Językowy obraz anioła w Biblii Tysiąclecia.pdf

Krystyna Herej-Szymańska

Instytut Slawistyki

Polska Akademia Nauk w Krakowie

JĘZYKOWY OBRAZ ANIOŁA W BIBLII TYSIĄCLECIA

Przedstawię tutaj językowy obraz wyrazu anioł , jaki nam się jawi podczas lektury III

wydania Biblii Tysiąclecia (BT), używanej w liturgii Kościoła Katolickiego. Według

jedenastotomowego Słownika języka polskiego anioł to ‘według wierzeń religijnych istota

nadprzyrodzona, uosabiająca dobroć, doskonałość’. Ostatecznie pochodzi od greckiego

angelos , co znaczy ‘zwiastun, posłaniec, goniec’, a jest tłumaczeniem hebrajskiego mal’ak .

Wyraz anioł występuje w BT 314 razy. Najwięcej, bo aż 68 razy, występuje w Apokalipsie

św. Jana. Powyżej 20 razy spotykamy go w Księdze Zachariasza, w ewangelii wg św.

Łukasza i w Dziejach Apostolskich. Od 10 do 20 razy znajduje się w następujących księgach:

Księdze Rodzaju, Sędziów, Tobiasza, Daniela, w ewangelii wg św. Mateusza i w Liście do

Hebrajczyków. Po kilka razy występuje w księgach: Wyjścia, Drugiej Samuela, Królewskich,

Pierwszej Kronik, Drugiej Machabejskiej, Hioba, Psalmów, Izajasza, Ozeasza, Malachiasza,

ewangelii wg św. Marka i św. Jana, w Pierwszym Liście do Koryntian, w Liście do Galatów,

do Tymoteusza i w Listach Piotrowych. Po jednym razie wspomina anioła Pierwsza Księga

Samuela, Druga Księga Kronik, Księga Estery, Pierwsza Księga Machabejska, Księga

Syracha, Barucha i Listy Apostolskie: do Rzymian, Drugi do Koryntian, do Kolosan, Drugi

do Tessaloniczan i Judy. W pozostałych księgach (29) nie ma mowy o aniołach.

Święty Augustyn mówi na temat aniołów: „ Anioł oznacza funkcję, nie naturę. Pytasz, jak

nazywa się ta natura? – Duch. Pytasz o funkcję? – Anioł. Przez to, czym jest, jest duchem, a

przez to, co wypełnia, jest aniołem” 1 . Jest więc anioł wysłannikiem Bożym, o czym świadczą

nazwy nadawane mu w Biblii, a mianowicie: anioł Pański (30 razy), anioł Boży (20 razy),

anioł Pana (26 razy) i anioł Boga (5 razy). W Księdze Barucha Bóg mówi do Izraelitów

ustami Jeremiasza:

Mój bowiem anioł jest z wami i on sam szukać będzie dusz waszych. Ba 6,6.

1 Cytuję za: Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallotinum 1994, s. 86.

Określenie anioł Pański występuje mniej więcej jednolicie prawie w całej Biblii, od Księgi

Rodzaju po Dzieje Apostolskie. To samo anioł Boży – od Księgi Rodzaju po List do

Hebrajczyków. Anioł Pana natomiast występuje w Księdze Liczb (9 razy i jest to jedyne

określenie anioła w tej księdze) oraz w Księdze Sędziów (16 razy) i tylko raz w Księdze

Psalmów, a anioł Boga w Księdze Rodzaju, Księdze Tobiasza i w Dziejach Apostolskich. W

Apokalipsie 3,5 Jezus oznajmia:

I wyznam imię jego [zwycięzcy] przed moim Ojcem i Jego aniołami. Ap 3,5.

Zaś według opisu Sądu Ostatecznego, danego przez Mateusza, powie do tych, którzy znajdują

się po lewej stronie:

I dźcie precz ode Mnie, przeklęci, w ogień wieczny, przygotowany diabłu i jego aniołom! Mt 25,41.

