wizualne gdy tracą wzrok po 5 roku życia 3)niedowidzący- przy pomocy korekcji mogą funkcjonować 4) niedowidzący z upośledzeniem umysłowym 5)niewidomi z dodatkowym kalectwem 6)niedowidzący kalecy TEMAT: OLIGOFRENO PEDAGOGIKAPRZYCZYNY UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGOI dziedziczneII wrodzone (okres życia płodowego)III okołoporodoweIV nabyte w czasie samodzielnego życia jednostki / poporodowe
I przyczyny dziedziczne
• nieprawidłowości genów, które powstają w komórkach rodziców lub odległych przodków• choroby dominujące• choroby recesywne ( gdy oboje rodziców jest spokrewnionych; gdy są nosicielami choroby)-należą do nich zaburzenia metaboliczne, które sa przyczyną 2-4% głębszych upośledzeń. Zaburzenia metaboliczne dotyczą zaburzeń przemiany białkowej, tłuszczowej i węglowodanowej. Typowym przykładem tego zaburzenia jest fenyloketonuria , polegająca na braku zdolności przemiany fenyloalaniny w tyrozynę. Fenyloalanina jest niezbędnym składnikiem białka, a więc np. mleka. Dzieci, które choruja na fenuloketonurię maja jasne włosy,a ich mocz i pot ma mysi zapach. Spotykana jest także nadczynnośc ruchowa.Galaktozemia -zaburzenia przemiany węglowodanowej.Choroba wywołana mutacją punktową blokującą aktywność enzymu rozkładającego galaktozę (pochodzącą najczęściej z rozpadu laktozy) do glukozy i w następstwie nadmierne jej gromadzenie się w organizmie, co powoduje niedorozwój fizyczny i umysłowy oraz utratę wzroku. Nie leczona może wywołac małogłowie, czy matołectwo.• promienie Rtg• choroby anomalii chromosomu-zespół Downa(trisomia 21 pary chromosomu)- często zależy od wieku matki ; osoby chorena zespół Downa są upośledzone umysłowo :5% w stopniu lekkim, 15% w stopniu umiarkowanymi 20% w stopniu głębokim.II przyczyny wrodzone (okres ciąży)• kiła wrodzona może być przyczyna upośledzenia. Dzieje się to gdy matka jest zarażona Kretkiem bladym. W ten sposób może zostać uszkodzony płód a co za tym idzie uszkodzenie czaszki i zębów, głuchota, porażenie mózgowe, ślepota.• Choroby wirusowe w pierwszym okresie ciąży np.różyczka, która jest bardzo niebezpieczna do 3miesiąca może powodować głuchotę, ślepotę, choroby serca, a nawet śmierć• Promienie Rtg• Konflikt serologiczny• Czynniki chemiczne : leki, duże dawki insuliny, chemizacja artykułow żywnościowych• Alkoholizm -może doprowadzić do małosprawnych plemników• Urazy w czasie życia płodowego; gdy występuje próba mechanicznego uszkodzenia ciąży np. uderzenie w brzuchIII przyczyny okołoporodowe• długotrwałe porody, podczas których może dojśc do niedotlenienia dziecka• zbyt szybkie porody ponieważ jest zbyt gwałtowna zmiana ciśnień w krwiobiegu dziecka, co może powodować dziecięce porażenie mózgowe• dzieciaki wcześniaki• krwawienie podczas ciążyszoki i wstrząsy, które zaburzają prawidłowe funkcjonowanie organizmu matki IV przyczyny poporodowe• choroby, które zaczynają się wczesnie jeszcze w łonie matki ale „rezultat” widoczny jest dopiero po porodzie np. zapalenie opon mózgowych• urazy głowy• choroby dziecięce (ospa, odra, płonnica, szkarlatyna)• zaniedbania środowiskowe (socjokulturowe)
TEMAT: UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE- POJĘCIA KLASYFIKACJA, WSKAŹNIKI1915 Kreapelin wprowadzil pierwszy raz yo pojecie DEF:oligofrenia (oligoz- malo, fren- mysli) wg. Kreapelina to bardzo zlożona grupa o złożonej etiologii, różnorodnym obrazie klinicznym, zmianami klinicznymi, które sa podstawą tych zdarzeń. Edgar doll- 6 kryteriów upośledzenie umysłowego (???)I. niedojrzałość psychiczna II. niedojrzałość spol