Zatem anioł jest w Biblii również wysłannikiem diabła, o czym mówi także Apokalipsa:

I wystąpił do walki Smok i jego aniołowie, ale nie przemógł, i już się miejsce w niebie dla nich nie znalazło.

I został strącony wielki Smok, Wąż starodawny, który się zwie diabeł i szatan, zwodzący całą zamieszkałą

ziemię, został strącony na ziemię, a z nim strąceni zostali jego aniołowie. Ap 12,7-9.

Pozostałe nazwy aniołów wywodzą się od miejsca, w którym przebywają czy też

zamieszkują; są to aniołowie niebiescy (Mt 24,36) i A nioł Czeluści :

Mają [szarańcza] nad sobą króla – anioła Czeluści: imię jego po hebrajsku ABADDON, a w greckim języku

ma imię APOLLYON. Ap 9,11,

a także anioł światłości , jeżeli światłość uznać umownie za miejsce, ale raczej jest to stan.

Święty Paweł pisze w Liście do Koryntian:

Sam bowiem szatan podaje się za anioła światłości. 2Kor 11,14.

Nazwy aniołów pochodzą także od czynności, które ci sprawują, a mianowicie Anioł

Przymierza w Księdze Malachiasza:

Oto Ja wyślę anioła mego, aby przygotował drogę przede Mną, a potem nagle przybędzie do swej świątyni

Pan, którego wy oczekujecie, i Anioł Przymierza, którego pragniecie. Ml 3,1

oraz Anioł-niszczyciel w Drugiej Księdze Samuela i Pierwszej Księdze Kronik:

I posłał Bóg Anioła do Jerozolimy, aby ją wyniszczyć, lecz gdy ten dokonywał zniszczenia, wejrzał Pan i

ulitował się nad nieszczęściem i rzekł do Anioła-niszczyciela : Wystarczy! Cofnij twą rękę! 1Krn 21,15.

Widzimy, że Bóg, zlecając aniołowi jakąś misję, czuwa nad jej wypełnieniem i w razie

potrzeby ingeruje osobiście. Nazwy te pochodzą także od miejsca czy społeczności, nad

którymi aniołowie sprawują opiekę. Jest to anioł wód z Apokalipsy 16,5 i Aniołowie siedmiu

Kościołów z drugiego i trzeciego rozdziału Apokalipsy: Anioł Kościoła w Efezie (Ap 2,1), w

Smyrnie (Ap 2,8), w Pergamonie (Ap 2,12), w Tiatyrze (Ap 2,18), w Sardes (Ap 3,1), w

Filadelfii (Ap 3,7) i Laodycei (Ap 3,14).

WYGLĄD ANIOŁA

Co możemy powiedzieć na temat wyglądu anioła na podstawie Biblii? Stary Testament

nie daje nam opisu zewnętrznej postaci anioła, tak jak to czyni w wypadku cherubów,

mających zdobić Arkę Przymierza. Często anioł jest nierozpoznawalny, ponieważ przybiera

wygląd człowieka, i to czasem określonego człowieka, jak w wypadku anioła Rafała, który

przybrał postać Azariasza – krewnego Tobiasza. Jednakże anioł miał według Izraelitów jakiś

szczególny wygląd, o czym świadczy następujący fragment Księgi Daniela:

Lecz widzę czterech mężów rozwiązanych, przechadzających się pośród ognia i nie dzieje się im nic złego;

wygląd czwartego przypomina anioła. Dn 3,92.

Określony wygląd miała również twarz anioła, za czym przemawia fragment Dziejów

Apostolskich:

A wszyscy, którzy zasiadali w Sanhedrynie, przyglądali się mu uważnie i zobaczyli twarz jego [Szczepana],

podobną do oblicza anioła. Dz 6,15.

Tajemnicę tej twarzy wyjaśnia w Księdze Sędziów żona Manoacha, oznajmiając mężowi:

„Przyszedł do mnie mąż Boży, którego oblicze było jakby obliczem Anioła Bożego – pełne dostojeństwa.”

Sdz 13,6

oraz Apokalipsa św. Jana, której autor widział anioła,

a oblicze jego było jak słońce. Ap 10,1.

Anioł ma również stopy, o czym mówi Apokalipsa św. Jana:

A kiedym usłyszał i ujrzał, upadłem, by oddać pokłon przed stopami anioła, który mi je ukazał. Ap 22,8.

Trzecim szczegółem są białe szaty, jakie noszą aniołowie, co wnosimy na podstawie

fragmentu z ewangelii wg św. Jana:

[Maria Magdalena] ujrzała dwóch aniołów w bieli, siedzących tam, gdzie leżało ciało Jezusa – jednego w

miejscu głowy, drugiego w miejscu nóg. J 20,12

oraz św. Mateusza:

[Anioł Pański ... odsunął kamień i usiadł na nim], a szaty jego były białe jak śnieg. Mt 28,3.

Mateusz opisuje także ogólny wygląd tegoż anioła:

Postać jego jaśniała jak błyskawica. Mt 28,3.

Pełny opis postaci anioła mamy dopiero w Apokalipsie św. Jana:

I ujrzałem innego potężnego anioła, zstępującego z nieba, obleczonego w obłok, tęcza była nad jego głową,

a oblicze jego było jak słońce, a nogi jego jak słupy ogniste, i w prawej ręce miał otwartą książeczkę. Nogę

prawą postawił na morzu, a lewą na ziemi. Ap 10,1-3.

IMIONA ANIOŁÓW

W Biblii znane są imiona tylko trzech aniołów: Rafała, Gabriela i Michała. Rafał

towarzyszył Tobiaszowi w długiej drodze do Medii pod postacią jego krewnego Azariasza, a

po zakończeniu misji przedstawił się:

Ja jestem Rafał, jeden z siedmiu aniołów, którzy stoją w pogotowiu i wchodzą przed majestat Pański. Tb

12,15.

Gabriel został posłany przez Boga do Maryi, aby jej zwiastował, iż pocznie i porodzi Syna

Bożego. Mówi o tym ewangelia wg św. Łukasza:

W szóstym miesiącu posłał Bóg anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret, do Dziewicy

poślubionej mężowi, imieniem Józef, z rodu Dwida; a Dziewicy było na imię Maryja. Łk 1,26.

Michał występuje w Apokalipsie św. Jana:

I nastąpiła walka na niebie: Michał i jego aniołowie mieli walczyć ze Smokiem. Ap 12,7.

W Księdze Sędziów Manoach, przyszły ojciec Samsona, pyta anioła, który występuje pod

postacią męża Bożego, o imię. Ten mu odpowiada:

„Dlaczego pytasz się o moje imię: ono jest tajemnicze”. Sdz 13,18.

ATRYBUTY ANIOŁÓW

Z atrybutów anielskich wymieniane są w Biblii następujące: dobroć, świętość, moc,

potęga, donośny, potężny głos, język i chwała. O dobroci aniołów Biblia mówi czterokrotnie.

W Pierwszej Księdze Samuela Akisz odpowiada Dawidowi:

„Wiem, że byłeś dla mnie dobry jak anioł Boży”. 1Sm 29,9.

Dobroć anioła wspomniana jest również w Księdze Tobiasza 5,25 i dwukrotnie w Drugiej

Księdze Machabejskiej: 11,6 i 15,23.

Świętość anioła wymieniana jest trzykrotnie. Tobiasz starszy po uzdrowieniu ze ślepoty

zawołał:

Niech będzie błogosławiony Bóg!

Niech będzie błogosławione wielkie imię Jego!