III. niska sprawność umyslowa o charakterze rozwojowym, która nie przemija wraz z dojrzewaniem fiz. jest to stan nieodwracalny IV. jedn takie potrzebują utzrymac siebie bez pomocy srod V. zahamowanie jest trwale. UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE)WEDŁUG HEBERA• nizsza od przeciętnej ogolna sprawność Intel powstala w okresie rozwojowym i jest ziwazana z jednym lub wicej zaburzeniami w zakresie dojrzewania uczenia się i spol przystosowaniaUPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE WEDLUG AMERYKAŃSKIEGO STOWARZYSZENIA• znamiennie nizszy od przeciętnego ogolny poziom Intel funkcjonowania z towarzyszącym obniżeniem zdolności adaptacyjnych manifestujących się w okresie rozwojowym UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE (KOSTRZEWSKI) •istotnie nizszy od przeciętnego poziom funkcjonowania Intel występujący lacznie z uposl w zakresie przystosowania się ze zmianami w OUN (Janusz UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE •istotnie nizszy niż przeciętne funkcjonowanie Intel, współwystepującym z istotnym ograniczeniem w zakresie 2 lub wiecej spośród następujących Zdolności poznawczych:•porozumiewanie się •samoobsluga trybu zycia domowego •kontaktow spol•korzystania z dobr spol-kult •kierowanie sobą •troski o zdrowie i bezp •zdolności szkolnych •sposób org wolnego czau i pracy . •Istotnie nizszy oznacza nizszy o 2 odchylenia standardowe niż przeciętny poziom ILORAZ INTEL:• wskaźnik ogolnego poziomu rozwoju umysl, mierzonego rzetelnymi trafnymi technikami np.> Standfordzka skala Intel Bineta, skala Intel Wechslera dla dzieci.• Termin został wprowadzony do psychologii w 1912 przez W. Sterna. II=wiek Intel/ wiek życia *100 Do 1968 istniały 3 klasyfikacje 1. debil (najlżejszy ) 2. imbecyl 3. idiota (najcięższy) WHO wprowadziło w 1968 inne oznaczenie: 1. lekkie 2. umiarkowane 3. znaczne 4. głębokie RODZAJE DYSFUNKCI INTELEKTUALNYCH 1)globalne *upośledzony umysł (niedorozwoj umysl-oligofrenia, ogólne otępienie-demencja) *zahamowanie rozwoju Intel *obniżenie poziomu Intel
*opóźnienie rozwoju Intel 2) parcjalne *upośledzenie określonej funkcji *zahamowanie rozwoju określonej funkcji *obniżenie poziomu rozwoju określonej funkcji *opóźnienie rozwoju określonej funkcji TEMAT: CHARAKTERYSTYKA UPOŚLEDZEŃUpośledzenie w stopniu lekkim:Lekki niedorozwój umysłowy/ upośledzenie umysłowe• totakipoziom funkcjonowania intelektualnego i społecznego,który mieści się między 2,1 a 3 odchyleniem standardowym…55-69 (werschlera)•jako osoby dorosłe nie przekraczają ogólnego poziomu rozwoju dziecka w wieku 10lat i 11miesięcy io prawidłowym rozwojuumysłowym•jako osoby doroślenie przekraczają na ogół poziomu dojrzałości społecznej 17-latków o prawidłowym rozwoju intelektualnym •wśród ogólnej populacji stanowią 2,6%, wśród osób umysłowo upośledzonych 89,0%•dobrze rozumieją złożona polecenia•mówią złożonymi zdaniami•opanowują umiejętnbośći czytania, pisania oraz rozwiązywania prostych zadań matematycznych•zdobywają wiedzę o świecie w zakresie 4 do 6 klasy szkoły masowej, w czasie pobytu w szkole specjalnej•ujawniają bogactwo potrzeb psychicznych oraz potrzebę samourzeczywistnienia•potrafią dbać o higienę osobistą, o swój ubiór i wygląd•zdobywają zawód, zarabiają i biorą udział wżyciu społecznymUpośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym•to taki poziom funkcjonowania intelektualnego i społecznego, który mieści się między 3,01 a 4.00 odchylenia standardowego•jako osoby dorosłe przekraczają poziom rozwoju intelektualnego dziecka w wieku 8lat i 12 miesięcy o prawidłowym rozwoju•myślenie ma charakter konkretno- obrazowy•gdy dorosną rzadko przekraczają poziom rozwoju społecznego 10-letniego dziecka o prawidłowym rozwoju umysłowym, posiadają jednak bogatsze doświadczenia życiowe niż dzieci w wieku 10 lat•rozumieją złożone polecenia, mówią zdaniami, potrafią opanować umiejętność i pisania prostych tekstów•potrafią radzić sobie w prostych życiowych czynnościach :- ubierania się i rozbierania- troska o czystość osobistą- ścielenie łóżka- przygotowanie prostych posiłków- sprzątanie- mycie naczyń- robienie drobnych zakupów- korzystanie z telefonu- chodzenie po mieście i samodzielny powrót do domuWykonywanie prac zarobkowychUpośledzenie umysłowe w stopniu znacznym
•poziom funkcjonowanie intelektualnego i społecznego mieści się między 4.1 a 5.00 odchyleniem standardowym•jako osoby dorosłe nie przekraczają ogólnego poziomu rozwoju intelektualnego dziecka w wieku 5 lat i 6 miesięcy o prawidłowym rozwoju umysło...
Polciar