Niech będą błogosławieni wszyscy Jego święci aniołowie! Tb 11,14.

O świętości aniołów mówi również św. Łukasz w ewangelii 9,26 i Dziejach Apostolskich

10,22.

Mocą aniołów zachwyca się psalmista:

Błogosławcie Pana, wszyscy Jego aniołowie, pełni mocy bohaterowie, wykonujący Jego rozkazy. Ps

103,20

Z potęgą aniołów spotykamy się trzykrotnie w Apokalipsie św. Jana, np.

I potężny jeden anioł dźwignął kamień jak wielki kamień młyński i rzucił w morze mówiąc: Tak z

rozmachem Babilon, wielka stolica, zostanie rzucona i już jej nie będzie można znaleźć. Ap 18,21.

Również w Apokalipsie aniołowie siedem razy przemawiają donośnym głosem, np. w

19,17:

I ujrzałem innego anioła stojącego w słońcu: i zawołał głosem donośnym do wszystkich ptaków, lecących

środkiem nieba: Pójdźcie, zgromadźcie się na wielką ucztę Boga...

i raz potężnym głosem:

Potem ujrzałem innego anioła – zstępującego z nieba i mającego wielką władzę, a ziemia od chwały jego

rozbłysła. I głosem potężnym tak zawołał: Ap 18,1-2

Św. Paweł przypisuje aniołom ich własny język. W Pierwszym Liście do Koryntian pisze:

Gdybym mówił językami ludzi i aniołów, a miłości bym nie miał, stałbym się jak miedź brzęcząca albo

cymbał brzmiący. 1Kor 13,1.

Aniołowie otoczeni są chwałą, o czym mówi św. Jan w Apokalipsie 18,1-2 oraz św.

Łukasz w ewangelii:

...tego Syn Człowieczy wstydzić się będzie, gdy przyjdzie w swojej chwale oraz w chwale Ojca i świętych

aniołów. Lk 9,26

WŁAŚCIWOŚCI ANIOŁÓW

Właściwości tych jest sporo, jak na naszą znajomość duchów niebieskich. Według św.

Pawła niezliczona jest liczba aniołów (Hbr 12,22), a według widzenia św. Jana

liczba ich była miriady miriad i tysiące tysięcy, Ap 5,11.

Aniołowie są z nieba (Łk 22,43, Ga 1,8), zstępują z nieba (Mt 28,2, Ap 18,1; 20,1) i odchodzą

do nieba (Łk 2,15). Aniołowie nie umierają; Jezus mówi o tych, którzy okażą się godni

zmartwychwstania:

Już bowiem umrzeć nie mogą, gdyż są równi aniołom. Łk 20,36.

Aniołowie nie żenią się. Jak pisze Marek ewangelista:

Gdy bowiem powstaną z martwych, nie będą się ani żenić, ani za mąż wychodzić, ale będą jak aniołowie w

niebie. Mk 12,25.

Według Drugiej Księgi Samuela 14,20 aniołowie wiedzą wszystko, co się dzieje na ziemi.

Nie są jednak wszystkowiedzący, gdyż nie wiedzą, kiedy nastąpi koniec świata. Jak mówi

ewangelista Marek:

o dniu owym lub godzinie nikt nie wie, ani aniołowie w niebie, ani Syn, tylko Ojciec. Mk 13,32.

W Księdze Sędziów anioł wydobywa ogień ze skały:

Wówczas Anioł Pana wyciągnął koniec laski, którą trzymał w swym ręku, dotknął nią mięsa i chlebów

przaśnych i wydobył ogień ze skały. Strawił on mięso i chleby przaśne. Sdz 6,21

oraz wstępuje w płomień ołtarza:

Gdy płomień unosił się z ołtarza ku niebu, Anioł Pana wstąpił w płomień ołtarza, a Manoach i jego żona

widząc to padli twarzą na ziemię. Sdz 13, 20.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: